Quyết định đột ngột của Mỹ khiến châu Âu kinh hoàng

Lo ngại về “khoảng trống” an ninh

Thông tin đầu tiên được tiết lộ từ Romania, khi Bộ trưởng Quốc phòng nước này cho biết quyết định của Washington phản ánh “sự chuyển hướng chiến lược sang khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương”.

Bộ Quốc phòng Romania cho biết, quyết định của Mỹ sẽ “dừng việc luân chuyển một lữ đoàn có đơn vị đồn trú tại nhiều quốc gia NATO, trong đó có căn cứ ở Romania”.

Khoảng 1.000 binh sĩ Mỹ vẫn sẽ tiếp tục đóng quân tại nước này, thấp hơn con số hơn 1.700 người được ghi nhận hồi tháng 4. Một lữ đoàn thông thường có từ 1.500–3.000 quân.

Tuy vậy, Bộ trưởng Quốc phòng Romania Ionut Mosteanu nhấn mạnh rằng tổng số binh sĩ đồng minh vẫn cao hơn mức trước khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự toàn diện Ukraine vào năm 2022.

Tùy theo hoạt động và các cuộc tập trận, khoảng 80.000–100.000 binh sĩ Mỹ thường xuyên có mặt tại châu Âu. Nhiều nước thành viên NATO tỏ ra lo ngại rằng chính quyền Tổng thống Donald Trum cắt giảm mạnh lực lượng này sẽ tạo ra khoảng trống an ninh trong bối cảnh Nga ngày càng tỏ ra hung hăng.

Chính quyền Trump đã tiến hành rà soát “thế bố trí quân sự” (military posture) của Mỹ ở châu Âu và các khu vực khác, song các quan chức cho biết kết quả của cuộc đánh giá này sẽ chưa được công bố trước đầu năm tới.

Trong khi đó, NATO thời gian qua đã củng cố năng lực phòng thủ ở sườn đông - khu vực giáp Belarus, Nga và Ukraine - sau hàng loạt vụ xâm phạm không phận bằng máy bay không người lái, bóng bay và chiến đấu cơ Nga. 

Trước đó, kể từ khi chiến tranh Ukraine nổ ra năm 2022, NATO đã tăng cường hiện diện ở sườn đông bằng cách triển khai thêm các nhóm tác chiến đa quốc gia đến Romania, Hungary, Bulgaria và Slovakia — ngoài số binh sĩ châu Âu bổ sung.

Lữ đoàn dù 101 rút quân về Mỹ

Phía Lầu Năm Góc sau đó đã xác nhận việc rút bớt quân, nhưng phủ nhận đây là dấu hiệu của việc Mỹ giảm cam kết với NATO. Lầu Năm Góc khẳng định động thái này “sẽ không làm thay đổi môi trường an ninh tại châu Âu”.

Đại sứ Mỹ tại NATO Matthew Whitaker cũng viết trên mạng X rằng Washington “vẫn cam kết với Romania” và nhấn mạnh sự hiện diện lâu dài của Mỹ tại châu Âu “vẫn kiên định”. Ông không đề cập cụ thể đến việc cắt giảm quân.

Theo thông báo của Bộ Tư lệnh Lục quân Mỹ tại châu Âu và châu Phi, Lữ đoàn tác chiến bộ binh số 2 thuộc Sư đoàn Dù 101 sẽ trở về căn cứ ở bang Kentucky như kế hoạch, và sẽ không có đơn vị Mỹ nào thay thế.

“Đây không phải là việc Mỹ rút khỏi châu Âu hay giảm cam kết với NATO và Điều 5 của hiệp ước”, thông cáo khẳng định, ám chỉ điều khoản phòng thủ tập thể quy định tấn công một nước thành viên là tấn công toàn khối.

“Ngược lại, đây là tín hiệu tích cực cho thấy năng lực và trách nhiệm của châu Âu đang tăng lên. Các đồng minh NATO đang đáp ứng lời kêu gọi của Tổng thống Trump về việc tự đảm nhận phần lớn trách nhiệm trong phòng thủ châu Âu”, thông cáo cho biết thêm.

Dù vậy, một số nhà phân tích cảnh báo rằng động thái này có thể khiến Nga “thử phản ứng” của liên minh quân sự.

Nghị sĩ quốc hội Mỹ phản đối

Hai nghị sĩ Cộng hòa hàng đầu trong các ủy ban giám sát quân đội — Thượng nghị sĩ Roger Wicker và Hạ nghị sĩ Mike Rogers — đã lên tiếng phản đối quyết định, gọi đây là “tín hiệu sai lầm gửi tới Nga, trong bối cảnh Tổng thống Trump đang gia tăng sức ép buộc Vladimir Putin phải ngồi vào bàn đàm phán để đạt hòa bình lâu dài ở Ukraine”.

Các quan chức tại Ba Lan và Lithuania, hai nước nằm ở phía bắc sườn đông NATO, nói rằng họ chưa nhận được thông báo chính thức về bất kỳ kế hoạch rút quân Mỹ nào.

Ông Giuseppe Spatafora, nhà phân tích tại Viện Nghiên cứu An ninh của Liên minh châu Âu, nhận định: “Chúng ta chưa rõ quy mô đầy đủ của việc rút quân, nhưng hướng đi thì đã rõ — ít lực lượng và khí tài Mỹ hơn, và kỳ vọng rằng châu Âu sẽ bù đắp khoảng trống đó".

Một quan chức NATO (đề nghị giấu tên) cho biết việc Mỹ điều chỉnh lực lượng “không phải là điều bất thường”, đồng thời nhấn mạnh rằng NATO đã được thông báo trước.

“Ngay cả sau điều chỉnh này, lực lượng Mỹ tại châu Âu vẫn lớn hơn nhiều so với trước năm 2022”, quan chức này nói, và khẳng định hai bên “vẫn đang phối hợp chặt chẽ để bảo đảm NATO duy trì năng lực răn đe và phòng thủ mạnh mẽ".

×