"Cây xăng đóng cửa, bán nhỏ giọt, người dân xếp hàng dài chờ mua, Quỹ bình ổn giá xăng dầu ở đâu?"

Chiều 11/11, tiếp tục kỳ họp 4 Quốc hội khóa XV, Quốc hội thảo luận tại hội trường về luật Giá sửa đổi.

Theo Dự thảo Luật trình Quốc hội, Chính phủ đề xuất tiếp tục duy trì Quỹ bình ổn giá xăng dầu, quy định thành một điều riêng tại dự thảo luật.

Đã đến lúc phải thay đổi cơ chế quỹ bình ổn giá xăng dầu?

Đóng góp ý kiến vào Luật Giá (sửa đổi), đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh - Đoàn đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tỉnh Khánh Hòa đồng thuận với việc sửa đổi Luật này, đồng thời cho rằng, việc sửa đổi Luật Giá cần đảm bảo giá cả phải được điều chỉnh đáp ứng kịp thời những biến động giá cả trên thị trường, đặc biệt là trong bối cảnh giá xăng dầu có nhiều biến động.

Đáng chú ý, đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh cho rằng, từ đầu tháng 10 tới nay, tình trạng đứt gãy nguồn cung, khan hiếm xăng dầu xảy ra trên diện rộng, không hiếm gặp hình ảnh các cây xăng đóng cửa, người dân xếp hàng dài chờ đến lượt mua.

"Vậy không rõ vai trò của Quỹ bình ổn giá xăng dầu ở đâu, liệu có nên duy trì quỹ này nữa hay không?", ông Thịnh nhấn mạnh và đặt vấn đề: "Nên chăng đã đến lúc phải thay đổi cơ chế quỹ bình ổn giá bằng các công cụ điều tiết giá khác hiệu quả hơn để giá cả hàng hóa vận hành theo quy luật của thị trường".

Theo đại biểu Quốc hội Đoàn Khánh Hòa, vấn đề này cần được liên Bộ Tài chính - Công Thương cân nhắc một cách thận trọng hơn. Ông cũng cho rằng, việc quy định lập quỹ bình ổn giá thành một điều luật riêng tại dự thảo Điều 22 là "có thể không phù hợp".

Đại biểu Phạm Văn Hòa - Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp cũng đề nghị không tiếp tục duy trì Quỹ bình ổn giá xăng dầu như hiện nay.

Theo đại biểu Hòa, lý do quỹ này không nằm trong cân đối ngân sách nhà nước, nguồn hình thành tính vào giá mua (xăng, dầu) do người tiêu dùng chi trả, hiện là 300 đồng/lít, song lại do doanh nghiệp quản lý, quyết định.

Người tiêu dùng không tiếp cận được thông tin về việc sử dụng quỹ nên rất bất cập, nghi ngờ có thể gian dối.

Mặc khác, giá xăng dầu trong nước đã liên thông với giá thế giới, do đó cần theo cơ chế thị trường sẽ hợp lý hơn. "Trong trường hợp thật cần thiết Nhà nước sẽ điều tiết giá xăng dầu bằng công cụ khác như thuế, phí và hỗ trợ khác cho đối tượng yếu thế", theo ông Hòa.

Cần công khai minh bạch việc sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu

Cũng có ý kiến đóng góp vào Luật Giá (sửa đổi), đại biểu Vũ Tuấn Anh - Đoàn ĐBQH tỉnh Phú Thọ cho rằng, quỹ bình ổn giá đã giúp cho giá cả hàng hóa vận hành theo cơ chế thị trường. Tuy nhiên, việc sử dụng quỹ bình ổn giá trong thời gian qua cho thấy việc vận hành còn có nhũng hạn chế.

Theo đại biểu, chỉ sử dụng quỹ bình ổn giá đối với mặt hàng xăng dầu, không lập quỹ bình ổn giá đối với các mặt hàng khác. Ngoài ra, cần công khai minh bạch việc sử dụng quỹ bình ổn giá, kèm theo đó là kiểm soát nguồn cung cầu.

"Trong thực tiễn thời gian qua, chúng ta đã hình thành Quỹ bình ổn giá xăng dầu và cho thấy, Quỹ bình ổn giá xăng dầu đã góp phần làm giảm sốc về giá khi giá xăng dầu thế giới tăng cao hoặc là giảm quá mạnh. Việc sử dụng quỹ bình ổn giá đã hạn chế tác động xấu đến nền kinh tế và đời sống của Nhân dân", ông Tuấn Anh nói.

Đại biểu nhìn nhận, trong điều kiện hiện nay thì việc bình ổn giá xăng dầu thông qua điều hòa, kiểm soát cung cầu còn khó khăn. Vì vậy, trước mắt, thống nhất giữ Quỹ bình ổn giá như dự án Luật, song cần quy định rõ là chỉ lập quỹ bình ổn giá xăng dầu, còn không lập quỹ bình ổn giá đối với các hàng hóa, dịch vụ khác. Đồng thời cần có quy định cụ thể về việc công khai, minh bạch việc trích và sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu để đảm bảo được thực thi.

Bày tỏ cơ bản nhất trí với sự cần thiết sửa đổi Luật Giá, đại biểu Trịnh Xuân An cho rằng trong hoạt động điều hành giá, Nhà nước cần bám sát các nguyên tắc cơ bản để đảm bảo hài hòa lợi ích giữa doanh nghiệp, người dân và các bên liên quan.

Đối với nội dung về bình ổn giá, đặc biệt là bình ổn giá xăng dầu, đại biểu cho rằng chỉ nên can thiệp vào thị trường ở một vài thời điểm nhất định, cần có sự điều chỉnh phù hợp để đảm bảo ổn định thị trường, đồng thời cũng hài hòa lợi ích của các doanh nghiệp.

Không đồng tình với việc tiếp tục duy trì Quỹ bình ổn giá xăng dầu, đại biểu cho rằng Quỹ bình ổn giá không phải là một biện pháp để bình ổn giá, dự thảo Luật cần rà soát, nghiên cứu kỹ lưỡng. "Chúng ta hiện có nhiều công cụ khác để điều chỉnh, không lý do gì cần tồn tại quỹ này", ông An nhấn mạnh.

Đại biểu Trịnh Xuân An cũng đề nghị làm rõ nội dung Quỹ bình ổn giá xăng dầu là "bước đệm" để bình ổn giá xăng dầu, đồng thời đề nghị sử dụng linh hoạt nhiều công cụ khác trong bình ổn giá.

"Trong biện pháp bình ổn giá, mục tiêu là đảm bảo cho thị trường ổn định, nhưng chúng ta cũng cần đảm bảo lợi ích, quyền lợi của doanh nghiệp. Như trong câu chuyện xăng dầu hiện nay, tại sao doanh nghiệp nói càng nhập càng lỗ, càng bán càng lỗ, thì chúng ta xác định mối quan hệ này thế nào thì thực sự là bài toán cần giải quyết", ĐBQH tỉnh Đông Nai phân tích.