Hàng loạt lãnh đạo Cục ATTP bị truy tố: Báo động về “khoảng trống kép” trong quản lý an toàn thực phẩm

Hàng loạt lãnh đạo Cục ATTP bị truy tố: Báo động lỗ hổng trong hệ thống quản lý an toàn thực phẩm

Mới đây, Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an (C01) cho biết, vừa khởi tố, bắt tạm giam nguyên Cục phó An toàn thực phẩm Bộ Y tế Đỗ Hữu Tuấn và 13 người bị khởi tố với cáo buộc Nhận hối lộ.

Trước đó, trong tháng 7 và 8, hàng loạt cán bộ của Cục an toàn thực phẩm Bộ y tế đã bị C01 đã khởi tố, cáo buộc Nhận hối lộ có cựu Cục trưởng Trần Việt Nga; cựu Cục trưởng Nguyễn Thanh Phong, cùng nhiều trưởng, phó phòng và chuyên viên. Hiện C01 đang điều tra mở rộng vụ án, làm rõ toàn bộ sai phạm của các cá nhân có liên quan.

Trao đổi với PV Dân Việt, luật sư Lê Hằng - TAT Law Firm, Chuyên gia pháp lý An toàn thực phẩm và Quản trị rủi ro cho rằng, việc hàng loạt lãnh đạo và cựu lãnh đạo của Cục An toàn thực phẩm bị truy tố đã tạo ra một chấn động lớn trong xã hội. Đây không chỉ là một vụ án thuần túy hình sự, mà còn là tấm gương phản chiếu những lỗ hổng sâu sắc trong hệ thống quản lý an toàn thực phẩm của Việt Nam thời gian qua.

Theo luật sư Hằng, sai phạm của một cơ quan đầu ngành luôn là chỉ dấu đáng lo ngại, bởi nó không chỉ dừng ở khía cạnh trách nhiệm cá nhân mà còn đặt ra câu hỏi về chất lượng của toàn bộ cơ chế giám sát, nơi liên quan trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng của hàng chục triệu người dân.

“Từ góc nhìn pháp lý, sự việc này cho thấy sự tồn tại của “khoảng trống kép” trong hệ thống quản lý. Thứ nhất là khoảng trống trách nhiệm, thể hiện qua việc nhiều quy trình thẩm định, cấp phép, hậu kiểm đã bị vận hành sai lệch, thậm chí bị lợi dụng nhằm trục lợi. Khi người có thẩm quyền buông lỏng hoặc tùy tiện áp dụng quy định, hệ quả không chỉ là vi phạm pháp luật mà còn là nguy cơ thực phẩm mất an toàn xuất hiện ngay từ cửa ngõ kiểm soát.

Thứ hai là khoảng trống niềm tin, khi cơ quan nắm quyền bảo vệ sức khỏe cộng đồng lại trở thành nơi phát sinh sai phạm, khiến người dân lo ngại về mức độ bảo đảm của các sản phẩm đang lưu thông trên thị trường”, luật sư Hằng phân tích.

Điều đáng nói, luật sư Hằng cho rằng đó là lĩnh vực an toàn thực phẩm vốn dĩ rất đặc thù: một sơ suất trong kiểm nghiệm, một động cơ không trong sáng khi thẩm định hay một quyết định cấp phép thiếu căn cứ đều có thể dẫn đến hậu quả khó lường.

“Vì vậy, sai phạm trong chính cơ quan quản lý đầu ngành cho thấy rủi ro hệ thống, chứ không phải là lỗi của một vài cá nhân đơn lẻ. Vấn đề không nằm ở việc “ai làm sai”, mà ở chỗ “vì sao họ có thể làm sai trong một thời gian dài mà không bị phát hiện”, luật sư Hằng nhấn mạnh.

Cấp thiết phải tái cấu trúc lại toàn bộ cơ chế quản lý an toàn thực phẩm

Luật sư Hằng cho rằng, vụ án lần này vì thế đặt ra yêu cầu cấp thiết phải tái cấu trúc lại toàn bộ cơ chế quản lý an toàn thực phẩm, theo hướng: minh bạch hơn, liêm chính hơn và có khả năng tự giám sát tốt hơn.

Cụ thể, cần chuẩn hóa lại toàn bộ quy trình thẩm định, cấp phép, hậu kiểm, tránh tình trạng “quyền lực tập trung nhưng giám sát lại phân tán”.

Thứ 2, tách bạch lợi ích và phòng ngừa xung đột lợi ích, đặc biệt trong các hoạt động đánh giá chất lượng, chứng nhận sản phẩm, cấp phép lưu hành.

Thứ 3, gia cố cơ chế kiểm tra độc lập, không để một cơ quan vừa soạn luật, vừa cấp phép, vừa hậu kiểm.

Thứ 4, ứng dụng dữ liệu mở: công khai danh mục sản phẩm, hồ sơ công bố, kết quả hậu kiểm để xã hội và doanh nghiệp cùng giám sát.

Thứ 5, đẩy mạnh trách nhiệm giải trình của cán bộ có thẩm quyền, coi đây là nguyên tắc sống còn của cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực đặc biệt nhạy cảm này.

“Nhìn rộng hơn, vụ truy tố lần này là hồi chuông cảnh tỉnh về cách chúng ta vận hành bộ máy an toàn thực phẩm. Muốn bảo vệ sức khỏe người dân, không thể chỉ trông đợi vào ý thức hay đạo đức của người thực thi. Cần một hệ thống đủ mạnh để ngăn ngừa sai phạm ngay từ khâu thiết kế, chứ không chỉ xử lý khi hậu quả đã xảy ra.

Bảo đảm an toàn thực phẩm không phải là khẩu hiệu, mà là an ninh con người. Và niềm tin của xã hội sẽ chỉ được khôi phục khi hệ thống được bịt kín những “khoảng trống kép”, nơi từng tạo điều kiện cho sai phạm len lỏi và kéo dài”, luật sư Hằng nói thêm.

Trước đó, ngày 14/7, Bộ Công an cho biết, Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra (C01) vừa khởi tố 18 người để điều tra về các tội Đưa hối lộ, Nhận hối lộ và Làm giả tài liệu của cơ quan, tổ chức xảy ra tại Công ty TNHH Khoa học TSL và các cơ quan, tổ chức liên quan.

Trong các bị can có 15 cán bộ, nguyên cán bộ của Bộ Y tế như nguyên Cục trưởng An toàn thực phẩm Nguyễn Thanh Phong; Cục phó Phòng bệnh Lê Hoàng; Trưởng phòng quản lý tiêu chuẩn và kiểm nghiệm Nguyễn Thị Phương Lan; Trưởng phòng Giám sát ngộ độc thực phẩm và Thông tin truyền thông Phạm Văn Hinh.

Với cáo buộc Đưa hối lộ, công an khởi tố, tạm giam bà Phạm Thị Loan, Giám đốc Công ty cổ phần Dược phẩm quốc tế Canada Việt Nam và Trần Quang Hải, Giám đốc, đại diện pháp luật Công ty CP Dịch vụ thực phẩm quốc tế Fosy. Riêng Nguyễn Quang Hưng, Tổng giám đốc Công ty CP Dược phẩm Novaco, bị điều tra tội Làm giả tài liệu của cơ quan, tổ chức.

Công ty TSL thời gian vừa qua bị nhắc tên do liên quan đường dây sản xuất thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả. Liên quan vụ làm giả thực phẩm Baby Shark và Medi Kid Calcium K2, Công ty Herbitech đã sử dụng các phiếu kết quả thử nghiệm giả của TSL để sản xuất, gia công và công bố sản phẩm tiêu thụ trên thị trường.

Đến tối 29/8, Văn phòng Cơ quan cảnh sát điều tra - Bộ Công an đã ra quyết định khởi tố bị can, lệnh bắt bị can để tạm giam, lệnh cấm đi khỏi nơi cư trú đối với 10 người và lệnh khám xét chỗ ở, nơi làm việc.

Cụ thể, khởi tố bị can, bắt tạm giam đối với bà Trần Việt Nga, Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm cùng nhiều thuộc cấp về tội nhận hối lộ. Gần đây nhất, ngày 22/11, Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an ( C01) cho biết vừa khởi tố, bắt tạm giam ông Tuấn cùng Lê Mạnh Hùng, Trưởng phòng Quản lý sản phẩm thực phẩm; Vũ Huy Long, chuyên viên Phòng quản lý sản phẩm thực phẩm.

Cùng tội Nhận hối lộ, C01 khởi tố, cấm đi khỏi nơi cư trú với Nguyễn Thị Thu Quỳnh, chuyên viên Phòng giám sát ngộ độc thực phẩm và thông tin truyền thông; Nguyễn Thị Yến, Phó chánh văn phòng cục; Phạm Hoàng Giang và Trần Thị Hồng Nhung, đều là chuyên viên Phòng quản lý sản phẩm thực phẩm; Trần Thị Tuyết, Chuyên viên Phòng quản lý tiêu chuẩn và kiểm nghiệm.

×