Lần đầu tiên, một bức tranh sơn mài của Việt Nam lập Kỷ lục Guinness thế giới

Tranh sơn mài "Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập" lập Kỷ lục Guinness Thế giới

Chiều 11/10, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Bộ VHTTDL, Bảo tàng Hồ Chí Minh gia đình hoạ sĩ Chu Nhật Quang đồng tổ chức Lễ đón nhận Kỷ lục Guinness Thế giới cho tác phẩm Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập là "Bức tranh sơn mài liền khối lớn nhất".

Tới dự sự kiện có Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính và bà Đinh Thị Mai - Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương.

Tác phẩm sơn mài Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập của họa sĩ Chu Nhật Quang lần đầu được trưng bày trong triển lãm Mùa xuân Độc lập tại Bảo tàng Hồ Chí Minh nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công và Quốc khánh nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.

Bức tranh dài 7,2 mét, cao 2,4 mét, vẽ hai mặt. Một mặt mang tên Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập tái hiện Quảng trường Ba Đình ngày 2/9/1945. Mặt còn lại là Mùa xuân dân tộc, với hình ảnh nhân dân cả nước hân hoan mừng ngày độc lập, tự do.

Phát biểu tại sự kiện, đại diện tổ chức Guinness Thế giới nhấn mạnh: “Kỷ lục này xác lập dựa trên quá trình đo đạc chính xác của các chuyên gia độc lập, qua đó xác nhận tổng diện tích bức tranh là 2,4mx7,2m và kết quả cho thấy đây là bức tranh sơn mài lớn nhất từng thực hiện”.

Nhà nghiên cứu mỹ thuật Mai Thị Ngọc Oanh - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Mỹ thuật Việt Nam bày tỏ niềm xúc động và tự hào khi một tác phẩm hội họa Việt Nam được Tổ chức Kỷ lục Thế giới (World Record Union) chính thức công nhận là bức tranh sơn mài phong cách hiện thực lớn nhất thế giới.

"Chúng ta đã có những danh họa sơn mài được quốc tế biết đến, nhưng đây là lần đầu tiên có tác phẩm sơn mài đầu tiên của Việt Nam được công nhận Kỷ lục Guinness Thế giới, cũng là lần đầu tiên Kỷ lục Guinness thế giới xác lập kỷ lục về tranh sơn mài", nhà phê bình mỹ thuật Mai Thị Ngọc Oanh nói.

Bà Mai Thị Ngọc Oanh cho rằng, trong dòng chảy văn hóa dân tộc, mỹ thuật Việt Nam luôn là “tấm gương phản chiếu tâm hồn và khát vọng của con người Việt Nam”. Trong đó, sơn mài là chất liệu đặc trưng, kết tinh của sự kiên nhẫn, tỉ mỉ và trí tuệ Việt. Việc ghi nhận kỷ lục không chỉ là vinh danh về kích thước mà còn khẳng định sức sáng tạo, bản lĩnh và tinh thần dám vượt qua giới hạn của nghệ sĩ Việt.

Theo bà Oanh, tác phẩm không chỉ tái hiện khoảnh khắc thiêng liêng trong lịch sử – thời khắc Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập – mà còn thể hiện sự kết nối giữa lịch sử, văn hóa và sức sáng tạo hiện đại. “Đây là cơ hội để mỹ thuật Việt Nam được quảng bá sâu rộng hơn trên trường quốc tế, khích lệ thế hệ họa sĩ trẻ tiếp tục nuôi dưỡng khát vọng sáng tạo và tôn vinh giá trị văn hóa dân tộc”, bà Oanh nhấn mạnh.

Anh rể truyền cảm hứng cho em vợ sáng tạo bức tranh sơn mài kỷ lục

Chia sẻ với Dân Việt, họa sĩ Chu Nhật Quang cho biết, để hoàn thành được một bức tranh sơn mài, người nghệ sĩ phải đi qua một hành trình dài, nơi mỗi công đoạn đều đòi hỏi sự bền bỉ, tỉ mỉ và kiên nhẫn đến tận cùng.

“Tranh sơn mài khổ lớn rất khó, bởi không thể sử dụng buồng ủ kín như tranh nhỏ. Mọi thao tác đều thủ công, phụ thuộc vào thời tiết, độ ẩm. Từ việc vận chuyển tấm vóc khổng lồ, xử lý chất liệu truyền thống, cho đến kiểm soát quá trình hoàn thiện – tất cả đều đòi hỏi sức lực và kỹ thuật.

Bức tranh hai mặt ấy được triển khai từ cuối năm 2019, bắt đầu từ khâu ghép vóc thành một khối liền, rồi mới đi vào vẽ. Trong suốt quá trình, tôi còn phải tiếp tục nghiên cứu bố cục, tạo hình kiến trúc, bối cảnh lịch sử, trang phục lực lượng vũ trang, và cả thiết kế lễ đài ở Quảng trường Ba Đình thời điểm đó. Riêng Mùa xuân Độc lập đã ngốn của tôi gần 7 năm làm việc liên tục”, họa sĩ Chu Nhật Quang cho biết.

Theo họa sĩ Chu Nhật Quang, họa sĩ Nguyễn Thanh Tùng – anh rể của anh là người truyền cảm hứng nghệ thuật cho anh ấp ủ một giấc mơ táo bạo tạo nên những bức sơn mài khổ đặc biệt lớn, liền tấm, không cắt ghép, để kể lại những câu chuyện lịch sử và khắc họa hình tượng vị lãnh tụ kính yêu - Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Để hiện thực hóa giấc mơ đó, hai họa sĩ không chỉ làm nghệ thuật mà còn phải “nghĩ như kỹ sư”. Họa sĩ Nguyễn Thanh Tùng đi khắp nơi tìm bí quyết, từ cánh máy bay gỗ ở Mỹ cho đến những con tàu gỗ vùng biển Việt Nam, những làng nghề làm trống Nam Định. Làm sao để gỗ có thể kết nối, bền chặt, chịu đựng phong ba, nhằm tạo ra hệ khung xương đặc biệt cho tấm vóc khổ lớn.

Toàn bộ cấu trúc được chế tạo từ vật liệu tái chế, vừa đảm bảo độ bền, vừa thân thiện môi trường. Kết quả, họ tạo nên một tấm vóc đa lớp, hoạt động như một cơ thể “sống” - có khả năng giãn nở tự nhiên, chịu đựng tốt trước biến động khí hậu mà vẫn giữ được độ phẳng và bền màu theo thời gian.

Ý tưởng ấy, thực ra, bắt nguồn từ một lời hứa thầm lặng của họa sĩ Nguyễn Thanh Tùng từ thời thơ ấu.

“Năm 1978, khi còn là cậu bé 10 tuổi, mỗi tuần tôi được cha mẹ đưa đến Cung Văn hóa Thiếu nhi học vẽ. Trên đường đi, hình ảnh Bác Hồ hiền từ trên hai tấm pano khổng lồ in sâu vào tâm trí tôi. Tôi thấy Bác bế em bé, thấy Bác vẫy tay chào. Cứ vài tháng, công nhân lại dựng giàn giáo để vẽ lại vì mưa nắng làm phai màu. Tôi hỏi cha: “Sao phải vẽ lại nhiều lần thế?”. Cha nói: “Vì sơn phai theo nắng mưa”. Từ đó, tôi tự hứa: sau này, sẽ vẽ Bác thật lớn, thật đẹp, và không bao giờ phải vẽ lại”.

Thế nhưng cuộc sống mưu sinh khiến anh rời xa hội họa trong nhiều năm. Giấc mơ vẽ Bác Hồ vẫn nằm im, chỉ sống trong ký ức tuổi thơ. Cho đến khi anh gặp Chu Nhật Quang, cậu bé con nhà nòi nghệ thuật mới 10 tuổi - khi ấy, anh nhận ra người sẽ thay mình viết tiếp giấc mơ.

“Tôi không thực hiện được giấc mơ ấy. Nhưng khi gặp Quang, tôi thấy ở cậu ấy niềm say mê và nghị lực mà tôi từng có. Và tôi biết, giấc mơ ấy sẽ được thực hiện - theo một cách còn đẹp hơn tôi từng tưởng tượng”.

Từ một lời hứa tuổi thơ, một giấc mơ nghệ thuật được truyền qua hai thế hệ. Từ đôi bàn tay cần mẫn của những người làm vóc, đến khối óc sáng tạo của hai họa sĩ - tất cả hòa quyện để tạo nên hành trình chinh phục sơn mài khổ lớn chưa từng có ở Việt Nam.

Tác phẩm của họ, không chỉ là thử thách về kỹ thuật, mà còn là minh chứng cho sức mạnh của đam mê, của sự kế thừa và lòng tôn kính với những giá trị lớn lao của dân tộc.

Họa sĩ Chu Nhật Quang là con trai Nghệ sĩ Ưu tú Chu Lượng và là cháu nội của Nghệ nhân Nhân dân Sơn mài Chu Mạnh Chấn. Vì thế, Chu Nhật Quang sớm bộc lộ năng khiếu hội họa từ khi còn nhỏ. Niềm say mê nghệ thuật, đặc biệt là sơn mài truyền thống, đã trở thành con đường gắn bó suốt cuộc đời của anh.
Sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông tại Việt Nam, Chu Nhật Quang sang Mỹ du học chuyên ngành Hội họa giai đoạn 2012-2019, trước khi trở về nước làm việc. Năm 2019 - 2022, anh tiếp tục hành trình học tập tại đại học RMIT khoa thiết kế ứng dụng.

×