Làng tỷ phú ở Tây Ninh: Cây mai vàng cứu cánh đồng bưng biền sình lầy, phèn mặn (Bài 1)

Một thời ruộng ngập như biển nước

Những ngày đầu tháng 7/2025, chúng tôi men theo Quốc lộ 62 về xã Tân Tây, huyện Thạnh Hóa, tỉnh Long An (nay xã Tân Tây, thuộc Tây Ninh), cảnh nhộn nhịp hiện ra trước mắt với từng đoàn ô tô tải, xe ba gác máy nối đuôi nhau chở đầy hàng hóa. Dưới dòng sông Vàm Cỏ Tây những chiếc vỏ lãi xuôi ngược chở đầy nông sản theo con nước để tranh thủ kịp phiên chợ sáng tận TP HCM.

Đó là cảnh diễn ra thường ngày ở làng quê chỉ cách trung tâm TP Tân An (cũ) nay là phường Long An (Tây Ninh) hơn 25km.

Điều lạ lùng là sự khang trang lạ thường hiếm có nơi vùng sâu, các con lộ đan thẳng tắp rộng 3,5m nối liền các xã, ấp. Đi ngang nơi này, mùi hương ngai ngái của đất phù sa trộn lẫn sắc vàng rực rỡ của hoa mai như một lời chào mừng du khách đến với làng mai Tân Tây. Vùng đất từng chìm trong nghèo khó, nay đã thay da đổi thịt nhờ cây “xòe bông vàng” làm nên thương hiệu.

Hơn 30 năm trước, Tân Tây chỉ là một cánh đồng trũng mênh mông, phèn chua, mặn đắng hàng chục ngàn hec-ta đất. Mùa nước lũ kéo dài 4 tháng, trắng xóa bốn bề, người dân quanh năm lặn lội với cây lúa, nhưng hết mùa vụ lại đối diện với cảnh thiếu ăn, túng quẫn...

Không có thu nhập, họ chỉ có thể để cuộc sống quyết định, chấp nhận sống cảnh thắt lưng buộc bụng, sống đời nghèo khó.

Một nông dân kỳ cựu từ khi khai hoang, giờ đây đã thành danh là ông Nguyễn Văn Hoàng (62 tuổi, Trưởng ban đại diện làng mai Tân Tây). Đón khách ngay đầu ngõ, đúng chất dân Nam bộ, ông mặc quần đùi, mặc một chiếc áo ngắn đã bạc màu, sờn rách vai, chân chẳng hề mang dép. Cách đó không xa, dụng cụ tỉa cành cho cây mai vàng trị giá gần 400 triệu đồng bày đủ xung quanh.

Ông trầm ngâm rồi nhớ lại: “Hồi đó muốn trồng cây gì cũng khó. Đất nhiễm phèn, chỉ hợp với cây tràm hay bông súng. Nhà nào khá lắm thì trồng được ít lúa vụ mùa, nhưng năm được năm mất, vất vả trăm bề. Quanh năm mạnh ai nấy chèo xuồng giăng câu, bắt cá để có thêm nguồn thu nhập. Ngày trước làm gì có khu công nghiệp, muốn thoát cảnh nghèo khó còn hơn mơ trúng tờ vé số độc đắc”.

Khai thông thế bế tắc vùng đất hoang, sình lầy

Như nắng hạn gặp mưa rào, chương trình khai hoang lấp kín Đồng Tháp Mười được tỉnh Long An thời điểm đó triển khai. Rồi từng đoàn người, máy móc đổ về vùng đất hoang đào kênh, đắp lộ theo tinh thần "tiến quân về Đồng Tháp Mười".

Những con kênh mới mở, những đê bao mới đắp giúp rửa mặn, xả phèn đã tạo điều kiện cho cây trồng sinh sôi. Khi đất đã lành, những cánh đồng khoai mỡ ruộng lúa xanh mướt dần xuất hiện, người dân ngày càng vơi bớt khổ cực.

Nhưng cây lúa, cây khoai cũng chỉ giúp họ tạm thoát thiếu gạo trong lu chứ chưa thể vươn lên ấm no. Nhìn từ làng trên xóm dưới hầu như chỉ toàn nhà vách cây, mái lá, con cái học hành dở dang do đường đi trắc trở nắng bụi, mưa sình.

"Vùng đất này đích thực cần một “ngôi sao mới” và rồi cây mai vàng đã được chọn", ông Hoàng mỉm cười bên tách trà vị thơm của mùa lá dứa trồng đầy ven sông, kể.

Sau Tết năm 1990, vài hộ dân tiên phong thử nghiệm trồng mai vàng trên nền đất lúa đã cải tạo. Ban đầu, người trong làng còn e dè, lo sợ cây mai không hợp thổ nhưỡng. Nhưng rồi những gốc mai xanh tốt, ra hoa rực rỡ khiến họ thay đổi suy nghĩ.

Lão nông kỳ cựu ở làng này là ông Trần Văn Ơi (67 tuổi, ấp 3, xã Tân Tây) bồi hồi nhớ lại: “Ngày đó, trồng mai chẳng khác gì đánh cược. Tôi và mấy người bạn góp nhau ít vốn mua cây con về trồng. Ban đầu không biết cách chăm sóc, có cây chết, cây còi cọc. Nhưng rút kinh nghiệm học hỏi lẫn nhau, từng liếp mai bắt đầu phát triển mang lại thu nhập cao hơn hẳn trồng lúa”.

Từ vài hộ thử nghiệm, đến nay hơn 60% hộ dân trong xã Tân Tây chuyển cây lúa, hoa màu sang trồng mai. Đất lúa được lên liếp, bờ đê được gia cố ngăn lũ, cả làng như một vườn mai khổng lồ trải dài tít tắp. Dù chưa thể chắc chắn khẳng định, nhưng bước đầu cây mai dần thay lúa nước trở thành cây chủ lực giúp người dân thoát nghèo và vươn lên làm giàu chính trên mảnh đất của mình.

Ngày nay đi dọc con đường Tân Tây, không khó để bắt gặp những ngôi nhà khang trang bạc tỷ mọc lên san sát tất cả nhờ vào cây mai xòe cánh vàng.

Ông Nguyễn Văn Kiệt - một trong những hộ giàu nhất làng sở hữu hơn 3 ha mai, trong đó có nhiều gốc cổ thụ trị giá hàng trăm triệu đến cả tỷ đồng, chia sẻ: "Cây mai không chỉ giúp tôi đổi đời mà còn để lại cơ nghiệp cho con cháu. Trồng mai cực lắm, 5-7 năm mới bắt đầu có thu. Nhưng khi cây đã lớn, giá trị gấp mấy chục lần vốn bỏ ra đầu tư".

Mai vàng - cây trồng “cứu cánh” của nông dân

Cũng theo ông Kiệt, trồng mai trên đất Đồng Tháp Mười không dễ như mọi người thường thấy. Người nông dân phải chịu khó học hỏi cách xử lý đất phèn, phòng trừ sâu bệnh, tạo dáng cây… Một gốc mai đẹp đòi hỏi sự tỉ mỉ từ việc cắt tỉa cành, uốn thế, đến tuốt lá đúng thời điểm để hoa nở đúng dịp Tết Nguyên đán thì giá trị mới định đoạt thời gian vài ba ngày tết.

Ông Huỳnh Văn Thủy - một nghệ nhân mai vàng của làng chia sẻ bí quyết, mai Tân Tây được ưa chuộng vì dáng đẹp, gốc to, da vàng, đặc biệt là bộ rễ chạm đất liền ra rễ phụ, tạo đế rễ độc đáo. Muốn được vậy phải kiên trì chăm sóc từng chút một.

“Thậm chí, trong những năm lũ lớn, nước rút chậm, người trồng mai phải dầm mình trong nước nhiều ngày để cứu cây, đắp bờ chống ngập, dựng rào chắn gió. Vất vả là thế, nhưng thành quả nhận được lại xứng đáng”, ông Thuỷ nói.

Thời gian trước đó, đứng trên quốc lộ 62 phóng tầm mắt nhìn xa tận chân trời chỉ thấy rừng tràm bạt ngàn xen vài đám lúa nước. 15 năm trở lại đây mọi việc thay đổi hoàn toàn. Cũng màu xanh đó, nhưng lại là rừng mai sáng rực trên khắp cả cánh đồng đến tận thềm nhà.

Không dừng lại ở việc trồng và bán mai, người dân Tân Tây đang hướng đến khai thác du lịch sinh thái. Những khu vườn mai được thiết kế lối đi, nhà chòi, quán cà phê để đón khách tham quan, chụp ảnh.

“Chúng tôi muốn biến làng mai thành điểm đến mỗi dịp Tết, nơi du khách không chỉ mua mai mà còn trải nghiệm không gian yên bình của vùng quê”, ông Hoàng chia sẻ.

Chính quyền địa phương cũng hỗ trợ xây dựng hạ tầng, chuyển giao kỹ thuật, tạo điều kiện vay vốn để mở rộng diện tích trồng mai theo quy hoạch chung của tỉnh Long An lúc bấy giờ.

Theo ông Nguyễn Văn Chẳn, nguyên Chủ tịch UBND xã Tân Tây (cũ), tổng diện tích trồng mai của xã là gần 500 ha với hơn 600 hộ, chiếm khoảng hơn 40% diện tích toàn xã, chủ yếu tập trung ven sông Vàm Cỏ Tây. Từ ngày 1/7 do 3 xã sáp nhập lại, số mai tăng thêm gần 600 ha…

(còn tiếp)

×