ại sứ Trần Đức Mậu -Nguyên Vụ trưởng Vụ Chính sách đối ngoại Bộ Ngoại giao Việt Nam đã bình luận về Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ-Triều sắp diễn ra tại Hà Nội trong hai ngày 27-28.2.2019.

Sắp tới tại Hà Nội sẽ diễn ra cuộc gặp giữa tổng thống Mỹ Donald Trump và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un. Là người đã từng công tác nhiều năm trong ngành ngoại giao, ông cảm nhận thế nào về sự kiện?

Cảm nhận chung của tôi là thích thú và phấn khởi, chờ đợi và kỳ vọng. Cuộc gặp cấp cao lần thứ 2 giữa Mỹ và Triều Tiên không chỉ là chuyện riêng giữa hai quốc gia này mà còn là sự kiện thế giới. Không thích thú và phấn khởi sao được khi Việt Nam có phần và đóng vai trò trong chuyện lớn này. Tiến trình hoà bình và hoà giải giữa Mỹ và Triều Tiên hiện là một trong những tiến trình chính trị an ninh thế giới thời sự nhất và đáng được quan tâm theo dõi nhất. Kết quả của tiến trình này tác động trực tiếp và mạnh mẽ tới an ninh và ổn định ở khu vực Đông Bắc Á, ở châu Á - Thái Bình Dương và trên thế giới. Cho nên tôi tin chắc rằng tất cả mọi người đều cũng như tôi là chờ đợi sự kiện diễn ra và kỳ vọng sự kiện sẽ thành công.

Điều khác biệt nào giữa Hội nghị Thượng đỉnh Triều Tiên lần 1 và lần 2 khiến thế giới có thể lạc quan về kết quả, thưa ông?

Vì cuộc gặp cấp cao này khác nhiều so với cuộc gặp nhau lần trước của ông Trump và ông Kim Jong-un ở Singapore. Hai vị này đến Hà Nội để gặp nhau từ điểm xuất phát thuận lợi hơn và đều chịu áp lực thành công lớn hơn từ nội bộ, từ bản thân tiến trình này cũng như từ thế giới bên ngoài.

Từ sau cuộc gặp của họ ở Singapore đến nay, mối quan hệ giữa hai nước này đã có được nhiều chuyển biến tích cực, cho dù bước chuyển cơ bản và quyết định nhất vẫn còn ở phía trước. Ở Singapore, họ đã không đưa lại và chưa thể đưa lại được bước chuyển ấy. Nhưng ở Hà Nội lần này thì lại khác khi họ có thể và cần tạo nên bước chuyển ấy hoặc ít nhất thì cũng đặt nền móng và định hướng để cùng nhau đạt được bước chuyển ấy trong thời gian ngắn chứ không xa tới đây.

Cuộc gặp của họ ở Hà Nội sẽ là dấu mốc quyết định mới cho tiến trình?

Đúng như vậy. Dấu mốc ở đây là tiến trình này chuyển từ khởi đầu sang định hình, đi dần vào ổn định và bền vững, từng bước nội sinh khả năng tự làm cho nó không còn có thể bị đảo ngược, đưa ra lộ trình cho thời gian tới với những bước đi cụ thể nhằm tới những kết quả cụ thể.

Thưa ông trong lịch sử, Paris, Geneva, Vienna đã là những cái tên gắn liền với những dấu mốc đàm phán hòa bình lịch sử và trong đó, Việt Nam trước đây trong vai trò là nước đi đàm phán nay là nước tổ chức cho các nước khác đàm phán hoà bình. Sự hoán đổi vai trò ngoạn mục này của Việt Nam nói lên điều gì?

Cuộc gặp cấp cao Mỹ - Triều Tiên này là sự kiện lớn của mối quan hệ giữa hai nước và của thế giới, nhưng đồng thời cũng của Việt Nam. Cho tới nay, Việt Nam đã đăng cai và tổ chức rất thành công nhiều sự kiện lớn của thế giới và khu vực về chính trị, đối ngoại, kinh tế hay văn hoá.

Bên lề những sự kiện ấy, Việt Nam đã đóng vai trò nước chủ nhà cho những cuộc gặp gỡ song phương. Nhưng bây giờ mới là lần đầu tiên Việt Nam làm chủ nhà cho một cuộc gặp cấp cao song phương thực thụ giữa hai quốc gia trên thế giới. Một trong hai quốc gia ấy là Mỹ. Cuộc gặp này lại là sự kiện chung của cả thế giới. Cho nên sự quan tâm của thế giới tới sự kiện lớn này gắn liền với sự quan tâm tới Việt Nam.

Mỹ và Triều Tiên quyết định lựa chọn Việt Nam làm địa điểm tiến hành cuộc thượng đỉnh song phương thứ hai trong lịch sử nhưng đối với cả thế giới thì đấy còn là bằng chứng về vị thế và uy tín quốc tế cao của Việt Nam, về sự tin tưởng ở Việt Nam và sự tin cậy dành cho Việt Nam. Ở đây cần phải thấy không chỉ đơn thuần có phương diện đảm bảo an ninh tuyệt đối và đáp ứng đầy đủ mọi yêu cầu cần thiết về hậu cần để sự kiện lớn thành công mà còn có khía cạnh vai trò trung gian của Việt Nam để Mỹ và Triều Tiên xích lại gần nhau hơn, để không chỉ có sự kiện này thành công mà Hà Nội từ đây trở thành một biểu tượng cho toàn bộ tiến trình hoà bình và hoà giải giữa Mỹ và Triều Tiên. Trong chính sách đối ngoại và quan hệ quốc tế, thể hiện chủ ý là bạn và đối tác tin cậy, là thành viên có trách nhiệm cùa thế giới mới chỉ là một vế và để cho đủ thì còn cần đến vế thứ hai là được thế giới công nhận và chấp nhận là bạn và đối tác tin cậy, là thành viên có trách nhiệm của thế giới. Sự kiện này là bằng chứng mới về sự công nhận và chấp nhận ấy của thế giới dành cho Việt Nam và Hà Nội trở thành thành phố thực sự vì hoà bình.

Giải quyết mọi vấn đề trong mối quan hệ giữa Mỹ và Triều Tiên là giải quyết cả vấn đề hoà bình hay chiến tranh, hợp tác hay đối địch. Cho nên đóng góp của Việt Nam cho việc giải quyết chuyện quan hệ giữa Mỹ và Triều Tiên đồng thời là đóng góp tích cực và thiết thực của Việt Nam cho hoà bình và hợp tác chung trên thế giới.

Tôi muốn được đặc biệt nhấn mạnh hai khía cạnh nữa của dấu ấn của Việt Nam trong và thông qua chuyện này.

Thứ nhất là vai trò của Việt Nam đối với bản thân sự kiện. Từ trước đến nay đã có những hội nghị quốc tế mà Việt Nam trực tiếp tham gia cũng như có liên quan trực tiếp tới Việt Nam. Nhưng ở Hà Nội tới đây là lần đầu tiên Việt Nam giúp tổ chức sự kiện lớn mà không tham gia trực tiếp.

Vai trò của Việt Nam không chỉ là làm cho Mỹ và Triều Tiên hoàn toàn yên tâm về đảm bảo an ninh và đáp ứng yêu cầu về hậu cần để thương thảo với nhau mà còn là khả năng thực tế và sự sẵn sàng đóng góp với vai trò trung gian để Mỹ và Triều Tiên có được cuộc gặp cấp cao thành công như họ mong đợi và cả thế giới chờ đợi.

Thứ hai, đây là lần đầu tiên Việt Nam đảm trách vai trò và thực thi sứ mệnh ngoại giao trung gian thật sự góp phần giải quyết những vấn đề hiện thuộc diện nan giải nhất của thế giới. Vị thế quốc tế của Việt Nam được nâng lên tầng nấc mới và ngoại giao Việt Nam có được tầm vóc phát triển mới.

Việc tổ chức cuộc gặp cấp cao giữa Mỹ và Triều Tiên khởi đầu một thời kỳ mới cho ngoại giao Việt Nam và mở ra triển vọng cho Việt Nam đóng góp nhiều hơn nữa và thiết thực hơn nữa cho hoà bình, hữu nghị và hợp tác giữa các quốc gia trên thế giới.

Đương nhiên, Mỹ và Triều Tiên quyết định chính và trước hết về kết cục cuối cùng của cuộc gặp. Nhưng Việt Nam với đóng góp của mình có thể giúp làm cho cuộc gặp này trở thành sự kiện bản lề cho toàn bộ tiến trình hoà bình và hoà giải giữa Mỹ và Triều Tiên, làm cho Hà Nội trở thành nơi diễn ra tiến trình đàm phán giữa Mỹ và Triều Tiên, gây dựng hình ảnh thể hiện và nội hàm của khái niệm "Hội nghị Hà Nội" hay "Khuôn khổ diễn đàn Hà Nội" về giải quyết chuyện quan hệ giữa Mỹ và Triều Tiên cũng như các vấn đề về hoà bình, an ninh, ổn định và hợp tác cho bán đảo Triều Tiên.

Để giải quyết được ổn thoả mọi chuyện với nhau, Mỹ và Triều Tiên sẽ còn phải có nhiều cuộc gặp cấp cao nữa, sẽ còn phài có nhiều vòng đàm phán bí mật cũng như công khai với nhau ở nhiều cấp và còn cần cả một vài hội nghị quốc tế đa phương nữa. Hà Nội của chúng ta rất thích hợp làm địa điểm cho những sự kiện ấy. Đất nước Việt Nam của chúng ta có đủ khả năng thực tế và sự tín nhiệm của thế giới để hoàn thành những sứ mệnh cao cả ấy.

Xin cám ơn ông!