Bản lĩnh Việt Nam trước thời khắc lịch sử

Có thể nói, chúng ta đang sống trong những thời khắc lịch sử thực sự, một giai đoạn mà các quy tắc, trật tự tưởng như bền vững suốt nhiều thập kỷ đang bị lung lay.

Những cơn dư chấn từ các quyết sách thương mại và tiền tệ của Hoa Kỳ, đặc biệt là cuộc đối đầu ngày càng gay gắt với Trung Quốc, đang đẩy thế giới vào một kỷ nguyên đầy biến động và bất định.

Kỷ nguyên của chủ nghĩa tự do kinh tế, với niềm tin vào các quy tắc đa phương công bằng, đang dần khép lại, nhường chỗ cho một thực tại nghiệt ngã hơn kỷ nguyên của địa kinh tế chiến lược, nơi sức mạnh và lợi ích quốc gia vị kỷ được đặt lên hàng đầu, định hình lại mọi dòng chảy kinh tế.

Sự chuyển dịch chính sách của Hoa Kỳ không phải là hành động bột phát, mà phản ánh một sự tái định vị chiến lược. Nó xuất phát từ nhận thức về vị thế siêu cường bị thách thức cùng với sự phản kháng chính trị trong lòng nước Mỹ trước những mặt trái của toàn cầu hóa.

Chính sách thuế quan quyết liệt, việc từ bỏ nguyên tắc WTO và công khai gây áp lực lên chính sách tiền tệ của đối tác là những biểu hiện rõ ràng của việc logic quyền lực lấn át các chuẩn mực đa phương. Mô hình toàn cầu hóa cũ, dù mang lại tăng trưởng, đã không còn được Washington tin tưởng và đang đối mặt với khủng hoảng niềm tin, dẫn đến sự phân mảnh và chính trị hóa các mối liên kết kinh tế.

Mục đích thực sự về chính sách thuế đối ứng của chính quyền Tổng thống Donald Trump khá đa tầng: tái lập “sân chơi bình đẳng” theo định nghĩa của Hoa Kỳ; tối đa hóa đòn bẩy đàm phán thông qua sức ép thuế quan cực đại trong 90 ngày tới; phục vụ lợi ích chính trị nội bộ; và xa hơn là tái định hình trật tự kinh tế toàn cầu theo hướng có lợi cho Hoa Kỳ.

Đặc biệt, chiến lược này đang khai thác tối đa “đặc quyền” của đồng USD, đưa nó thành công cụ gây áp lực tỷ giá, nhằm kiềm chế đối thủ, giảm giá trị thực dự trữ ngoại hối của họ, và duy trì sức hấp dẫn của tài sản Mỹ.

Cuộc đối đầu Mỹ - Trung, với mức thuế 125%, là tâm điểm của bất ổn. Đây là cuộc chơi tổng âm, nơi cả hai cường quốc đều có thể sẽ phải trả giá đắt. Cụ thể, Mỹ đối mặt lạm phát, đứt gãy chuỗi cung ứng, tổn thất xuất khẩu và có thể rạn nứt đồng minh; Trung Quốc chịu cú sốc xuất khẩu, áp lực tỷ giá khổng lồ, đối mặt với khó khăn kinh tế nội địa gia tăng và nguy cơ “cô lập” công nghệ

Phản ứng của Bắc Kinh sẽ mang tính phòng thủ chiến lược, sử dụng các biện pháp phi thuế quan, quản lý tỷ giá thận trọng, kích thích kinh tế và tìm kiếm các đối tác thay thế, chuẩn bị cho một cuộc đối đầu dài hơi nếu không bên nào chịu “xuống thang”.

Việt Nam ta, một quốc gia tầm trung với độ mở lớn và vị trí địa chiến lược quan trọng, xưa nay vốn có bản lĩnh vững vàng và chiến lược ứng phó tổng thể, đa chiều. Ưu tiên hàng đầu là xây dựng “pháo đài kinh tế” bền vững và tự cường. Nền tảng cốt lõi là sức mạnh nội tại, tập trung vào chất lượng tăng trưởng và khả năng chống chịu.

Điều này đòi hỏi đột phá về thể chế một cách thực chất, khơi thông các động lực tăng trưởng nội sinh; nâng cấp năng lực công nghệ và đổi mới sáng tạo theo tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Song song với đó là phát triển hệ thống tài chính lành mạnh, đủ sức hấp thụ các cú sốc bên ngoài.

Đồng thời, chúng ta sẽ tiếp tục đa dạng hóa thực chất thị trường và đối tác, khai thác sâu các FTA thế hệ mới và thu hút FDI có chọn lọc, xây dựng chuỗi cung ứng minh bạch, bền vững, tránh phụ thuộc quá mức hay rủi ro gian lận xuất xứ.

Cuối cùng, là tiếp tục phát huy ngoại giao “cây tre” chủ động, sáng tạo. Đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ sẽ tiếp tục được vận dụng bản lĩnh, linh hoạt, giữ vững cân bằng chiến lược với các nước lớn. Trước mắt, chúng ta cần chuẩn bị kỹ lưỡng năng lực đàm phán đa ngành cho các cuộc thảo luận phức hợp với Hoa Kỳ về thương mại, đầu tư, công nghệ và có thể là cả chính sách tiền tệ.

Thế giới đang ở một giao điểm lịch sử đầy biến động. Sự trỗi dậy của địa kinh tế chiến lược và cuộc đối đầu Mỹ - Trung đang định hình lại sâu sắc cục diện toàn cầu.

×