Cần bổ sung chính sách để chủ hộ kinh doanh cá thể được tham gia BHXH bắt buộc

Diệu Linh Thứ ba, ngày 06/06/2023 18:37 PM (GMT+7)
Ngày 6/6, BHXH Việt Nam cho rằng, cần có sửa đổi, bổ sung quy định pháp lý để hơn 5,6 triệu chủ hộ kinh doanh cá thể, là "chủ doanh nghiệp tại gia" được tham gia BHXH bắt buộc.
Bình luận 0

Theo BHXH Việt Nam, hiện nay, toàn quốc có khoảng 5,6 triệu hộ kinh doanh cá thể, là "chủ doanh nghiệp tại gia" nhưng theo quy định họ lại không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc vì không có hợp đồng lao động, không được trả lương.

Tuy nhiên, BHXH Việt Nam cho rằng, đây là nhóm đối tượng có điều kiện kinh tế, có thể tham gia BHXH ở mức đóng cao và bền vững, góp phần cho tính ổn định của hệ thống an sinh xã hội của đất nước.

Khi các quy định pháp lý được sửa đổi thì đây sẽ là nhóm đối tượng rất lớn, tăng thêm diện bao phủ BHXH, phù hợp với định hướng BHXH đa tầng theo Nghị quyết số 28-NQ/TW.

BHXH Việt Nam cũng cho rằng, vấn đề của hơn 4.200 chủ hộ kinh doanh cá thể trong tham gia BHXH bắt buộc hiện nay, tuy chiếm tỷ lệ nhỏ trong tổng số hộ kinh doanh cá thể trên toàn quốc nhưng rất cần có sự đánh giá, nghiên cứu để bổ sung, hoàn thiện các cơ sở pháp lý liên quan trong thời gian tới.

Trước đó, kết quả kiểm tra của các cơ quan chức năng cho thấy, từ tháng 1/2003 tới tháng 12/2021, cơ quan BHXH nhiều địa phương đã thu BHXH bắt buộc đối với những trường hợp này. Tại thời điểm tháng 9/2016 đã có 4.240 chủ hộ kinh doanh cá thể tại 54 địa phương đóng BHXH bắt buộc. Tuy nhiên, đối tượng này không thuộc diện đóng BHXH bắt buộc.

Cần bổ sung chính sách để chủ hộ kinh doanh cá thể được tham gia BHXH bắt buộc - Ảnh 1.

Chủ hộ kinh doanh cá thể có thể đóng BHXH bắt buộc cho lao động họ thuê nhưng lại không đóng BHXH bắt buộc được cho bản thân vì không có hợp đồng lao động, không ai trả lương. (Ảnh minh họa: Làng hoa giấy Thanh Tiên (xã Phú Mậu, huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên – Huế). Ảnh: Viết Niệm

Về việc hơn 4.200 chủ hộ kinh doanh cá thể bị "thu sai" BHXH bắt buộc, ngày 6/6, tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn của Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Tài Chính Hồ Đức Phớc phát biểu: "Về bản chất và đạo lý không có gì sai nhưng quy định pháp luật phải có hợp đồng giao kết mới tham gia BHXH.

Trong khi nhân viên của họ do có giao kết hợp đồng thì được nộp nhưng với chủ hộ kinh doanh cá thể không có hợp đồng lao động nên không được tham gia BHXH bắt buộc.

Về bản chất, chủ hộ kinh doanh là người lao động nên việc tham gia BHXH thì chấp nhận được nhưng pháp luật không quy định. Vì vậy, Bộ LĐTB-XH trong quá trình sửa Luật BHXH tới đây cần nghiên cứu cho phép chủ hộ kinh doanh tham gia BHXH bắt buộc vì họ là vừa là người lao động, vừa là người có thu nhập".

Trước đó, Đại biểu Hoàng Đức Thắng (đoàn Quảng Trị) cho rằng, chủ hộ kinh doanh cá thể đăng ký tham gia BHXH bắt buộc xuất phát từ một số nguyên nhân chủ yếu như: Khi triển khai thực hiện Nghị định số 01 (năm 2003) của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của Điều lệ BHXH, do nhận thức chưa đầy đủ và áp lực của việc mở rộng độ bao phủ BHXH, nên một số tỉnh, thành đã thực hiện thu BHXH bắt buộc và giải quyết chính sách đối với các chủ hộ kinh doanh cá thể.

Số đông chủ hộ kinh doanh cá thể tham gia BHXH bắt buộc là người trực tiếp sản xuất kinh doanh, chủ hộ vừa là chủ sử dụng lao động, vừa là người lao động, nên nhu cầu tham gia để hưởng các chế độ BHXH, BHYT như người lao động là chính đáng.

Mặt khác, thời gian này chưa có chính sách cho người tham gia BHXH tự nguyện, nên việc tham gia đóng BHXH của chủ hộ cũng không phải thuộc điều cấm của các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan.

Việc chủ hộ kinh doanh cá thể tham gia đóng BHXH - về bản chất là tích cực góp phần tăng thêm diện bao phủ BHXH, phù hợp với Nghị quyết số 28-NQ/TW về cải cách chính sách BHXH.

Theo đại biểu Hoàng Đức Thắng đến thời điểm hiện nay, các quy định liên quan chưa theo kịp đòi hỏi của thực tiễn. Như vậy, cần sửa đổi, bổ sung quy định pháp lý cho phù hợp để đảm bảo lợi ích của người dân.

Tại phiên trả lời chất vấn của Quốc hội ngày 6/6, Bộ trưởng Bộ LĐTB-XH Đào Ngọc Dung cho biết, Bộ đã đưa chủ hộ kinh doanh cá thể vào đối tượng đóng BHXH bắt buộc tại dự án Luật BHXH sửa đổi.

Bộ trưởng cũng kiến nghị Quốc hội xem xét trong kết luận chất vấn, có thể bổ sung cho phép Chính phủ thực hiện các biện pháp cần thiết để đảm bảo quyền lợi cho những trường hợp chủ hộ đã bị thu BHXH bắt buộc này. Cụ thể như cộng nối thời gian đóng BHXH nếu họ có nhu cầu chuyển sang bắt buộc hoặc tự nguyện.

Trước đó, về việc hơn 4.200 chủ hộ kinh doanh cá thể bị thu BHXH bắt buộc, ông Dương Văn Hào, Trưởng ban Quản lý Thu - Sổ, thẻ (BHXH Việt Nam) giải thích, chính sách đóng BHXH bắt buộc chỉ áp dụng với công chức, lao động nhà nước, người làm công hưởng lương.

Tới năm 2003, Nghị định 01 ra đời đưa nhiều nhóm vào diện đóng BHXH bắt buộc trong đó có hộ kinh doanh cá thể. Tuy nhiên, các lao động do chủ hộ kinh doanh cá thể thuê được đóng BHXH bắt buộc vì có hợp đồng lao động, được trả lương còn chủ hộ kinh doanh cá thể vẫn không thuộc diện đóng BHXH bắt buộc vì không có hợp đồng, không được trả lương.

Tại địa phương, chủ hộ kinh doanh cá thể khi lập danh sách người đóng BHXH bắt buộc gửi BHXH địa phương đã ghi cả tên mình vào và BHXH cơ sở đã không kiểm tra hết hoặc không hiểu đầy đù nên đã thu BHXH bắt buộc đới với cả chủ hộ kinh doanh cá thể.

Đến năm 2016, BHXH Việt Nam đã phát hiện ra việc thu sai này và có văn bản chấn chỉnh yêu cầu dừng thu BHXH bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh cá thể. Nhưng lúc này, nhiều chủ hộ đã đóng BHXH nhiều năm và muốn hưởng lương hưu chứ không nhận lại tiền.

"Thống kê đến tháng 9/2016 có 4.240 chủ hộ bị thu sai tại 54 tỉnh thành. Sau thời gian này, một bộ phận không tham gia nữa, chốt sổ và bảo lưu thời gian đóng.

Có người chuyển sang đóng BHXH tự nguyện và được hệ thống ghi nhận cả thời gian đóng bắt buộc trước đó nhưng vì chính sách còn vướng mắc nên có người đến tuổi nghỉ hưu vẫn phải chờ.

Ngoài ra, một số người được hưởng chế độ hưu trí, BHXH một lần bởi không phải tất cả chủ hộ đều bị thu sai từ năm 2003.

Trước đó, họ đóng BHXH bắt buộc khi còn làm công chức nhà nước, lao động trong doanh nghiệp, xí nghiệp và sau này mới chuyển sang diện chủ hộ kinh doanh nên nếu đủ thời gian đóng BHXH bắt buộc lẫn tự nguyện thì được hưởng lương hưu.

Như vậy đến cuối năm 2021, còn khoảng 730 chủ hộ rải rác ở các tỉnh thành vẫn đang đóng BHXH bắt buộc dù không thuộc diện đóng", ông Hào chia sẻ.

Theo ông Hào, BHXH đã báo cáo với Bộ LĐTB-XH đề xuất với Ban Dân nguyện, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất chủ trương đưa chủ hộ kinh doanh cá thể vào diện đóng BHXH bắt buộc và cho phép tính thời gian đã đóng để họ được hưởng chế độ theo nguyên tắc đóng - hưởng.

Bộ LĐTB-XH phối hợp với BHXH Việt Nam trình Chính phủ ban hành nghị quyết tính thời gian đã đóng bắt buộc và tự nguyện (nếu có) với chủ hộ kinh doanh.

Mời các bạn đồng hành cùng báo Dân Việt trên mạng xã hội Facebook để nhanh chóng cập nhật những tin tức mới và chính xác nhất.
Tin cùng chuyên mục
Xem theo ngày Xem