Người dân làm nghề hấp cá phơi khô ở Quảng Trị cần một làng nghề để đảm môi trường

Nghề thu nhập cao, tạo nhiều việc làm

Thời tiết tỉnh Quảng Trị những ngày tháng 6 nắng chói chang, cộng với gió Lào thổi rát mặt, khiến ai cũng mệt lả người. Bên trong những lò hấp cá ở thị trấn Cửa Việt, không khí càng trở nên ngột ngạt bởi hơi nóng toả ra từ củi lửa, khói bụi!.

Quệt ngang mồ hôi trên trán, ông Hồ Văn Thăng (SN 1964, trú khu phố 3, thị trấn Cửa Việt) cho biết, gia đình làm nghề hấp cá phơi khô xuất khẩu đã 23 năm.

Theo ông Thăng, nghề hấp cá hoạt động chủ yếu từ tháng 4 đến tháng 8, cao điểm vào tháng 5 và tháng 6 hàng năm. Đó là lúc sản lượng khai thác cá biển của ngư dân cao nhất, cung cấp cho các lò hấp ở thị trấn Cửa Việt.

Với 2 lò hấp, bình quân mỗi năm ông Thăng hấp 1.400 tấn cá nục, cá cơm. Cá sau khi hấp chín được phơi khô nhờ “chiếc máy sấy khổng lồ” - đó là ánh nắng mặt trời, trước khi xuất khẩu.

Sau khi trừ chi phí, mỗi năm ông Thăng có lãi gần 1 tỷ đồng. Không chỉ vậy, ông Thăng còn tạo việc làm cho 30 lao động từ nghề hấp cá phơi khô xuất khẩu.

“Nghề hấp cá phơi khô trải qua nhiều công đoạn, từ rửa cá, ướp muối, đưa vào lò hấp chín, phơi cá, bẻ đầu cá, đóng hộp, bảo quản… nên cần rất nhiều lao động. Bình quân mỗi người lao động có thu nhập khoảng 350.000 đồng mỗi ngày” – ông Thăng chia sẻ.

Gia đình chị Hồ Thị Vĩnh (SN 1974, trú khu phố 2, thị trấn Cửa Việt) cũng có 2 lò hấp cá. Mỗi năm, gia đình chị thu mua trên 600 tấn cá biển từ ngư dân quanh vùng mang về hấp, phơi khô, xuất khẩu. Không chỉ giúp gia đình có lãi khoảng 200 triệu đồng mỗi năm, gia đình chị Vĩnh còn tạo việc làm cho 20 lao động địa phương.

Bà Hoàng Thị Thu Thuỷ - Phó Chủ tịch UBND thị trấn Cửa Việt cho hay, trước đây thị trấn Cửa Việt cho 20 hộ làm nghề hấp cá phơi khô xuất khẩu. Sau khi sáp nhập với xã Gio Việt, số hộ làm nghề này tăng lên 45.

Theo bà Thuỷ, nghề hấp cá phơi khô xuất khẩu đã góp phần rất lớn trong việc tiêu thụ sản lượng đánh bắt thuỷ sản tại địa phương, mỗi năm ước tính trên 20.000 tấn/năm. Các hộ gia đình làm nghề này đều có thu nhập khá cao. Không chỉ vậy, 45 lò hấp cá đã tạo việc làm cho hàng ngàn lao động địa phương và các vùng lân cận.

Cần làng nghề để giải quyết ô nhiễm môi trường

Hiệu quả kinh tế từ nghề hấp cá phơi khô xuất khẩu ở Cửa Việt đã rất rõ ràng. Tuy nhiên, hệ quả của nghề này đang là mối lo của người dân và chính quyền địa phương nơi đây.

Ông Hồ Văn Thăng cho hay, mỗi năm gia đình phải sử dụng cả trăm tấn củi đốt phục vụ nấu nước sôi để hấp cá. Khi đốt củi, khói bụi bốc lên, toả ra môi trường, khiến người dân xung quanh bị ảnh hưởng. Để rửa sạch và ướp 1 tấn cá, ông Thăng cần 2m3 nước. Như vậy, với 1.400 tấn cá hấp mỗi năm, ông Thăng phải sử dụng 2.400m3 nước. Chưa kể nước để vệ sinh lò hấp…

Không có hệ thống xử lý nước thải, ông Thăng phải xây dựng bể chứa rồi dùng máy bơm đẩy nước thải theo đường ống ra sông và các bãi đất hoang. Chưa dừng lại ở đó, để có nơi phơi cá, ông Thăng phải bỏ ra 50 triệu đồng mỗi năm thuê gần 9.000m2 đất của các hộ xung quanh làm sân phơi.

“Dù đã cố gắng nhưng khói bụi và mùi hôi từ nghề hấp cá là không thể tránh khỏi. Bà con hàng xóm bị ảnh hưởng đã hiểu và thông cảm nhưng bản thân mình thấy có lỗi. Tự biết đã làm phiền bà con hàng xóm nhưng gia đình tôi không có cách nào khác, không thể bỏ nghề” – ông Thăng nói.

Gia đình chị Hồ Thị Vĩnh cũng lâm vào hoàn cảnh tương tự. Chị cho biết, quá trình làm nghề đôi khi gặp sự cố như mất điện, máy móc hư hỏng… dẫn đến việc nước thải ứ đọng. Nước rửa cá bị ứ đọng, gặp nắng nóng sẽ bốc mùi tanh rất khó chịu.

Nằm giữa khu dân cư, không có chỗ phơi cá, chị Vĩnh phải mượn đất của hàng xóm, thậm chí phơi dọc mép quốc lộ 9, vi phạm hành lang an toàn giao thông.

“Biết sai nhưng vẫn phải sai. Khi đã hết chỗ thì không còn cách nào khác là đem ra mép quốc lộ 9 để phơi cá” – chị Vĩnh nói.

Hầu hết các hộ làm nghề hấp cá phơi khô ở Cửa Việt đều mong muốn Đảng, Nhà nước, chính quyền địa phương quan tâm xây dựng làng nghề tập trung để họ di dời, đảm bảo vệ sinh môi trường. Nhiều hộ dân làm nghề sản xuất, chế biến nước mắm nơi đầy cũng có nguyện vọng tương tự.

Cũng theo các hộ dân nơi đây, khi xây dựng làng nghề, chính quyền địa phương cần tham vấn góp ý của những người có kinh nghiệm, làm sao để làng nghề hoạt động hiệu quả. Đặc biệt, làng nghề cần có điện, nước, đường giao thông, hệ thống xử lý nước thải và sân phơi cá.

Bà Hoàng Thị Thu Thuỷ - Phó Chủ tịch UBND thị trấn Cửa Việt cho hay, trước tình trạng các cơ sở hấp cá gây ô nhiễm môi trường, huyện Gio Linh đã quy hoạch để xây dựng dự án Cụm Công nghiệp (CCN) Đông Gio Linh - khu vực Cửa Việt (Khu chế biến thủy sản tại thị trấn Cửa Việt) với diện tích khoảng 20 ha, tổng mức đầu tư 300 tỷ đồng. Tuy nhiên, đã nhiều năm trôi qua, dự án vẫn chưa được triển khai.

Bà Trần Thị Huề (SN 1956, trú khu phố 1, thị trấn Cửa Việt) cho biết, để hấp hơn 100 tấn cá mỗi năm, gia đình bà đã xây dựng 1 lò hấp bằng bê tông xi măng, sử dụng củi đốt. Hơn 2 năm nay, lò hấp của gia đình bà đã hư hỏng, mất an toàn nhưng không dám đầu tư xây mới vì chờ được di dời ra vùng dự án.

“Muốn xây dựng lò hấp phải bỏ ra số tiền tương đối lớn. Nếu xây xong, dự án hoàn thành, gia đình di dời đến nơi mới thì lãng phí. Buộc lòng gia đình tôi phải chờ đợi, nhưng chờ năm này qua năm khác dự án vẫn chưa triển khai và chưa biết khi nào triển khai” – bà Huề cho hay.

Ông Võ Đắc Hoá – Chủ tịch UBND huyện Gio Linh cho biết, nhiều năm qua chính quyền địa phương đã tích cực tìm kiếm, đề xuất cấp trên bố trí vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng CCN Đông Gio Linh - khu vực Cửa Việt nhằm sắp xếp, tổ chức lại sản xuất các ngành nghề có thế mạnh của vùng, trọng tâm là chế biến thủy, hải sản. Đã nhiều lần huyện Gio Linh và UBND tỉnh Quảng Trị kiến nghị cấp trung ương bố trí nguồn vốn từ khoản tiền bồi thường của Formosa Hà Tĩnh, nhưng chưa được đồng ý.

“Chúng tôi mong muốn có nguồn vốn xây dựng cơ sở hạ tầng CCN Đông Gio Linh - khu vực Cửa Việt để di dời tất cả các cơ sở hấp cá trên địa bàn thị trấn Cửa Việt vào khu chế biến thủy hải sản tập trung, giải quyết triệt để vấn đề ô nhiễm môi trường” – ông Hoá nói.

×