Tổng Bí thư: Nếu không khí vẫn ô nhiễm, thực phẩm không an toàn, có xây bao nhiêu bệnh viện cũng không đủ

Sáng 25/11, tham gia thảo luận tại Tổ về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia liên quan đến giáo dục và y tế giai đoạn 2026-2035, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh tầm quan trọng đặc biệt của hai lĩnh vực này, cùng với văn hóa, coi đây là những trụ cột cốt lõi và động lực để phát triển đất nước.

Theo Tổng Bí thư, đầu tư cho con người không chỉ dừng lại ở sức khỏe mà còn phải bồi dưỡng bản lĩnh, trí tuệ và tư duy, bởi nguồn nhân lực chất lượng cao chính là một trong ba đột phá chiến lược.

Mục tiêu cao nhất của Đảng và Nhà nước, dù tăng trưởng kinh tế ở mức độ nào, vẫn là để người dân được thụ hưởng cuộc sống vui vẻ, thanh thản, không phải lo toan về bệnh tật hay thiếu hụt tri thức.

Đề cập đến tên gọi "Chương trình mục tiêu quốc gia", Tổng Bí thư lưu ý rằng khái niệm này đòi hỏi sự tham gia của toàn xã hội, vượt ra khỏi khuôn khổ riêng lẻ của ngành y tế hay giáo dục. Nếu chỉ giới hạn trong phạm vi ngành, chương trình sẽ không thể hiện được tầm vóc quốc gia.

Tổng Bí thư cảnh báo về tình trạng chồng chéo giữa các chương trình mục tiêu, dẫn đến việc bộ máy cồng kềnh, họp hành nhiều nhưng hiệu quả thực tế chưa cao.

Ông gợi ý cần rà soát kỹ lưỡng, tránh việc một đối tượng hay địa bàn chịu sự chi phối của quá nhiều chương trình nhưng lại thiếu một "nhạc trưởng" chịu trách nhiệm chính, dẫn đến nguồn lực bị phân tán và người dân không được thụ hưởng trọn vẹn.

"Ô nhiễm thế này làm sao hết được ung thư phổi?"

Đi sâu vào lĩnh vực y tế, Tổng Bí thư Tô Lâm cho rằng mục tiêu quốc gia phải giải quyết được những vấn đề vượt trội, mang tính dứt điểm mà công tác thường xuyên chưa làm được.

Ông đặt vấn đề phải tập trung mạnh mẽ vào y tế dự phòng và chăm sóc sức khỏe ban đầu, thay vì chỉ loay hoay với việc khám chữa bệnh như đi "chữa cháy".

Tổng Bí thư yêu cầu trong 5 năm tới phải đặt mục tiêu thanh toán dứt điểm các bệnh truyền nhiễm như lao, sốt rét hay các bệnh lây nhiễm khác mà thế giới đã đi rất xa.

Bên cạnh đó, ông nhấn mạnh nguyên nhân căn cơ của bệnh tật phần lớn đến từ môi trường sống, nguồn nước và vệ sinh an toàn thực phẩm.

Nếu không giải quyết được vấn đề ô nhiễm không khí, nguồn nước bẩn hay thực phẩm không an toàn, thì dù có xây thêm bao nhiêu bệnh viện hay đào tạo bao nhiêu bác sĩ cũng không thể đáp ứng đủ nhu cầu chữa trị.

"Ô nhiễm thế này thì làm sao hết được ung thư phổi? Nước thực sự đã vệ sinh chưa? Cuộc sống người dân đòi hỏi nước phải uống được ngay tại vòi, trong khi chúng ta đun sôi rồi vẫn còn lo sợ, nước uống đóng vào chai rồi vẫn thấy ngộ độc, vẫn thấy thế này thế kia.

Nếu không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm thì có xây đến bao nhiêu bệnh viện cũng không thể đủ được. Đào tạo bao nhiêu bác sĩ cũng không thể chữa được", Tổng Bí thư nêu rõ.

Liên quan đến giáo dục, Tổng Bí thư chỉ ra những bất cập trong thực tiễn, từ vấn đề biên chế giáo viên đến cơ sở vật chất.

Ông cho rằng việc quản lý biên chế cần linh hoạt dựa trên số lượng học sinh thực tế, đảm bảo có lớp là phải có thầy, không thể để tình trạng thiếu giáo viên đứng lớp vì rào cản hành chính.

Về cơ sở hạ tầng, Tổng Bí thư đặc biệt quan tâm đến hệ thống trường lớp tại vùng biên giới và miền núi. Ông trăn trở khi thấy nhiều điểm trường chưa đạt chuẩn, thiếu nhà công vụ cho giáo viên và thiếu các tiện ích thiết yếu cho học sinh phát triển toàn diện, như bể bơi để phòng chống đuối nước.

Tổng Bí thư cho rằng, cần ưu tiên kiên cố hóa trường học từ biên giới trở vào, đảm bảo trường ra trường, lớp ra lớp, tạo môi trường để cả thầy và trò yên tâm dạy và học.

Bên cạnh hạ tầng, chất lượng đào tạo và hội nhập quốc tế cũng là vấn đề được Tổng Bí thư đặc biệt lưu ý.

Ông đặt câu hỏi về năng lực ngoại ngữ của đội ngũ giáo viên hiện nay khi mục tiêu đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai, thậm chí giảng dạy các môn khoa học bằng tiếng Anh. Nếu thầy không giỏi ngoại ngữ thì trò không thể hội nhập và thi quốc tế.

Đối với vấn đề dinh dưỡng học đường, Tổng Bí thư gợi ý nên xã hội hóa thông qua các mô hình cung cấp suất ăn chuyên nghiệp, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, giúp nhà trường và giáo viên giảm bớt gánh nặng lo toan chuyện bếp núc để tập trung vào chuyên môn giảng dạy.

Mục tiêu Quốc gia phải đi sâu vào từng con người, số phận, hoàn cảnh

Tổng Bí thư đặc biệt bày tỏ sự quan tâm đến những đối tượng yếu thế, đặc biệt là trẻ em bị bỏ rơi và người khuyết tật.

Tổng Bí thư Tô Lâm dẫn số liệu, cả nước có khoảng 1,5 triệu trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, nhưng các cơ sở bảo trợ công lập mới chỉ đáp ứng nuôi dưỡng được khoảng 15.000 cháu. Số lượng này chủ yếu là các cháu bị bệnh tật, khuyết tật nặng mà gia đình không thể chăm sóc hoặc từ chối nuôi dưỡng.

"Còn rất nhiều những hoàn cảnh trẻ em bị bỏ rơi. Có cháu mới sinh ra, trên bụng, trên mặt chỉ có mảnh giấy thôi, ghi mẹ xin lỗi con", Tổng Bí thư nói và cho biết thêm, một trẻ em được nuôi dưỡng tại cơ sở công lập tại Hà Nội được nhà nước cấp kinh phí khoảng 2,5 đến hơn 3 triệu đồng mỗi tháng, trong khi đó việc khuyến khích người thân như ông bà, cô dì chú bác đón các cháu về nuôi dưỡng lại không được hỗ trợ đồng nào. Đây là một nghịch lý cần tháo gỡ, bởi môi trường gia đình luôn tốt hơn trại trẻ mồ côi.

Từ kinh nghiệm quốc tế, Tổng Bí thư cho rằng Việt Nam cần thay đổi tư duy về mô hình nuôi dưỡng trẻ. Thế giới hiện nay đang có xu hướng thu hẹp dần các mô hình làng trẻ, trại tập trung để đưa trẻ trở về với gia đình và xã hội. Tuy nhiên, rào cản lớn nhất tại Việt Nam hiện nay là tâm lý e ngại nhận con nuôi, đặc biệt nhận con nuôi là trẻ khuyết tật. Trong khi nhiều người nước ngoài sẵn sàng nhận nuôi, điều trị và phẫu thuật để những đứa trẻ khuyết tật ở Việt Nam có thể đi lại và phát triển bình thường.

Tổng Bí thư gợi mở một hướng đi nhân văn, đó là khuyến khích các gia đình, đặc biệt là những người cao tuổi cô đơn, nhận con nuôi. Việc này mang lại lợi ích kép: người già bớt cô đơn, có nơi nương tựa tinh thần, còn trẻ em có mái ấm gia đình. Ông đề nghị các hội đoàn thể như Hội Phụ nữ, cán bộ đảng viên, bác sĩ cần gương mẫu đi đầu trong phong trào này để thay đổi nhận thức xã hội.

Đối với việc chăm sóc và bảo vệ khoảng 8 triệu người khuyết tật, chiếm gần 10% dân số, trong đó có không ít trẻ em bị bỏ rơi, Tổng Bí thư nhấn mạnh vấn đề không chỉ dừng lại ở lòng nhân ái mà còn là tương lai của xã hội.

Nếu không đầu tư nuôi dưỡng, giáo dục tử tế ngay từ đầu, những đứa trẻ không nơi nương tựa khi lớn lên sẽ rất dễ sa ngã, thậm chí trở thành tội phạm. Khi đó, chi phí xã hội bỏ ra để phòng chống tội phạm và xử lý hậu quả sẽ lớn hơn gấp nhiều lần so với chi phí nuôi dưỡng các em thành người có ích. Ông nhấn mạnh, phải cho trẻ em bị bỏ rơi được học hành, được đóng góp và cống hiến.

"Mục tiêu quốc gia là vấn đề đó chứ không phải chúng ta xây mấy trụ sở, có bao nhiêu cán bộ thực hiện, phát bao nhiêu liều thuốc... Mục tiêu quốc gia phải đi sâu vào từng con người, từng số phận, vào từng hoàn cảnh của xã hội", Tổng Bí thư quán triệt.

×