80 năm ngành Nông nghiệp và Môi trường: Hiện thực hóa mục tiêu xuất khẩu nông sản 100 tỷ USD năm 2030

Thể chế, chính sách “mở đường”, loạt nông sản thu tỷ USD

Thống kê mới nhất tính đến hết tháng 10/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Việt Nam có 9 nhóm hàng xuất khẩu chủ lực của ngành nông nghiệp và môi trường đạt kim ngạch đạt từ 1 tỷ USD trở lên, góp phần đưa tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản 10 tháng đạt 58,13 tỷ USD, tăng 12,9% so với cùng kỳ năm 2024.

Theo đó, 9 nhóm hàng xuất khẩu chủ lực của ngành nông nghiệp và môi trường đạt kim ngạch tỷ USD bao gồm: Cà phê 7,41 tỷ USD, cao su 2,57 tỷ USD, gạo 3,7 tỷ USD, rau quả 7,09 tỷ USD, hạt điều 4,25 tỷ USD, hạt tiêu 1,4 tỷ USD, sắn và các sản phẩm từ sắn 1,04 tỷ USD, thủy sản 9,31 tỷ USD, gỗ và sản phẩm gỗ 13,96 tỷ USD.

Từ một nước có nền nông nghiệp lạc hậu, phải nhập khẩu lương thực, Việt Nam giờ đây đã trở thành cường quốc xuất khẩu nông sản trên thế giới. Có được những thành tựu trên là do nhiều yếu tố nhưng quan trọng và cốt lõi nhất chính là yếu tố về thể chế, chính sách, về đường lối và tư duy của Đảng và Nhà nước.

Ngày 28/1/2022, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định phê duyệt Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Theo đó, mục tiêu cụ thể đến năm 2030, tốc độ tăng trưởng GDP nông lâm thủy sản đạt bình quân từ 2,5 - 3%/năm, tốc độ tăng năng suất lao động nông lâm thủy sản đạt bình quân từ 5,5 - 6%/năm.

Bên cạnh đó, mở rộng và phát triển thị trường, nhất là thị trường xuất khẩu. Tốc độ tăng giá trị xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt bình quân từ 5 - 6%/năm.

Cùng với đó, Thủ tướng cũng đã ban hành các chiến lược phát triển của từng ngành hàng trong lĩnh vực nông nghiệp, trong đó, phải kể đến như Chiến lược phát triển thủy sản Việt Nam đến 2030, tầm nhìn 2045; Chiến lược phát triển chăn nuôi giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2045; Chiến lược phát triển lâm nghiệp Việt Nam giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050; Chiến lược phát triển trồng trọt đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050; Chiến lược phát triển cơ giới hóa nông nghiệp và chế biến nông lâm thủy sản đến năm 2030.

Để hiện thực hóa các Chiến lược trên, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành hàng loạt các Đề án, kế hoạch, chương trình hành động để triển khai thực hiện.

Ngày 31/12/2024, tại Hội nghị Thủ tướng Chính phủ đối thoại với nông dân Việt Nam, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chia sẻ: "Trong thành tựu chung của đất nước, ngành nông nghiệp có đóng góp rất quan trọng, kim ngạch xuất khẩu đạt 62,5 tỷ đô, xuất siêu 18 tỷ USD, trong khi xuất siêu cả nước chỉ khoảng 24-25 tỷ USD, tức là nông nghiệp chiếm hơn 70% tổng số xuất siêu của cả nước".

Các mặt hàng nông sản của Việt Nam có mặt ở trên 190 nước trên thế giới, đó là một nỗ lực rất lớn của cả hệ thống chính trị. Chúng ta sản xuất được hàng, đưa hàng đến nơi thị trường cần – đó là một quy trình rất lớn. Một nội dung nữa khẳng định vai trò vị thế của ngành nông nghiệp, đó là chúng ta không chỉ sản xuất đủ ăn mà còn thặng dư cao, xuất khẩu được trên 9 triệu tấn gạo, mang về hơn 5 tỷ USD.

Không những chúng ta có trách nhiệm đóng góp lương thực cho cộng đồng quốc tế mà còn thu lợi nhuận cho nông dân. Điều đó ngày càng khẳng định việc chúng ta xác định con đường xây dựng nông thôn hiện đại, nông nghiệp sinh thái, nông dân văn minh là vô cùng đúng đắn. Đó không chỉ là mục tiêu tham vọng rất lớn, nhiều người nói là bất khả thi mà chúng ta vẫn phải quyết tâm thực hiện. Đó là khát vọng của dân tộc, của đất nước, khó mấy cũng phải làm. "Chúng ta phải đạt mục tiêu xuất khẩu nông lâm thủy sản 100 tỷ USD trong những năm tới", Thủ tướng khẳng định.

Xuất khẩu 100 tỷ USD “trong tầm tay”

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến nhiều lần khẳng định, với đà tăng trưởng như hiện tại, cùng với hệ thống chính sách đã được ban hành, mục tiêu đưa kim ngạch xuất khẩu nông sản đạt 100 tỷ USD vào năm 2030, hoàn toàn “nằm trong tầm tay”.

Ông Tiến cho biết, để từng bước đạt được mục tiêu này, hiện nay, Bộ đang tập trung xây dựng thể chế, các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến phân cấp, phân quyền đã được cập nhật, trình phê duyệt đầy đủ. Trong đó, Bộ đang hoàn thiện một luật sửa 15 luật, tháo gỡ các “điểm nghẽn của những điểm nghẽn”, đồng thời cắt giảm mạnh thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân.

“Dư địa tăng trưởng của nông nghiệp Việt Nam vẫn còn rất lớn, đặc biệt khi khoa học công nghệ, logistics và chuyển đổi số được tích hợp sâu vào sản xuất, chế biến và tiêu thụ nông sản. “Khi hạ tầng vùng nguyên liệu, kho lạnh, hệ thống logistics, điện và thủy lợi được đầu tư đồng bộ, kết hợp với công nghệ chế biến sâu, trí tuệ nhân tạo và truy xuất nguồn gốc số, nông nghiệp Việt Nam sẽ có bước nhảy vọt về năng suất, chất lượng và giá trị”, Thứ trưởng Tiến khẳng định.

Đánh giá về kết quả xuất khẩu nông lâm thủy sản của Việt Nam 10 tháng năm 2025, Phó Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường Phạm Văn Duy cho biết, Việt Nam hiện đã xuất khẩu nông sản tới hơn 190 quốc gia và vùng lãnh thổ - một con số cho thấy vị thế của nông nghiệp Việt Nam trong chuỗi cung ứng lương thực, thực phẩm toàn cầu.

“Thế giới có 195 quốc gia và vùng lãnh thổ, nhưng nông sản Việt Nam đã có mặt tại hơn 190 quốc gia và vùng lãnh thổ. Đó là minh chứng rõ ràng cho năng lực sản xuất, chế biến và hội nhập quốc tế của ngành”, ông nói.

Việt Nam đang nằm trong nhóm các quốc gia xuất khẩu hàng đầu thế giới ở nhiều mặt hàng chủ lực. Năm 2024, xuất khẩu gạo đạt khoảng 9 triệu tấn, đưa Việt Nam vươn lên vị trí thứ ba toàn cầu, chỉ sau Ấn Độ và Thái Lan. Với sản lượng trên 39 triệu tấn lúa, Việt Nam không chỉ đảm bảo vững chắc an ninh lương thực trong nước mà còn đóng góp lớn cho an ninh lương thực toàn cầu.

Ở lĩnh vực thủy sản, Việt Nam hiện duy trì giá trị xuất khẩu xấp xỉ 10 tỷ USD, đứng trong nhóm ba quốc gia xuất khẩu thủy sản lớn nhất thế giới, chỉ sau Trung Quốc và Na Uy. Con số này từng đạt 11 tỷ USD năm 2022, khẳng định tiềm lực và khả năng phục hồi của ngành sau giai đoạn khó khăn bởi đại dịch.

Với cà phê, Việt Nam tiếp tục giữ vững vị thế thứ hai thế giới, chỉ sau Brazil, với sản lượng hàng năm khoảng 1,6-1,8 triệu tấn, kim ngạch xuất khẩu đạt hơn 4,5 tỷ USD. Rau quả Việt Nam cũng đang vươn lên mạnh mẽ, đứng trong nhóm 15 quốc gia xuất khẩu hàng đầu, nhờ lợi thế khí hậu đa dạng, năng lực chế biến sâu và sự bứt phá của các doanh nghiệp trẻ. Bên cạnh đó, các mặt hàng như hạt điều, hồ tiêu, cao su, gỗ và sản phẩm gỗ đều nằm trong nhóm xuất khẩu chủ lực của thế giới, góp phần củng cố vị thế của Việt Nam trong bản đồ nông sản toàn cầu.

“Từ những con số đó, có thể nói rằng nhận định Việt Nam đang là cường quốc xuất khẩu nông sản. Nông nghiệp Việt Nam đang thực sự đóng vai trò quan trọng trong việc cung ứng lương thực, thực phẩm cho hàng trăm quốc gia,” ông Phạm Văn Duy khẳng định.

Tăng trưởng đi đôi với phát triển bền vững

Trong các Đề án, kế hoạch, chương trình hành động, Bộ Nông nghiệp và Môi trường luôn đặt mục tiêu tăng trưởng đi đôi với bảo vệ môi trường, đẩy mạnh ứng dựng KHKT, sản xuất hữu cơ, tuần hoàn, giảm phát thải…

Mới đây, tại Hội nghị công bố Đề án "Sản xuất giảm phát thải lĩnh vực trồng trọt giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến 2050", Bộ Nông nghiệp và Môi trường đặt ra mục tiêu đến năm 2035 sẽ góp phần giảm ít nhất 15% lượng phát thải khí nhà kính so với năm cơ sở 2020. Và tới năm 2050, 100% diện tích các loại cây trồng chủ lực áp dụng quy trình kỹ thuật canh tác theo hướng giảm phát thải.

Tại địa phương, mỗi tỉnh, thành sẽ triển khai ít nhất 1-2 mô hình sản xuất trồng trọt giảm phát thải có thể nhân rộng, thí điểm tối thiểu 15 mô hình canh tác đủ điều kiện phát triển tín chỉ carbon. Hệ thống dữ liệu phát thải sẽ được đồng bộ với Hệ thống đăng ký quốc gia.

Ngoài ra, xây dựng cơ sở dữ liệu số hóa về phát thải trong trồng trọt, tích hợp với hệ thống giám sát quốc gia; xây dựng và phổ cập nhãn hiệu “Phát thải thấp” cho các ngành hàng nông sản chủ lực.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung khẳng định: "Đề án được ban hành đúng thời điểm, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững ngành trồng trọt trong bối cảnh biến đổi khí hậu và hội nhập sâu vào thị trường quốc tế. Mục tiêu trọng tâm của đề án là vừa đảm bảo tăng trưởng về năng suất và giá trị, vừa giảm phát thải khí nhà kính, hướng tới nền nông nghiệp xanh, tuần hoàn”.

Bên cạnh đó, ngành nông nghiệp và môi trường cũng tiếp tục định hướng chuyển đổi tư duy từ sản xuất nông nghiệp sang phát triển kinh tế nông nghiệp; ứng dụng mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị, tích hợp đa giá trị, gắn với nhu cầu thị trường. Phát triển nông nghiệp xanh, hữu cơ, tuần hoàn và nông nghiệp công nghệ cao; tăng đầu tư cho công nghệ bảo quản, chế biến sâu để nâng cao giá trị gia tăng và giảm tổn thất sau thu hoạch. Khuyến khích mô hình kinh tế nông nghiệp carbon thấp, phát triển nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp tái sinh phù hợp với yêu cầu giảm phát thải và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Phát triển vùng nguyên liệu lớn, chuyên canh hàng hoá tập trung, hiện đại, bảo đảm an toàn thực phẩm dựa trên nền tảng ứng dụng khoa học - công nghệ tiên tiến, chuyển đổi số, cơ giới hoá, tự động hoá, phù hợp yêu cầu thị trường trong nước và quốc tế. Xây dựng vùng nguyên liệu tập trung, đáp ứng yêu cầu về chất lượng, an toàn thực phẩm; tổ chức cấp mã số vùng trồng, vùng nuôi, ao nuôi bảo đảm truy xuất nguồn gốc; mã cơ sở đóng gói, nhãn mác hàng nông sản.

×