Biến thể phụ XBB, XBB.1.5 gây nguy hiểm đến mức độ nào?

Theo Tổ chức Y tế thế giới, XBB là một biến thể thuộc chủng Omicron của virus SARS-CoV-2 đã lưu hành tại 35 quốc gia trên thế giới từ tháng 10/2022. Tại Châu Á, biến thể này đã xuất hiện ở các nước như Singapore, Ấn Độ…

Biến thể phụ XBB.1.5 là một nhóm phụ của XBB đang lưu hành tại Mỹ từ tháng 10/2022. Hiện chưa có bằng chứng cho thấy biến thể phụ XBB và XBB.1.5 gây bệnh nặng hơn so với các biến thể khác của Omicron. Biến thể phụ XBB.1.5 đã xuất hiện tại 25 quốc gia trên thế giới như Mỹ, các nước Châu Âu, Hàn Quốc...

Thông tin từ Bộ Y tế cho biết, năm 2022, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương đã giải trình 541 mẫu bệnh phẩm của các tỉnh, thành khu vực miền bắc.

Kết quả cho thấy, 3 tháng đầu năm 2022 tuyệt đại đa số là biến chủng Delta, từ cuối tháng 3 xuất hiện biến chủng Omicron. Từ tháng 4 trở đi, 100% các mẫu giải trình tự gen là chủng Omicron với các biến thể BA.1; BA.2; BA.5;

Từ tháng 6 đến tháng 11, biến thể BA5 chiếm ưu thế, bên cạnh đó ghi nhận một số biến thể phụ khác như BA.2.74, BE.1.1; Tháng 12, biến thể phụ BN.1.3 chiếm ưu thế; tiếp đó là các biến thể phụ BA.5.2, BA.2.75.6…

Trong năm 2022 có đến 92% mẫu giải trình tự gen là biến chủng Omicron, trong đó có các biến thể BA.1; BA.2; BA.5; BA.2.74, BA.5.2, BA.2.75.6…

Tại TP.HCM, đến thời điểm này, số ca mắc Covid-19 chủ yếu là biến thể BA.2.75, số ca nhiễm biến thể phụ XBB vẫn đang ở mức thấp, khoảng 5,7% nhưng các chuyên gia cảnh báo, nguy cơ lây nhiễm các biến thể phụ là hiện hữu và số ca mắc sẽ gia tăng.

Vậy biến thể phụ XBB của Omicron có độc lực và khả năng lây lan như thế nào? PGS Đỗ Văn Dũng, Trưởng khoa y tế công cộng Trường đại học Y Dược TP.HCM cho biết, các biến thể phụ XBB xuất hiện từ việc tái tổ hợp của các biến thể BA.2.10.1 và BA.2.75.

Các nghiên cứu ban đầu cho thấy biến thể này không làm tăng độc lực của virus nhưng có khả năng lẩn tránh miễn dịch một phần. Vì vậy các biến thể này làm tăng nguy cơ tái nhiễm Covid-19 ở người đã từng nhiễm với các biến chủng Covid-19 cũ (nhưng có lẽ không gia tăng nguy cơ tái nhiễm ở người đã bị nhiễm các chủng Omicron).

Các vaccine Covid-19 hiện có vẫn có bảo vệ không bị chuyển nặng hay tử vong ở các bệnh nhân bị nhiễm biến thể XBB. Dù các biến thể XBB có hiện tượng lẩn tránh miễn dịch nhưng khả năng xâm nhập vào tế bào bị kém hơn nên khả năng lây lan của biến thể XBB bị giảm hơn so với các biến chủng Omicron khác.

Gần đây ở Mỹ đã xuất hiện biến thể phụ XBB.1.5. Đây là biến thể phụ XBB có đột biến F486P khiến virus gia tăng khả năng xâm nhập vào tế bào nên làm tăng khả năng lây lan của Covid-19. Vì vậy XBB.1.5. có khả năng lây lan nhanh và tính đến đầu năm 2023 ở Mỹ, 40% trường hợp nhiễm Covid-19 là do XBB.1.5.

Tuy nhiên, dù biến thể phụ này có khả năng lây lan nhanh hơn nhưng các vaccine Covid-19 hiện có vẫn có khả năng bảo vệ các bệnh nhân bị nhiễm biến thể XBB không bị chuyển nặng hay tử vong.

Theo PGS Đỗ Văn Dũng, ở Việt Nam đã có biến thể phụ XBB nhưng chưa xác định có phải là XBB.1.5 hay không. Nếu chỉ là XBB chưa có đột biến F486P thì sẽ không gia tăng đáng kể số người mắc, vì biến thể này có thể trốn tránh miễn dịch nhưng khả năng lây lan lại kém hơn.

"Nếu Việt Nam chưa xuất hiện XBB.1.5 thì trong tương lai sắp tới sẽ có và kéo theo số ca mắc sẽ gia tăng. Tuy nhiên điều này không đáng sợ bởi vì số ca nhập viện, số ca tử vong cũng không tăng nếu người dân tiêm ngừa vaccine đầy đủ theo khuyến cáo của ngành y tế và thực hiện đầy đủ các biện pháp chống dịch", PGS Đỗ Văn Dũng kết luận.

Để đối phó với biến thể phụ XBB.1.5, các chuyên gia cho rằng những biện pháp đã được thực hiện từ trước là quan trọng, bao gồm đeo khẩu trang ở nơi công cộng, rửa tay thường xuyên, không tụ tập đông người nếu không cần thiết.

Người dân cũng cần tiêm vaccine, theo dõi tự phát hiện và xét nghiệm Covid-19, đặc biệt ở người có nguy cơ bệnh tiến triển nặng, để có thể tự cách ly và được điều trị với thuốc kháng virus.