Bình luận
0
Trịnh Hoài Đức còn có tên là An, tên tự Chí Sơn, tên hiệu Cấn Trai, tổ tiên là người tỉnh Phúc Châu (Trung Quốc).
Cùng với hai vị công thần khác là Lê Quang Định và Ngô Nhân Tịnh, Trịnh Hoài Đức được người đời tặng cho danh hiệu Gia Định tam gia, cũng là niềm tự hào của đất Sài Gòn - Gia Định.
Theo sách “Xã hội Việt Nam thời Lê - Nguyễn”, nhà nghiên cứu Lê Nguyễn cho rằng: “Giữa thế kỷ 18, nhiều quan dân của nhà Minh vì bất phục triều Mãn Thanh mới lên nắm quyền, đã bỏ nước ra đi và Đại Việt là một trong những miền đất họ chọn xin tá túc. Trong số những người này có Trịnh Hội, nguyên quán huyện Trường Lạc, tỉnh Phúc Châu, Trung Quốc, theo Trần Thượng Xuyên (Trần Thắng Tài), vào khai khẩn đất Trấn Biên (Biên Hòa)”.
Trịnh Hoài Đức là cháu ba đời của Trịnh Hội. Cha ông là Trịnh Khánh vốn người học sâu biết rộng nhưng mất sớm khi ông mới 10 tuổi.
Trong bối cảnh chiến tranh khói lửa giữa nhà Tây Sơn và chúa Nguyễn, mẹ ông đưa ông về đất Phiên Trấn (Gia Định) sinh sống. Tại đây, bà gửi con theo học cụ Võ Trường Toản – bậc danh sĩ tài ba được mệnh danh là tổ ngành giáo dục Nam Kỳ.
Cùng học với Trịnh Hoài Đức lúc bấy giờ là Lê Quang Định, Ngô Nhân Tịnh. Chính những năm tháng miệt mài đèn sách dưới sự dạy dỗ của người thầy kiệt xuất mà Trịnh Hoài Đức cùng các bạn học đã được trau dồi tri thức và tinh thần yêu nước để sau dùng giúp dân, giúp nước, làm nên công danh sự nghiệp khiến người đời nể phục.
Sau hơn 10 năm học thầy Võ Trường Toản, cơ hội đã đến với Trịnh Hoài Đức cùng các bạn học. Năm 1788, chúa Nguyễn Ánh được người dân Nam bộ ủng hộ đã đánh bật quân Tây Sơn ra khỏi đất Gia Định.
Chúa Nguyễn Ánh cho mở khoa thi để tìm hiền tài cho công cuộc nhất thống giang sơn. Năm đó Trịnh Hoài Đức và hai bạn học đều ứng thí và đỗ đạt. Trong đó Trịnh Hoài Đức được bổ dụng làm Hàn Lâm Chế Cáo.
Một năm sau đó – 1789, ông được bổ làm Tri huyện ở Tân Bình rồi được kiêm làm Điền tuấn, phụ trách việc trông coi chuyện khai khẩn đất đai, ruộng đồng ở Gia Định.
Năm 1793, chúa Nguyễn phong con trai lớn là Hoàng tử Nguyễn Phúc Cảnh làm Đông cung Thái tử, Trịnh Hoài Đức và Lê Quang Định được cử làm Đông cung Thị giảng, rồi theo Hoàng thái tử Cảnh trấn thủ thành Diên Khánh.
Năm 1794, ông được bổ làm Hộ bộ Hữu Tham tri, tức tương đương với Thứ trưởng Bộ Tài chánh ngày nay. Năm 1801, khi chúa Nguyễn đánh Phú Xuân, Trịnh Hoài Đức lo việc hậu cần và tiếp vận quân lương. Năm 1802, chúa Nguyễn hoàn thành đại nghiệp và lên ngôi vua, phong ông làm Thượng thư bộ Hộ, đồng thời sung làm Chánh sứ sang nhà Thanh (Trung Quốc).
Pho tượng Trịnh Hoài Đức (ông quan to của vương triều nhà Nguyễn) trong Văn miếu Trấn Biên (TP Biên Hòa, Đồng Nai).
Năm 1808, vua Gia Long cử Nguyễn Văn Nhơn làm Tổng trấn Gia Định Thành, Trịnh Hoài Đức làm Hiệp Tổng trấn. Năm 1812, ông được bổ nhiệm làm Lễ bộ Thượng thư, kiêm quản Khâm thiên giám.
Năm 1813 lại đổi làm Lại bộ Thượng thư. Năm 1816 ông lại được bổ nhiệm làm Hiệp Tổng trấn Gia Định Thành lần thứ hai. Năm 1820, Trịnh Hoài Đức được cử tạm giữ chức quyền tổng trấn thay Nguyễn Văn Nhơn về kinh.
Cũng trong năm 1920, sau khi lên ngôi, vua Minh Mạng triệu ông về kinh làm Lại bộ Thượng thư như trước, lại kiêm cả Binh bộ Thượng thư – tương đương Bộ trưởng Quốc phòng ngày nay, đồng thời sung chức Phó Tổng tài Quốc sử giám phụ trách việc tuyển chọn nhân tài, thi cử.
Năm đó, nhà vua xuống chiếu cầu sách cũ, Trịnh Hoài Đức dâng lên bộ “Gia Định thành thông chí” do ông biên soạn từ thời còn ở Gia Định.
Khu lăng mộ Trịnh Hoài Đức toạ lạc tại số 28 đường Trịnh Hoài Đức, Khu phố 3, Phường Trung Dũng, Thành Phố Biên Hoà, tỉnh Đồng Nai.
Dù kinh qua hàng loạt trọng trách triều đình, lần lượt nắm giữ vị trí đứng đầu của 4 bộ, trong đó có việc cầm quân và công tác ngoại giao, nhưng người ta thường biết đến Trịnh Hoài Đức bởi tài năng văn chương.
Ông để lại cho đời nhiều tác phẩm văn học như: “Gia Định thành thông chí”, “Cấn Trai thi tập”, “Gia Định Tam gia thi tập”, “Thoái thực trung biên tập”, “Minh Bột di ngư”, “Quan quang tập'”, “Khả dĩ tập”, “Tự truyện”, “Lịch đại kỷ nguyên”, “Khương Tế lục”, “Đi sứ cảm tác”…
Nổi tiếng hơn cả trong số kể trên có lẽ là tác phẩm “Gia Định thành thông chí” - bộ bách khoa tự điển địa lý nhân văn Gia Định xưa (Nam bộ ngày nay). Tác phẩm được bao thế hệ người đọc yêu mến và được các nhà sử học coi là sách gối đầu giường mỗi khi nghiên cứu về đất phương Nam thời khẩn hoang, mở đất.
Sách ghi lại tỉ mỉ công phu mọi điều về xứ Gia Định, với chi tiết, đầy đủ về sông núi, sản vật, tổ chức làng xã, nếp sống của người dân. Cuốn sách chẳng những được vua khen tặng mà sau còn dịch sang tiếng Pháp.
Suốt mấy mươi năm làm quan dưới triều Nguyễn, qua hai đời vua Gia Long và Minh Mạng, Trịnh Hoài Đức luôn tận trung vì nước vì dân.
Ông là bậc kỳ tài lại gặp lúc các vị vua đầu triều Nguyễn trọng dụng nên đã phát huy hết khả năng của mình trong khá nhiều trọng trách vua giao. Tuy được thăng đến Hiệp biện Đại học sĩ (1821), hàm tòng nhất phẩm, quyền cao chức trọng, nhưng ông vẫn sống cuộc đời thanh liêm trong sáng.
Sách “Đại Nam liệt truyện” chép rằng: “Đức không có nhà riêng, vua cho 3.000 quan tiền và gỗ, gạch ngói, cho làm nhà để làm chỗ nghỉ ngơi tắm gội. Đức bèn làm vườn quỳ ở phía ngoài cửa Đông.
Rồi lại kiêm lĩnh Thượng thư Bộ Lễ”. Phàm là người kinh qua Thượng thư 4 bộ mà giữ được mình thanh sạch, đến lúc đầu bạc mà giữa chốn kinh đô vẫn không nhà cửa, đến mức vua đứng ra xây cho thì quả xưa hiếm có.
Năm 1823, khi đã tuổi cao sức yếu, ông dâng biểu xin thôi nhiệm và đi theo đường biển trở về Gia Định cho đúng với câu “cáo chết quay đầu về núi”. Vua Minh Mạng khi đó cử đại thần Phạm Đăng Hưng đến thăm và thuyết phục ông ở lại, ban cho sâm quế để tẩm bổ. Ông đành phải xin nghỉ phép 3 tháng rồi trở lại tiếp tục nhiệm vụ vua giao.
Đáp lại tấm lòng của vị quan đại thần một đời tận hiến, khi ông mất vào tuổi 61, Hoàng đế Minh Mạng đã khóc xót thương: “Trẫm nghe tin không ngờ nước mắt nhỏ xuống, bèn sai nghỉ triều 3 ngày và hậu ban cho sa, gấm, trừu, đoạn, tiền, gạo, dầu đèn; tặng Thiếu phó Cần chính điện Đại học sĩ, cho tên thụy là Văn Khúc; cho một tế đàn”.
“Ngày đưa về chôn sai Hoàng tử Miên Hòa đến nhà khâm mạng, ban cho rượu, điển lệ cấp tuất rất hậu; các bày tôi không ai sánh kịp. Đám tang của Trịnh Hoài Đức đến Gia Định, Tổng trấn là Lê Văn Duyệt thân hành đi viếng, nói với người rằng: Hiệp biện họ Trịnh là người đáng khen đời nay, được thấy tôn trọng như thế”.
Sách “Đại Nam liệt truyện” viết về ông rằng: “Đức là người cẩn thận, phong độ, trầm tĩnh, nghiêm chỉnh, học vấn rộng rãi, nghị luận thường giữ đại thể”.
Ông sống đời bình dị khiêm nhường như thế, đến trước lúc mất tâm nguyện cũng chỉ là được đưa linh cữu về quê mẹ ở làng Bình Trước, Biên Hòa (nay thuộc Khu phố 3, phường Trung Dũng) chôn cất. Nơi ông yên giấc ngàn thu là ngôi mộ đơn sơ xây bằng đá ong, người dân quen gọi là Lăng Ông.
Khu vực này sau đó trở thành quần thể mộ táng dòng họ Trịnh vì ngoài lăng mộ Trịnh Hoài Đức và chánh thất họ Lê ra, nơi đây còn 11 ngôi mộ của thân tộc ông. Ngày nay, tại khu phố 3, phường Trung Dũng, TP Biên Hòa (tỉnh Đồng Nai), lăng mộ Trịnh Hoài Đức nằm trong con hẻm hẹp và sâu giữa khu dân cư đông đúc.
Với con số may mắn hôm nay ngày 1/12, con giáp Tý - Thân - Dậu kiếm tiền dễ dàng, Sửu nhiều rắc rối, Thìn nhiều áp lực, Hợi yêu đương ấm áp.
Chia sẻ
Người mẹ ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển, trưởng thành của con cái.
Chia sẻ
Với nhiều thế hệ độc giả Thủy Hử, nhân vật Hoàng đế nhà Bắc Tống – Tống Huy Tông có lẽ là một trong những nhân vật đáng giận nhất. Bởi nếu ông thực sự là một đấng minh quân, thì kết cục của 108 vị anh hùng Lương Sơn Bạc đã không bi đát đến vậy.
Chia sẻ
Người vừa làm hoàng đế vừa là một tu sĩ duy nhất trong lịch sử Trung Hoa là Cao Đàm Thịnh, ông sống vào cuối thời nhà Tùy và đầu thời nhà Đường.
Chia sẻ
Trước giờ lên đường dự SEA Games 33, U22 Việt Nam và ĐT nữ Việt Nam trao món quà bất ngờ khi trích 100 triệu đồng từ nhà tài trợ gởi đến đồng bào vùng bão lũ miền Trung.
Chia sẻ
Sau đêm Chung kết 1, phần trình diễn “It’s Gon’ Be Alright” của Negav được đánh giá cao, giúp nam ca sĩ giữ vững ngôi đầu bảng xếp hạng bình chọn "Anh trai được yêu thích nhất". Bên dưới khán đài, mẹ và anh trai của Negav có mặt cổ vũ, rơi nước mắt xúc động khi thấy nam ca sĩ trình diễn trên sân khấu.
Chia sẻ
Triển khai đồng bộ và sáng tạo các chính sách dân tộc, trọng tâm là Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, xã Tả Lèng (Lai Châu) đã có sự “bứt phá” ngoạn mục cả về diện mạo và thu nhập của người dân.
Chia sẻ
Kiểm tra bất ngờ, cảnh sát phát hiện trong quán karaoke Monaza giữa phố Trần Duy Hưng có 83 bình khí cười, nhiều người dương tính ma túy và hàng loạt sai phạm dẫn đến việc tạm giữ 18 nghi can.
Chia sẻ
Quốc vương Brunei Haji Hassanal Bolkiah thăm chính thức Việt Nam từ 30/11 đến 2/12/2025 theo lời mời của Chủ tịch nước Lương Cường, mở ra quan hệ hợp tác mới.
Chia sẻ
Sau thất bại 0-4 trước U17 Việt Nam tại lượt trận thứ 5 bảng C vòng loại giải U17 châu Á 2026, U17 Malaysia đã nhận vô số lời châm biếm từ các fan hâm mộ bóng đá Đông Nam Á.
Chia sẻ
Cơ quan Tình báo Quốc phòng Ukraine (HUR) ngày 30/11 thông báo vừa tiêu diệt một nhóm binh sĩ “Akhmat” của Chechnya tại thành phố cảng Berdyansk do Nga kiểm soát.
Chia sẻ
U17 Việt Nam đã có một trận đấu hoàn toàn vượt trội và thắng đậm 4-0 đầy thuyết phục trước U17 Malaysia để xuất sắc vượt qua vòng loại U17 châu Á 2026.
Chia sẻ
Tin bão mới nhất hôm nay, bão số 15 KOTO vẫn mạnh cấp 9, hầu như ít dịch chuyển. Dự báo đến ngày 3/12, bão số 15 KOTO sẽ suy yếu thành vùng áp thấp trước khi đổ bộ đất liền.
Chia sẻ
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh lưu ý, trong nhiệm kỳ tới, Ủy ban Công tác đại biểu cần đi đầu trong chuyển đổi số của Quốc hội, chú trọng xây dựng cơ sở dữ liệu nhân sự Quốc hội thống nhất, đồng bộ; số hóa hồ sơ nhân sự, hồ sơ bầu cử và hồ sơ đại biểu; tiến tới quản trị nhân sự bằng dữ liệu.
Chia sẻ
Lễ hội tái hiện nghi lễ và sinh hoạt truyền thống của 7 dân tộc: H’Mông Sa Pa, H’Mông Điện Biên, Xa Phó, Tày, Giáy, Dao Đỏ, Thái và Hà Nhì. Đây cũng là dịp đồng bào ăn mừng một năm mưa thuận gió hòa và đón chào mùa vụ bội thu.
Chia sẻ
Kazakhstan hôm Chủ nhật vừa gửi công hàm phản đối Ukraine vì tiến hành “một cuộc tấn công có chủ đích khác” nhằm vào một trạm dầu của Nga ở Biển Đen, đồng thời yêu cầu Kiev thực hiện “những biện pháp hiệu quả để ngăn chặn các sự cố tương tự trong tương lai”.
Chia sẻ
Ngày 30/11/2025, tại Cụm sân US Pickleball, Hà Nội đã diễn ra Lễ bế mạc Giải Pickleball VTV Cúp 2025. Trong ngày thi đấu cuối cùng, các nhà vô địch nội dung chuyên nghiệp đã xuất sắc khép lại mùa giải bằng những màn trình diễn đỉnh cao: , Sophia Huỳnh Trần Ngọc Nhi - Nguyễn Đắc Tiến vô địch đôi nam nữ chuyên nghiệp và bộ đôi Harsh Mehta - Vanshik Kapadia vô địch đôi nam chuyên nghiệp. Danh hiệu Hoa khôi Pickleball VTV Cúp 2025 thuộc về vận động viên trẻ Sophia Phương Anh.
Chia sẻ
Nhiệt độ xuống thấp dưới 0 độ, băng giá xuất hiện phủ trắng tại xã Na Ngoi, tỉnh Nghệ An. Người nông dân cũng chủ động các phương án phòng chống rét.
Chia sẻ
U22 Việt Nam có 7 cầu thủ sở hữu chiều cao từ 1m80; luật sư tư vấn FAM kiện 7 cầu thủ; HLV Alonso bác tin đồn mâu thuẫn với Bellingham; Napoli quyết chiêu mộ Mainoo; Messi tạo nên kỷ lục mới.
Chia sẻ
Hải quân Ukraine phối hợp với lực lượng Đặc nhiệm (SOF) đã thực hiện một chiến dịch đặc biệt nhằm vào căn cứ không quân Saky ở bán đảo Crimea do Nga kiểm soát. Đòn tấn công đã phá hủy sở chỉ huy, kho UAV Orion, hệ thống Tor-M2 và Pantsir-S1 của Nga tại đây.
Chia sẻ
Nhiều nguồn tin cho biết Triệu Nhã Chi - minh tinh nổi tiếng của điện ảnh Hoa ngữ bị làm phiền bởi những người hâm mộ cuồng nhiệt.
Chia sẻ
Các phim trường được đầu tư hàng tỷ đồng phải tháo dỡ đầy tiếc nuối, đây được xem là "mỏ vàng" du lịch nếu được khai thác và đầu tư hợp lý.
Chia sẻ
Buồng trứng là cơ quan quan trọng của hệ sinh sản. Phụ nữ có nguy cơ mắc nhiều bệnh lý liên quan ở buồng trứng trong đó hai bệnh lý thường gặp là u nang buồng trứng và lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng.
Chia sẻ
Tử vi ngày mai nhấn mạnh, Thần Tài ưu ái những người sáng suốt, không phải những người bốc đồng. Do đó, 3 con giáp này cần thận trọng hơn.
Chia sẻ
Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội chính thức khởi động Dự án “Âm nhạc cuối tuần” tại Nhà Bát Giác – hồ Gươm, mở ra không gian nghệ thuật cộng đồng mới, đưa âm nhạc chất lượng cao đến gần hơn với đời sống người dân Thủ đô.
Chia sẻ
Lực lượng chức năng Lai Châu đã xác định, làm rõ vai trò chủ mưu, cầm đầu của đối tượng Sùng Thị Mải, xác định nhóm đối tượng này đã chiếm đoạt hơn 300 tỷ đồng của hơn 8.000 nạn nhân...
Chia sẻ
Lee Nghĩa cho biết anh đã có nhiều lần cộng tác cùng Ngân Quỳnh, đến khi chuyển qua làm đạo diễn, có nhiều câu chuyện, nhân vật hợp với tính cách của Thanh Hằng và Thanh Ngọc nên quyết định mời cả 3 chị em cùng đóng chung.
Chia sẻ
Ukraine đã đồng bộ hóa các lệnh trừng phạt chống Nga với Mỹ và cũng áp đặt các hạn chế đối với những cá nhân tham gia vào quá trình phát triển và sản xuất máy bay không người lái của Nga.
Chia sẻ
Tiền vệ Khuất Văn Khang vừa được HLV Kim Sang-sik lựa chọn làm thủ quân U22 Việt Nam tham dự môn bóng đá nam SEA Games 33.
Chia sẻ
Mới đây, bạn Nguyễn Thanh Nhật (An Giang) đã đăng tải loạt chia sẻ cùng những bức ảnh tuyệt đẹp chụp tại đặc khu Phú Quốc, khiến cộng đồng mạng không khỏi xuýt xoa. Thú vị là điều khiến chàng trai gen Z say mê không nằm ở “biển xanh, cát trắng, nắng vàng” vốn quen thuộc, mà lại đến từ những trải nghiệm độc đáo và rất riêng mà cậu bắt gặp trong hành trình khám phá đảo ngọc.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Gia Nguyễn (Theo Báo Pháp luật Việt Nam) 
