Bình luận
0
Trong bài viết ngắn này, chúng tôi xin được nói về những địa danh Tha La của tỉnh nhà Tây Ninh và ý nghĩa cụ thể của nó.
Trước nhất, xin nói về nghĩa của từ Tha La. Tha La là một từ Việt có nguồn gốc từ tiếng Khmer. Trong tiếng Khmer, có hai từ gần âm khác nghĩa là “Sala - ” và “Thla - ” đều được người Việt phiên âm thành Tha La.
Chính vì vậy, không phải địa danh Tha La nào cũng có nghĩa giống nhau. “Đại Nam quấc âm tự vị (1895) của Huỳnh Tịnh Của định nghĩa Tha La là: “Chòi, trại của thầy sãi Cao Miên, tên xứ ở gần Trảng Bàng, thuộc huyện Quang Hoá” (sđd, tập 2, trang 354); còn trong “Từ điển Khmer - Việt” của Trường đại học Trà Vinh, Tha La là “Nhà, sở, trụ sở, trường, rạp” (NXB Chính trị Quốc gia sự thật 2019, trang 602).
Tha La (gốc Thla - ) trong Từ điển Việt - Khmer của Ngô Chân Lý giảng là “trong - (đối lập với đục) - - tức thla - nghĩa là nước trong” (NXB Thông tấn 2017, trang 653). Từ những cơ sở trên, ta có thể tìm hiểu nghĩa của từng địa danh Tha La khác nhau trong tỉnh Tây Ninh sao cho phù hợp với đặc điểm của từng vùng đất.
Suối Tha La nhận nguồn nước khá phức tạp. Nhánh thứ nhất là suối Lam và suối Tà Béc đổ vào suối Nước Đục. Nhánh hai là suối Nước Trong hợp với suối Nước Đục cùng đổ vào suối Tha La. Về đặc điểm thì lòng suối Tha La rất ít sình, chủ yếu là cát trắng nên nước suối rất trong.
Nếu ai từng sống ở đây khoảng 40 năm về trước thì đều biết rằng suối Tha La xưa chỉ là con suối nhỏ, bề ngang chừng 4m, sâu không quá đầu người lớn, hai bên bờ là rừng tre gai mọc rậm xen với vô vàn cổ thụ.
Công trình tưới tiêu vượt sông Vàm Cỏ Đông ở địa phận huyện Châu Thành, tỉnh Tây Ninh.
Suối Tha La trong vắt và mềm mại như một sợi tơ len lỏi giữa bạt ngàn rừng già. Suối Tha La ngày nay khá to, đặc biệt khu vực gần cầu Tha La tạo thành một hồ chứa nước gọi là hồ Tha La.
Để giữ nước và điều tiết nước cho hồ này, người ta gắn một cái đập phao cao su chắn ngang dòng, gọi là đập Tha La.
Cũng bắt nguồn từ tên con suối Tha La này, năm 1976 hình thành hai khu kinh tế mới ở khu vực này, mang tên là Tha La 1 và Tha La 2. Khu kinh tế Tha La 2 giờ là phía sau chợ Tân Phú thuộc xã Tân Phú, người dân vẫn quen gọi là chợ Tha La. Năm 1981, khu kinh tế Tha La 1 được nâng lên thành xã Tân Thạnh, huyện Tân Biên, đến năm 1989 thuộc về huyện mới Tân Châu.
Cơ bản, các địa danh Tha La ở Tân Châu không phải bắt nguồn từ “Sala”, mà bắt nguồn từ “Thla”, có liên quan tới dòng nước trong.
Tương tự các địa danh Tha La ở Tân Châu, huyện Châu Thành trước đây cũng có hai địa danh Tha La, bao gồm Bàu Tức Tha La (bàu nước trong), trước đây thuộc Phum Xoài, nay là phần đất sát biên giới của xã Ninh Điền.
Địa danh Bàu Tức Tha La này được ghi cụ thể trên bản đồ Hạt tham biện Tây Ninh năm 1896, nay đã bị san lấp hoàn toàn, không còn dấu vết gì.
Địa danh thứ hai là xóm Tha La ở gần bờ sông Vàm Cỏ Đông. Trước đây, xóm Tha La thuộc làng Trí Bình, nay thì thuộc về tổ 1, ấp Trường của xã Hảo Đước. Tên xóm Tha La này chỉ một ít người cao niên biết, còn thế hệ trẻ sau này thì hoàn toàn xa lạ với nó.
Về địa danh Tha La ở Hảo Đước, khi đi điền dã khảo cứu, chúng tôi thấy có mối quan hệ rất gần gũi giữa hai cái tên: Tha La và Trường. Nếu địa danh Tha La ở đây bắt nguồn từ Sala thì Trường chính là nghĩa tiếng Việt của nó.
Bởi ấp Trường xưa kia còn gọi là xóm Trường (có cả bến Trường), mà Trường ở đây chính là “Trường giao việc”, là trụ sở căn cứ của ta có từ thời tiền chống Pháp. Vấn đề này, sách “Lược sử Tây Ninh”, trang 39 có ghi: “Bến Trường (xóm Trường, ấp Trường): ở sát sông Vàm Cỏ Đông thuộc xã Hảo Đước.
Không phải là bến ở mé sông có nhiều cây trường như bến Cây Ổi, mà nơi đây giao thông thuận tiện đường sông và đường rừng các lãnh binh và liên lạc về đây (Bến Trường) nhận việc và báo cáo kết quả. Ở đây theo đường sông bằng ghe ô, ghe lê chuyển ra Huế để báo và nhận lịnh”. Vậy rất có thể chính nơi này, xưa kia có hai cách gọi, bà con dân tộc Khmer gọi là “Sala/Tha La”, còn người Kinh thì gọi là “Trường”, sự giao thoa này cũng rất bình thường mà thôi.
Hiện nay, tại ấp Trường đang thi công công trình tưới tiêu khu vực phía Tây sông Vàm Cỏ Đông rất hoành tráng.
Theo thiết kế, công trình lấy nước từ hồ Dầu Tiếng phục vụ tưới tiêu cho diện tích gần 17.000 ha đất nông nghiệp và sinh hoạt của người dân thuộc hai huyện Châu Thành và Bến Cầu.
Công trình bao gồm kênh chuyển nước dài 16,67km, trong đó công trình vượt sông Vàm Cỏ Đông dài 2,3km; kênh tưới chính dài 29,4km; kênh cấp 1 dài 71,7km và các công trình trên kênh như cầu máng, cống qua đường, cầu qua kênh, cống điều tiết, cống tiêu luồn, tràn bên, cống lấy nước, tràn cuối kênh...
Như vậy rõ ràng trong xóm Tha La ngày xưa đã từng có một tu viện hay ngôi chùa Phật giáo của người Khmer. Ngoài địa danh Tha La ở Trảng Bàng có vài địa danh Tha La khác nữa như làng Tha La ở huyện Tân Châu (Tây Ninh) hay xóm Tha La ở An Giang nhưng không được nhắc đến trong Đại Nam quấc âm tự vị” (sđd, trang 442-443, NXB Tri thức 2014).
Nói tóm lại, vùng đất Tây Ninh trước đây và cho đến tận bây giờ đã từng tồn tại ít nhất là sáu địa danh Tha La.
Nhưng không phải tất cả các địa danh Tha La đều cùng một nghĩa. Cụ thể địa danh Tha La có liên quan đến nước, bàu, suối có nghĩa là “trong”; nếu địa danh Tha La có liên quan đến kiến trúc Khmer thì có nghĩa là “chòi, trại, nhà mát, trụ sở, trường…” như đã phân tích ở phần trên.
Lần đầu tiên, tại Việt Nam, các nhà khoa học của Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản I (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã sản xuất thành công giống cá cam, một loài cá cao cấp trong ngành nuôi trồng thủy sản biển.
Trấn Thành, Hà Anh Tuấn ủng hộ 500 triệu đồng, Lý Hải hỗ trợ xe 0 đồng, cùng hướng về miền Trung, sẻ chia khó khăn với bà con vùng lũ.
Chia sẻ
Trên dải đất miền Trung nắng gió, Nghệ An bao đời nay nổi danh là vùng đất học, nơi sản sinh ra biết bao hiền tài, bậc đại khoa làm rạng danh non sông, trong đó có danh tướng Tống Tất Thắng.
Chia sẻ
Trong hai ngày 22/11 và 23/11, Liên hoan Văn hóa ẩm thực Quốc tế 2025 với chủ đề “Trip of Flavours – Hành trình vị giác khắp năm châu” đã diễn ra tại Hà Nội.
Chia sẻ
Tờ báo Đức Handelsblatt đưa tin kế hoạch hòa bình cho Ukraine do Mỹ soạn thảo có khả năng "phá hoại" nỗ lực của EU nhằm sử dụng tài sản bị đóng băng của Nga để tài trợ cho Kiev.
Chia sẻ
Giá vàng hôm nay chiều 23/11, cả vàng SJC và nhẫn đều ổn định giá ngày cuối tuần. Nhu cầu mua vàng tiếp tục tăng cao khi người dân xếp hàng dài chật kín cửa hàng.
Chia sẻ
Luật sư Richard Wee cảnh báo cả LĐBĐ Malaysia (FAM) và nhóm cầu thủ nhập tịch có thể chịu trách nhiệm hình sự vụ giấy tờ giả, đồng thời nhận định việc kiện tụng dân sự lúc này rất khó mang lại kết quả khả quan.
Chia sẻ
Nằm sừng sững giữa đất trời biên ải, Ải Chi Lăng không chỉ nổi tiếng với địa thế hiểm trở "thập nhân khứ, nhất nhân hoàn", mà còn sở hữu một tuyệt tác thiên nhiên gây tò mò: Núi Mặt Quỷ.
Chia sẻ
Mâu thuẫn giao thông, một người đàn ông tung cú đá mạnh khiến đối phương gục ngay giữa phố Ba La, phường Phú Lương. Chuyên gia pháp lý cho biết, vụ việc này có dấu hiệu hình sự.
Chia sẻ
Sáng nay, hơn 500 người đã diễu hành, trình diễn nhiều loại hình dân gian đặc sắc tại Festival Thu Hà Nội - Mùa thu ký ức.
Chia sẻ
Hàng ngàn người dân ở xã Hòa Thịnh và Hòa Mỹ, tỉnh Phú Yên cũ (nay là tỉnh Đắk Lắk) phải bám víu trên mái nhà giữa dòng lũ lịch sử, đối mặt với những giây phút sinh tử chưa từng có. Giữa mưa lũ kinh hoàng, có nhiều quyết định liều mình cứu người thân và hàng xóm đã khiến cả cộng đồng khâm phục và cảm động rơi nước mắt.
Chia sẻ
Hoa hậu Diễm Hương đã hạ sinh con trai ở Canada, chồng cô đã đăng dòng thông báo với nói những lời xúc động.
Chia sẻ
Bà nhìn từng người một, ánh mắt chậm rãi, rồi dừng lại đúng chỗ tôi đứng. Bà ra hiệu muốn nói chuyện riêng.
Chia sẻ
Để kịp thời đáp ứng nhu cầu nơi ở cho cán bộ, công chức, viên chức sau sáp nhập, tỉnh Đồng Tháp mới (sau sáp nhập tỉnh Tiền Giang, Đồng Tháp trước đây) đang tập trung triển khai các dự án sửa chữa, xây mới nhà ở công vụ. Điều này nhằm giúp cán bộ, công chức, viên chức có nơi ở ổn định, thuận tiện và an tâm công tác.
Chia sẻ
Tòa án Tối cao Brazil đã công bố đoạn video cho thấy cựu Tổng thống Brazil Bolsonaro thừa nhận, ông dùng mỏ hàn để tác động vào vòng giám sát đeo chân.
Chia sẻ
Tới hiện tại, 100% Chủ tịch UBND tỉnh, thành đều không phải là người địa phương.
Chia sẻ
Cũng như gạo Việt Nam, nhu cầu đối với gạo Ấn Độ tiếp tục trầm lắng, dù giá gạo đồ của nước này tăng lên mức cao nhất sáu tuần khi chính phủ bắt đầu mua vào. Tại Thái Lan, gạo 5% tấm được chào ở mức 340 USD/tấn, tăng nhẹ so với mức 335 USD/tấn của tuần trước. Nhu cầu xuất khẩu vẫn yếu khi các khách hàng châu Phi và châu Á tìm đến những nguồn cung có giá cạnh tranh hơn...
Chia sẻ
Từng là thứ rau mọc hoang trên rừng chống đói, giờ đây, hai loại "rau dại" đặc biệt là rau quế vị (xá xị) và rau móp đã trở thành cây trồng chủ lực mang lại nguồn thu nhập bền vững, ổn định cho nông dân tại Củ Chi, TP HCM, khẳng định giá trị kinh tế “ăn đứt” củ khoai mì Củ Chi nổi tiếng thơm, dẻo.
Chia sẻ
Theo Bộ Nội vụ, ngày 1/7/2027 là thời hạn cuối để công chức và bộ, ban ngành hoàn thành vị trí việc làm và xếp ngạch công chức. Sau thời gian này, công chức, viên chức nào không đáp ứng được sẽ bị tinh giản biên chế.
Chia sẻ
Đây là một trong hàng trăm lời chúc được người dân Thủ đô viết lên giấy gửi cùng nhu yếu phẩm để hỗ trợ người dân Đắk Lắk, Khánh Hòa, Gia Lai, Lâm Đồng.
Chia sẻ
Theo kế hoạch đề ra, sân bay Long Thành sẽ đón chuyến bay đầu tiên vào cuối tháng 12/2025. Hiện tại, hàng loạt máy móc, trang thiết bị và hơn 14.000 công nhân đang tăng tốc để thực hiện sự kiện quan trọng này.
Chia sẻ
Trang chủ CLB CAHN xác nhận Đoàn Văn Hậu được đăng ký cho giai đoạn lượt về của mùa giải V.League 2025/2026.
Chia sẻ
Luật sư Hoàng Anh Sơn – Đoàn Luật sư TP. Hồ Chí Minh đã đưa ra lưu ý quan trọng trong trường hợp người dân có nhu cầu thực hiện chuyển đổi mục đích sử dụng đất trồng lúa sang đất ở.
Chia sẻ
"Chỉ cứu được ba. Tìm thấy mẹ thì mẹ mất rồi", "Con không kịp cứu mẹ, mẹ ơi…", "Cứu gia đình tôi với!", "Con ơi, bà ơi… đang ở đâu", "Đứa con bại liệt của tôi mất theo dòng lũ", "Không có các chú, tôi đã mất con rồi!". Những tiếng kêu ấy, hòa vào tiếng mưa xối xả và dòng nước cuồn cuộn ở Gia Lai, trở thành những âm thanh xé lòng nhất mà chúng tôi từng nghe.
Chia sẻ
Suốt nhiều năm nuôi cá chép, nuôi cá lóc, ít ai ngờ ông Nguyễn Văn Năm, phường Nguyễn Uý, tỉnh Ninh Bình (địa phận Kim Bảng, tỉnh Hà Nam trước đây) lại bén duyên, đổi nghề rồi dựng nên mô hình nuôi ốc nhồi (ốc bươu đen) quy mô hàng mẫu. Con đặc sản bình dân này hễ đến tuổi sinh đẻ là cản chả kịp, mang lại thu nhập tốt và gia đình ông Năm trở thành đầu mối cung cấp ốc thương phẩm cho nhiều địa phương.
Chia sẻ
Sự dịch chuyển trọng tâm phát triển về phía Đông TP.HCM đang mở ra một chu kỳ tái cơ cấu không gian đô thị mới. Khu vực Thủ Thiêm trở thành tâm điểm nhờ vai trò trung tâm tài chính mới, kéo theo sự tăng nhiệt của phân khúc bất động sản cao cấp.
Chia sẻ
Một kế hoạch hòa bình Mỹ–Nga yêu cầu những nhượng bộ lớn từ Ukraine đã khiến Kiev và các đồng minh chao đảo, buộc phải tổ chức họp khẩn cấp phút chót tại Geneva với hy vọng thuyết phục Washington thay đổi lập trường.
Chia sẻ
Làm việc với Sở Xây dựng và Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng số 1, Chủ tịch UBND tỉnh Hưng Yên yêu cầu, ngoài làm tốt công tác chuyên môn, các lãnh đạo, cán bộ cần tăng cường đi cơ sở nắm bắt tình hình, hướng dẫn chuyên môn đối với cán bộ xã, phường.
Chia sẻ
TP.HCM sẽ thí điểm vận hành sàn giao dịch thịt heo trong tháng 12/2025 và chính thức hoạt động vào khoảng cuối quý I năm sau. Sàn giao dịch thịt heo của TP.HCM hướng đến minh bạch giá, an tâm về chất lượng cho người tiêu dùng.
Chia sẻ
Trong Tây du ký, Viên Thủ Thành là một phàm nhân nhưng tài năng của ông khiến cả Long Vương cũng phải khiếp sợ.
Chia sẻ
Từ những khung cửi nằm bên nếp nhà sàn hay bí quyết nấu rượu gia truyền, người dân xã Mai Hạ (tỉnh Phú Thọ) đã biết cách “thổi hồn” vào sản phẩm, gắn kết với du lịch và xuất khẩu. Hướng đi này không chỉ giúp bảo tồn văn hóa dân tộc Thái mà còn mang lại thu nhập ổn định cho lao động nông thôn.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Đào Thái Sơn 
