Cây cà phê là cây cho thu nhập tốt, tăng hộ khá giàu, giảm cảnh nghèo ở tỉnh Sơn La

Cây cà phê làm thay đổi bản làng

Tháng 11, gió se lạnh tràn về, cũng là lúc Sơn La bước vào vụ thu hoạch cà phê. Từ Mường Chanh, Chiềng Mai, Chiềng Mung đến Muổi Nọi, Thuận Châu, Sốp Cộp, Chiềng Cơi, Chiềng An… đâu đâu cũng rộn ràng tiếng nói cười của người dân thu hái cà phê.

Cây cà phê Arabica được đưa vào triển khai ở Sơn La từ những năm 1990, khi đó, chỉ là vài hecta trồng thử ở những vùng có độ cao và khí hậu mát mẻ như Chiềng Ban, Mường Chanh, Chiềng An, Chiềng Cơi. Không ai ngờ rằng, hơn 30 năm sau, những gốc cà phê đầu tiên ấy lại bén rễ sâu và lan tỏa mạnh mẽ, trở thành cây trồng chủ lực giúp hàng vạn hộ dân vùng cao thoát nghèo, vươn lên làm giàu.

Ông Lường Văn Dưỡng, người dân tộc Thái ở bản Bó, phường Chiềng An, vẫn nhớ như in những ngày đầu bén duyên với cây cà phê. Ông Dưỡng chia sẻ: “Ngày đó bà con nghèo lắm, chỉ trồng ngô, sắn. Được Nhà nước hỗ trợ giống và kỹ thuật, tôi chuyển hết nương sang trồng cà phê. Năm đầu vất vả, cây còn yếu, nhưng dần dần cây hợp đất, cho năng suất cao. Giờ mỗi năm tôi thu trên trăm triệu đồng".

Giờ đây, trên đồi nhà ông Dưỡng, những hàng cà phê xanh mướt nối dài tăm tắp, quả chín đỏ rực. Ông khoe, nhờ cây cà phê mà gia đình đã có nhà, sắm được xe máy, máy xay, máy tuốt, con cái học hành đàng hoàng.

Về xã Chiềng Mai hôm nay, dễ dàng nhận thấy diện mạo đổi thay rõ rệt. Những con đường bê tông nối dài, sạch đẹp; những ngôi nhà mái ngói đỏ tươi mọc lên giữa thung lũng xanh ngát cà phê và cây ăn quả. Đời sống người dân đổi khác từng ngày.

Ở bản Khoáng Biên (xã Chiềng Mai), nơi sinh sống chủ yếu của đồng bào Thái, trước đây quanh năm trồng ngô, sắn, cuộc sống khó khăn, nay bản làng đã đổi thay nhờ cây cà phê.

Ông Lò Văn Thủy, Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng bản, phấn chia sẻ: “Giờ cả bản chỉ còn hai hộ nghèo. Cà phê cho thu nhập ổn định, năm nay năng suất đạt 7-8 tấn/ha, giá bán cao, bà con rất vui mừng. Con đường đất đỏ trước kia nay được bê tông hóa, ai cũng hăng hái làm ăn".

Những vườn cà phê không chỉ phủ xanh đất đồi mà còn gieo mầm hi vọng. Người dân vùng cao giờ không chỉ bán cà phê quả tươi mà còn biết sơ chế, phơi, rang xay, tạo ra sản phẩm giá trị cao hơn. Nhiều hợp tác xã hình thành, giúp bà con liên kết sản xuất, tiêu thụ thuận lợi hơn.

Niên vụ cà phê 2025-2026, toàn tỉnh Sơn La có hơn 24.300 ha cà phê, sản lượng ước đạt 37.700 tấn nhân. Năm nay, giá thu mua đạt mức cao 28.000–30.000 đồng/kg quả tươi, tăng gần 10.000 đồng so với năm trước.

Mùa thu hoạch, trên những nẻo đường vùng cao, đâu đâu cũng bắt gặp những gùi cà phê đỏ au, những bao quả tươi xếp dài chờ thương lái. Nhiều hợp tác xã, doanh nghiệp thu mua trực tiếp tại vườn, tạo việc làm cho hàng nghìn lao động địa phương với mức thu nhập 4.000–5.000 đồng/kg hái.

Tăng cường liên kết để phát triển bền vững

Nhằm phát triển cây cà phê bền vững, Sơn La đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ tái canh, chuyển đổi sang cà phê đặc sản, xây dựng vùng nguyên liệu đạt chuẩn xuất khẩu.

Ông Trần Dũng Tiến, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Sơn La, cho biết: “Giai đoạn 2021–2025, tỉnh đã tái canh, trẻ hóa hơn 2.800 ha cà phê, đưa vào sản xuất các giống mới như TH1, TN7, TN9, Starmaya... phù hợp với khí hậu địa phương. Hiện tỉnh có hơn 1.100 ha cà phê đặc sản, sản lượng đạt gần 1.000 tấn/năm.”

Nhờ những chính sách đồng bộ, Sơn La trở thành vùng trồng cà phê Arabica lớn nhất cả nước, chiếm 47,9% diện tích toàn quốc và 73% vùng miền Bắc. Toàn tỉnh có 60 hợp tác xã cà phê, 5 nhà máy chế biến công nghiệp và 15 cơ sở sơ chế quy mô hộ, trong đó nhiều sản phẩm đã đạt chứng nhận RA, 4C, VietGAP.

Đặc biệt, Sơn La đã được cấp chỉ dẫn địa lý “Cà phê Sơn La” cho 7 đơn vị, có 5 sản phẩm OCOP (trong đó 1 sản phẩm đạt chuẩn 5 sao quốc gia). Những thương hiệu như Phúc Sinh Sơn La, Minh Tiến Coffee, HTX Bích Thao, Cà phê Mường Chanh, Chiềng Ban... đã có mặt tại nhiều thị trường khó tính như EU và Bắc Mỹ.

Hiện nay, cà phê Sơn La đã trở thành mặt hàng xuất khẩu chủ lực, với sản lượng 34.000 tấn/năm, giá trị 100 triệu USD, chiếm gần một nửa tổng giá trị xuất khẩu của tỉnh.

Cà phê không chỉ giúp đồng bào vùng cao có thu nhập ổn định, mà còn góp phần định hình lại kinh tế nông thôn. Từ những đồi cà phê trĩu quả, đường giao thông được mở, điện lưới được kéo về, trường học, trạm y tế khang trang hơn.

Theo thống kê, tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh Sơn La giảm bình quân 3,59%/năm, trong đó hộ nghèo dân tộc thiểu số giảm 3,5%/năm, vượt chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XV.

Cà phê đã trở thành “cây trồng của đổi thay”, giúp bà con gắn bó hơn với đất, với nghề nông, và hướng tới làm ăn bền vững.

×