Cuộc chiến Nga-Ukraine đã bước vào giai đoạn mới hãi hùng hơn

Máy bay không người lái FPV điều khiển bằng sợi quang của Ukraine. Ảnh Euromaidan Press

Người đứng đầu chương trình máy bay không người lái của Ukraine đã nói với các quan chức cấp cao của Ukraine vào đầu năm rằng, Nga đang tiến xa hơn trong việc sử dụng máy bay không người lái cáp quang.

"Kẻ thù tiếp tục tăng cường khả năng sử dụng công nghệ điều khiển máy bay không người lái thông qua sợi quang, do đó, việc san bằng lợi thế của chúng là vô cùng cần thiết", Trung tá Yevgeny Tkachenko cho biết trong bài phát biểu được chính quyền Kiev công bố.

Trong suốt gần ba năm chiến tranh, sự phát triển nhanh chóng của máy bay không người lái và công nghệ chống máy bay không người lái để đánh bại mỗi bước tiến mới  đã định hình nên cuộc xung đột ở Ukraine.

Nga đã cố gắng đánh bại quyền kiểm soát của Ukraine đối với lãnh thổ Nga ở Kursk kể từ khi Kiev bất ngờ tiến hành cuộc tấn công xuyên biên giới vào tháng 8 năm ngoái. Ukraine vẫn nắm giữ khoảng một nửa lãnh thổ đã chiếm được và đã tiến hành một nỗ lực mới ở Kursk một tuần trước. Đối với hệ thống tác chiến điện tử cường độ cao như vậy, việc Nga sử dụng máy bay không người lái sợi quang sẽ là hợp lý. Khi chiến trường trở nên chật kín với hàng ngàn máy bay không người lái và hệ thống tác chiến điện tử (EW) được thiết kế để vô hiệu hóa chúng, Moscow và Kiev buộc phải tìm ra những cách mới để đảm bảo máy bay không người lái của họ có thể chống lại kẻ thù nhanh hơn và hiệu quả hơn so với đối thủ.

Máy bay không người lái cáp quang xuất hiện ngày càng nhiều trong những tháng gần đây như một trong những giải pháp chính cho tác chiến điện tử mở rộng được cả hai bên sử dụng. Sợi quang hoạt động bằng cách truyền thông tin và năng lượng dưới dạng xung ánh sáng đi qua các sợi thủy tinh rất mỏng.

"Chúng ta thường không biết đến điều này, nhưng thực tế là chúng ta sử dụng cáp quang hầu như mỗi ngày", chuyên gia về máy bay không người lái tại Anh Steve Wright chia sẻ với Newsweek.

Ông Wright cho biết: "Chúng ta có thể truyền tải nhiều dữ liệu hơn qua một kết nối" thông qua cáp quang, điều này rất quan trọng trên chiến trường.

Máy bay không người lái cáp quang "được điều khiển thông qua một sợi cáp rất mỏng được tháo ra từ một cuộn dây gắn vào máy bay không người lái". Các chuyên gia từ Iron Cluster, đơn vị đưa tin về hàng chục công ty công nghệ của Ukraine nói với Newsweek rằng, thiết bị này có mối quan hệ chặt chẽ với các loại cáp cung cấp quyền truy cập internet cho nhiều hộ gia đình.

Samuel Bendett, từ tổ chức nghiên cứu và phân tích phi lợi nhuận có trụ sở tại Washington, CNA, cho biết Nga đã ra mắt máy bay không người lái bằng sợi quang, nhưng Ukraine cũng không hề kém cạnh.

"Người Nga là những người đầu tiên triển khai máy bay không người lái cáp quang trong cuộc chiến này và tính đến đầu năm 2025, họ đang sử dụng rộng rãi giải pháp này trên nhiều khu vực khác nhau của tiền tuyến", các chuyên gia của Iron Cluster cho biết. "Các nhà sản xuất Ukraine hiện đang nỗ lực bắt kịp trong việc phát triển máy bay không người lái cáp quang".

Bendett chia sẻ với Newsweek rằng hầu hết máy bay không người lái cáp quang đều là máy bay không người lái góc nhìn thứ nhất (FPV) và máy bay bốn cánh quạt không người lái, được ra mắt lần đầu tiên vào năm 2024 .

"Thông thường, sợi quang được sử dụng trên FPV đa cánh quạt cho các nhiệm vụ kamikaze", các chuyên gia của Iron Cluster cho biết. "Nhưng hiện nay, các nỗ lực đang được tiến hành để điều chỉnh công nghệ này để điều khiển các loại máy bay không người lái khác, bao gồm cả máy bay không người lái trên mặt đất".

Bendett cho biết, các loại cáp có thể kéo dài ở nhiều khoảng cách khác nhau và thường lên tới khoảng 10 km. Ông nói thêm rằng một số loại cáp hiện có thể đạt tới gấp đôi khoảng cách này.

Các chuyên gia của Iron Cluster cho biết có 3 lợi thế chính của sợi quang. Tín hiệu đến máy bay không người lái không thể bị gây nhiễu hoặc chặn, đồng thời cung cấp chất lượng video tốt hơn nhiều cho người điều khiển. Trên hết, máy bay không người lái không thể bị lực lượng địch phát hiện thông qua tín hiệu vô tuyến, một loại tín hiệu điện từ.

Sử dụng máy bay không người lái phát ra tín hiệu điện từ "tương đương với việc bay quanh chiến trường mang theo một chuỗi đèn cây thông Noel", Wright nói thêm. Đây không phải là vấn đề đối với máy bay không người lái cáp quang.

Bendett cho biết Nga đang sử dụng ít nhất 3 loại máy bay không người lái cáp quang khác nhau, đặc biệt là ở khu vực Kursk phía tây để chống lại cuộc tấn công của Ukraine, trong khi Ukraine đang chuẩn bị sử dụng ít nhất 10 loại máy bay này.

Bendett cho biết thêm, có một số cuộc tranh luận về mức độ hiệu quả thực sự của máy bay không người lái sợi quang hiện tại. Chúng có thể được sử dụng để tiêu diệt vũ khí hoặc hệ thống của kẻ thù trước máy bay không người lái điều khiển bằng sóng vô tuyến và mở đường cho máy bay không người lái không sợi quang tấn công.

Nhưng các chuyên gia của Iron Cluster cho biết máy bay không người lái sử dụng sợi quang thường đắt hơn và nặng hơn, làm tăng thêm 1,5 kg trọng lượng của máy bay không người lái cho một đoạn cáp dài khoảng 10 km.

"Điều này làm giảm khả năng mang thuốc nổ của máy bay không người lái, do đó làm giảm khả năng tấn công mục tiêu hiệu quả của nó. Để bù đắp cho điều này, cần có máy bay không người lái lớn hơn, có khung lớn hơn và pin mạnh hơn", chuyên gia cho biết.

Một blogger quân sự người Nga, người tự nhận có quan hệ với các cơ quan an ninh của Điện Kremlin, cho biết khi các hoạt động mới của Ukraine được triển khai, chiến tranh điện tử dày đặc ở Kursk có nghĩa là "tất cả các tần số vô tuyến và thậm chí cả Internet đều bị nhiễu".

"Kẻ thù đã bao phủ khu vực tấn công bằng tác chiến điện tử, nên nhiều máy bay không người lái trở nên vô dụng", một blogger người Nga khác cho biết.

Các chuyên gia dự đoán máy bay không người lái cáp quang sẽ trở nên phổ biến hơn vào năm 2025, nhưng coi cáp là bước tiếp theo tự nhiên trong cuộc chiến sử dụng nhiều máy bay không người lái ở Đông Âu.

Bendett cho biết máy bay không người lái cáp quang "sẽ ngày càng trở nên quan trọng hơn ở Ukraine" kể từ năm nay.

Wright nói thêm: "Việc đưa cáp quang vào sử dụng không phải là một bước đột phá cơ bản, nhưng chắc chắn là một bước tiến mới trong cuộc đấu tranh sinh tồn tàn khốc và không bao giờ kết thúc trên chiến trường".