5 vấn đề y tế nổi bật 2017

Lần đầu trong 20 năm, Việt Nam nới lỏng chính sách dân số

Một người trẻ cõng trên lưng chi phí hưu trí và chăm sóc cho 4 người già, dân số già hóa không còn lực lượng lao động, là viễn cảnh đáng lo ngại khiến Việt Nam quyết định thay đổi chính sách dân số. 

Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng tháng 10/2017 nhận định nếu duy trì chính sách giảm sinh quá lâu sẽ để lại những hậu quả khó khắc phục. Việt Nam đang bước vào giai đoạn già hóa dân số, với tốc độ nhanh hơn nhiều lần so với các nước phát triển. Tỷ lệ sinh thấp, đặc biệt ở khu vực thành thị, dẫn đến số người già nhiều hơn người trẻ. Một hậu quả nữa của chiến lược giảm sinh là tệ lựa chọn giới tính thai nhi, gây mất cân đối nghiêm trọng tỷ lệ nam/nữ. Với 113 trẻ trai so với 100 trẻ gái sơ sinh hiện nay, hàng triệu đàn ông Việt Nam trong tương lai sẽ không lấy được vợ. 

Sau hơn 20 năm, Việt Nam thay đổi, chọn chiến lược mức sinh thay thế. Cụ thể là giảm sinh ở nơi sinh nhiều như ở vùng núi, ven biển; vận động sinh đủ hai con ở nơi sinh ít, như tại TP HCM, nơi đang có tỷ lệ con thấp nhất cả nước. Các biện pháp nhằm cân bằng giới tính khi sinh cũng được ban hành. Việt Nam cũng đặt mục tiêu đến năm 2030 đạt tuổi thọ bình quân 75; chiều cao nam trưởng thành đạt 168,5 và nữ 157,5 cm, khắc phục tình trạng ở nhóm cuối về các chỉ số thể lực ở Đông Nam Á. 

Việt Nam khuyến khích các gia đình sinh hai con. Ảnh: Lê Phương.

Liên tiếp nhiều ca tai biến y khoa nặng nề

Năm 2017 đánh dấu nhiều ca tai biến y khoa nghiêm trọng lần đầu tiên xảy ra trong lịch sử y học Việt Nam và trở thành bài học kinh nghiệm trong hoạt động khám chữa bệnh của ngành y tế.

Ca chạy thận nhân tạo đầu tiên trong ngày 29/5 tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hòa Bình đã trở thành thảm họa khi 18 bệnh nhân bị sốc phản vệ. 8 người sau đó lần lượt tử vong. 

Tai biến được Bộ Y tế đánh giá là sự cố y khoa nghiêm trọng chưa từng có. Nguyên nhân, theo cơ quan điều tra là do nguồn nước cung cấp cho việc lọc thận, chạy thận nhân tạo, các thiết bị được bảo dưỡng và đưa vào hoạt động không kiểm định đúng quy trình. Đến nay vụ án chưa được đưa ra xét xử.

Sau vụ tai biến, các cơ sở y tế có dịch vụ chạy thận nhân tạo trên cả nước đều đồng loạt rà soát toàn bộ quy trình hoạt động chạy thận gồm dịch lọc thận, hệ thống xử lý nước, quả lọc thận, dây máu, kim chọc, các loại thuốc chống đông, quy trình vận hành máy... để đảm bảo an toàn cho bệnh nhân. 

Các y bác sĩ nỗ lực hồi sức cấp cứu cho một bệnh nhân trong vụ tai biến chạy thận ở Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hòa Bình, hồi cuối tháng 5. Ảnh: Nam Phương.

Sáng 20/11, 4 em bé sinh non tháng đang điều trị tại Bệnh viện Sản Nhi Bắc Ninh đã tử vong do sốc nhiễm khuẩn. Kết quả cấy vi khuẩn trên bề mặt giường nằm của các bé, trên tay của y bác sĩ... phát hiện loại vi khuẩn kháng kháng sinh cực kỳ nguy hiểm. 

Đây là lần đầu tiên một bệnh viện ở Việt Nam xảy ra tình trạng nhiễm khuẩn gây hậu quả hết sức nặng nề. Nhiễm khuẩn bệnh viện không phải vấn đề mới trên thế giới. Việt Nam là nước có tỷ lệ vi khuẩn kháng kháng sinh cao nhất thế giới. 

Dịch sốt xuất huyết hoành hành ở Hà Nội

Trong 10 năm qua, chưa bao giờ dịch sốt xuất huyết bùng phát ở Hà Nội nhanh và rộng như 2017. Dịch hoành hành ở thủ đô trong hai tháng 7-8, tốc độ lan nhanh gấp 700 lần so với cùng kỳ năm trước. Gần 25.000 người mắc bệnh, bảy người tử vong. 

Số ca sốt xuất huyết tại Hà Nội tính theo tuần.

Các năm trước Hà Nội chỉ ghi nhận hai type virus D1, D2 gây sốt xuất huyết, năm nay xuất hiện thêm cả type D3, D4. Có ngày khoảng 2.000 bệnh nhân nhập viện. Các bệnh viện tại thủ đô quá tải, bệnh nhân tăng gấp bốn lần năm ngoái. Hà Nội phải nhờ các tỉnh lân cận chi viện máy phun diệt muỗi công suất lớn và nhân lực hỗ trợ phòng chống dịch.  

Những bất cập về đấu thầu thuốc bộc lộ sau vụ án VN Pharma

Công ty VN Pharma bị cơ quan điều tra xác định đã làm giả hồ sơ nhập khẩu 9.300 hộp thuốc H-Capita 500 mg chữa ung thư từ nhà sản xuất Helix Pharmaceuticals Inc., Canada. Lô thuốc được Cục Quản lý Dược cấp phép nhập khẩu cuối tháng 12/2013, trúng thầu trong đợt đấu thầu tập trung năm 2014 tại Sở Y tế TP HCM.

Vụ án được xét xử vào giữa tháng 8, cựu Chủ tịch VN Pharma Nguyễn Minh Hùng bị tòa tuyên 12 năm tù về tội buôn lậu. Trong phiên xử phúc thẩm cuối tháng 10, tòa tuyên hủy toàn bộ bản án sơ thẩm, điều tra lại, bắt bị can tại tòa. 

Vụ án VN Pharma khiến ngành y tế phải xem lại các quy định về đấu thầu tập trung thuốc. Năm 2014 là lần đầu tiên Sở Y tế TP HCM đấu thầu thuốc tập trung thay vì từng bệnh viện tổ chức như trước. Hình thức đấu thầu này bộc lộ nhiều vấn đề như giá thấp bất thường, đơn vị trúng thầu không đủ khả năng cung ứng cho thị trường... 

Sau hai đợt đấu thầu tập trung với nhiều bất cập, Bộ Y tế ban hành thông tư số 11 phân cấp đấu thầu. Từ năm 2016 đến nay Bộ Y tế tiến hành đấu thầu tập trung 5 nhóm thuốc, đàm phán giá 8 loại thuốc, Sở Y tế địa phương đấu thầu 106 mặt hàng. Các cơ sở khám chữa bệnh có thể đấu thầu tập trung tại Sở hoặc đấu thầu riêng lẻ các loại thuốc còn lại theo nhu cầu.

Việc phân cấp đấu thầu thuốc tập trung giúp giảm giá thuốc, tiết kiệm chi phí chữa bệnh. Các đơn vị trúng thầu cung cấp thuốc phải đảm bảo đủ hàng cung ứng cho thị trường để tránh tình trạng thiếu hụt dẫn đến khan hiếm. 

38 bệnh viện trung ương liên thông kết quả xét nghiệm

Từ ngày 1/8, Bộ Y tế thí điểm thực hiện liên thông kết quả xét nghiệm tại 38 bệnh viện trung ương, sau đó từng bước mở rộng, xây dựng các danh mục xét nghiệm.

Cả nước hiện có 38 bệnh viện tuyến trung ương, 492 bệnh viện tuyến tỉnh, 645 bệnh viện huyện và 31 bệnh viện ngành. Chất lượng xét nghiệm giữa các cơ sở điều trị và giữa các tuyến điều trị chưa đồng đều. Vì thế các bệnh viện không công nhận kết quả xét nghiệm của nhau khiến bệnh nhân phải xét nghiệm nhiều lần đã gây mất thời gian và tốn kém tiền bạc.

Theo lộ trình chậm nhất đến năm 2018 sẽ liên thông kết quả xét nghiệm đối với các phòng xét nghiệm thuộc bệnh viện hạng đặc biệt, hạng 1 và tương đương. Đến năm 2020 liên thông với các phòng xét nghiệm có cùng mức chất lượng trong phạm vi quản lý thuộc mỗi tỉnh, thành. Năm 2025 sẽ liên thông phạm vi toàn quốc.