Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc: Xây dựng nền tài chính quốc gia an toàn, bền vững

Năm 2021 được đánh giá là năm nền kinh tế Việt Nam gặp phải khó khăn chưa từng có khi làn sóng dịch Covid-19 lần thứ 4 khiến nhiều địa phương trên cả nước phải thực hiện giãn cách xã hội kéo dài, sản xuất bị đình trệ, chuỗi cung ứng đứt gãy, các chỉ số chính của nền kinh tế đều sụt giảm. Tuy nhiên, nhờ có sự chỉ đạo quyết liệt, kịp thời, hiệu quả của Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội, toàn ngành Tài chính đã đoàn kết, đồng lòng, quyết tâm vượt khó, chủ động đề xuất và triển khai thực hiện có hiệu quả các giải pháp chính sách tài khoá, nhờ đó, thu ngân sách Nhà nước đã về đích sớm và vượt kế hoạch đề ra. Nỗ lực của ngành tài chính đã góp phần tích cực thực hiện “nhiệm vụ kép” vừa phòng, chống dịch Covid-19, vừa phục hồi, phát triển kinh tế, với phương châm “Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19”.

Nhân dịp đầu xuân mới Nhâm Dần 2022, phóng viên Báo điện tử VOV đã có cuộc trao đổi với ông Hồ Đức Phớc, Bộ trưởng Bộ Tài chính để cùng nhìn lại hoạt động của ngành Tài chính trong năm 2021 và mục tiêu cho năm 2022 này.

Phóng viên: Năm 2021 được đánh giá là năm nền kinh tế Việt Nam gặp phải khó khăn chưa từng có, tuy nhiên, kết quả thu ngân sách nhà nước có thể xem là một thành tích bất ngờ. Xin Bộ trưởng đánh giá và lý giải về sự bứt phá này?

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc: Từ năm 2020 đến nay, đại dịch Covid-19 đã và đang diễn biến phức tạp trên toàn thế giới và Việt Nam, tác động mạnh mẽ và sâu rộng đến mọi mặt đời sống kinh tế - xã hội, đặc biệt trong năm 2021 đợt dịch Covid-19 lần thứ 4 bùng phát ảnh hưởng nặng nề đến nền kinh tế nước ta; sức chống chịu, cũng như nguồn lực của doanh nghiệp và người dân giảm sút mạnh, tạo sức ép rất lớn đến nguồn thu ngân sách nhà nước; nhưng thu ngân sách Nhà nước (NSNN) đến ngày 31/12/2021 đạt 1.563,3 nghìn tỷ đồng, vượt 16,4% so với dự toán, tăng 3,7% so với thực hiện năm 2020. Trong đó, chủ yếu tăng thu từ dầu thô, thu từ hoạt động xuất nhập khẩu và thu tiền sử dụng đất; thu thuế, phí nội địa từ hoạt động sản xuất – kinh doanh vượt 14,5% dự toán, tăng 11,3% so với thực hiện năm 2020.

Đạt được kết quả thu ngân sách nêu trên, tôi cho rằng nhờ có sự chỉ đạo quyết liệt, kịp thời, hiệu quả của Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội trong việc kiểm soát tốt dịch bệnh trên phạm vi cả nước và triển khai kịp thời các chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp và người dân, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị; sự chung tay, đồng lòng của cộng đồng doanh nghiệp và người dân trong việc triển khai thực hiện “mục tiêu kép” vừa phòng, chống dịch Covid-19, vừa phục hồi, phát triển kinh tế, với phương châm “Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19”; cùng với những yếu tố thuận lợi trong phát triển kinh tế những tháng đầu năm 2021, đã góp phần bù đắp phần giảm thu do dịch bệnh Covid-19, tạo đà cho nguồn thu ngân sách cả năm 2021.

3 Quý đầu năm 2021, khi nước ta chưa có đủ nguồn lực vaccine và thuốc để phòng chống dịch Covid-19; Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo tập trung thực hiện giãn cách xã hội. Tuy nhiên, đến tháng 10/2021 khi nguồn vaccine về nhiều hơn, tỷ lệ bao phủ vaccine tăng lên, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo thực hiện vừa phát triển kinh tế, vừa phòng chống dịch bệnh. Trong quá trình chỉ đạo điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính đã chủ động đề xuất các giải pháp điều hành thu NSNN chủ động, linh hoạt, tập trung hỗ trợ kịp thời cho doanh nghiệp, người dân vượt qua khó khăn, khôi phục và phát triển sản xuất kinh doanh, cụ thể:

Bộ Tài chính đã kịp thời tham mưu cho các cấp có thẩm quyền ban hành các giải pháp về tài khóa để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và người dân như: gia hạn thời hạn nộp thuế giá trị gia tăng (GTGT), thu nhập doanh nghiệp (TNDN), thu nhập cá nhân (TNCN) và tiền thuê đất trong năm 2021; tiếp tục thực hiện giảm 30% mức thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay đến hết năm 2021; giảm 30% tiền thuê đất năm 2021 đối với các đối tượng bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19…. Đồng thời, chỉ đạo tổ chức triển khai thực hiện tốt các chính sách này với phương châm đơn giản, thuận tiện, kịp thời, tạo điều kiện cho doanh nghiệp và người dân sớm được thụ hưởng chính sách.

Bộ Tài chính cũng đẩy mạnh cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính thuế, nâng cao chất lượng dịch vụ kê khai, nộp thuế, hoàn thuế điện tử, hóa đơn điện tử (HĐĐT). Tổ chức bộ phận trực đảm bảo hệ thống công nghệ thông tin (CNTT) thông suốt 24/7 để hỗ trợ người nộp thuế thực hiện nghĩa vụ với NSNN từ khâu đăng ký, kê khai, nộp thuế, hoàn thuế điện tử mà không cần phải đến trực tiếp cơ quan thuế, giảm thời gian thực hiện các thủ tục tạo thuận lợi cho người nộp thuế thực hiện nghĩa vụ với thu NSNN. Đẩy nhanh tiến độ xử lý hồ sơ hoàn thuế GTGT cho người nộp thuế có thêm nguồn vốn duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh, đảm bảo hoàn thuế kịp thời theo đúng chính sách, pháp luật.

Cùng với đó, Bộ Tài chính đã chỉ đạo Cơ quan Thuế, Hải quan phối hợp các ngành, địa phương triển khai quyết liệt công tác quản lý thu, chống thất thu thuế, chuyển giá, trốn thuế; ngăn chặn các hành vi buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất, kinh doanh hàng giả, gian lận thương mại; tăng cường thu hồi nợ đọng thuế đảm bảo thu đúng, đủ và kịp thời các khoản thu phát sinh theo đúng quy định của pháp luật vào NSNN. Đẩy mạnh quản lý thu thuế đối với hoạt động thương mại điện tử, kinh doanh dựa trên nền tảng số, chứng khoán, bất động sản,... nhằm tạo môi trường kinh doanh bình đẳng để khuyến khích, thu hút đầu tư, tạo nguồn tăng thu cho NSNN.

Phóng viên: Năm 2022, dự báo đại dịch Covid-19 tiếp tục diễn biến phức tạp, đặc biệt khi biến thể Omicron đang khiến nhiều nước trên thế giới “chao đảo”. Vậy ngành Tài chính đã chuẩn bị những phương án nào để đạt được kế hoạch thu ngân sách đã đề ra?

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc: Trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 vẫn đang còn diễn biến phức tạp, để có thêm nguồn lực cho Nhà nước thực hiện chương trình phục hồi kinh tế, đảm bảo an ninh quốc phòng, an sinh xã hội và nhiệm vụ chi cho công tác chống dịch,... Bộ Tài chính sẽ chỉ đạo toàn ngành phát huy truyền thống đoàn kết, nhất trí, chung sức, đồng lòng, nỗ lực phấn đấu vượt qua khó khăn, thách thức, quyết tâm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ thu NSNN năm 2022 đã được Quốc hội, Chính phủ giao. Trong đó, tập trung vào một số giải pháp trọng tâm sau đây:

Thứ nhất, điều hành chính sách tài khóa chủ động, phối hợp chặt chẽ, hiệu quả với chính sách tiền tệ và các chính sách khác nhằm ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát theo mục tiêu đề ra, đảm bảo các cân đối lớn của nền kinh tế. Tiếp tục hoàn thiện trình các cấp có thẩm quyền và triển khai các giải pháp hỗ trợ về thuế trong Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội giúp cho DN và người dân ổn định, khôi phục sản xuất kinh doanh, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, tạo nguồn thu vững chắc cho NSNN.

Thứ hai, tiếp tục triển khai mạnh mẽ cải cách TTHC về thuế, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh, đẩy mạnh điện tử hóa quản lý thuế trên phạm vi cả nước ở tất cả các khâu quản lý thuế để hỗ trợ hoạt động kinh doanh của người nộp thuế. Tập trung tháo gỡ, giải quyết kịp thời khó khăn, vướng mắc cho DN, cải thiện hơn nữa môi trường kinh doanh, tạo điều kiện thuận lợi để các DN phát triển ổn định, vững chắc, phục hồi mạnh mẽ hoạt động sản xuất kinh doanh ngay sau khi dịch bệnh được khống chế. Đẩy mạnh thu hút đầu tư, tăng thêm năng lực sản xuất mới, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo cơ sở để tăng thu cho NSNN.

Thứ ba, thực hiện tốt Luật Quản lý thuế, bảo đảm thu đúng, đủ, kịp thời các khoản thuế, phí, lệ phí và thu khác vào NSNN; quản lý hiệu quả các nguồn thu mới phát sinh từ các giao dịch thương mại và nền kinh tế số. Tiếp tục thực hiện quyết liệt công tác quản lý thu NSNN, chống thất thu thuế, chống chuyển giá, trốn thuế; tăng cường giám sát kiểm tra thực hiện thủ tục hải quan, kiểm tra sau thông quan, thanh tra chuyên ngành, đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại; giảm tỷ lệ nợ thuế; kiểm soát chặt chẽ hoàn thuế GTGT; đẩy nhanh triển khai HĐĐT trên phạm vi toàn quốc;...

Thứ tư, thực hiện nghiêm quy định về đấu giá khi thực hiện bán, chuyển nhượng, cho thuê tài sản công, giao đất, cho thuê đất theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công, pháp luật về đất đai, tài nguyên, khoáng sản. Đẩy mạnh sắp xếp, cơ cấu lại, cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại các DN theo các Đề án đã được phê duyệt để huy động kịp thời nguồn thu từ thoái vốn vào NSNN theo dự toán được giao.

Thứ năm, tăng cường sự phối hợp các Bộ, ngành và địa phương trong việc thực hiện các chính sách tài khóa, tiền tệ cùng với việc thực hiện các giải pháp quản lý chặt chẽ đối với các thị trường tài chính, tiền tệ, bất động sản, thị trường chứng khoán; quản lý thu, chống thất thu, trốn thuế, xử lý nợ đọng thuế,... Tăng cường quản lý thu NSNN phát sinh từ các hoạt động chuyển nhượng vốn, chứng khoán, chuyển nhượng bất động sản. Phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an, Bộ Công Thương kiểm soát chặt chẽ về giá, chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, hàng kém chất lượng, chống thất thu NSNN, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh để khuyến khích, thu hút đầu tư.

Thứ sáu, Bộ Tài chính sẽ phối hợp với các bộ, ngành để xây dựng, tham mưu cho cấp có thẩm quyền ban hành các giải pháp căn cơ nhằm hỗ trợ cho DN phát huy tất cả các nguồn lực để đẩy mạnh đầu tư, thúc đẩy tăng trưởng bền vững, góp phần tăng thu NSNN trong dài hạn. Đồng bộ hóa cơ chế, chính sách thu NSNN với các chính sách khác, kiên quyết loại bỏ những cơ chế, chính sách có dấu hiệu cản trở, gây khó khăn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của DN và người dân. Đẩy mạnh cải cách, hiện đại hóa công tác quản lý thuế, nâng cao tính minh bạch, chuyên nghiệp, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh giúp thu hút đầu tư kinh doanh vừa nâng cao hiệu quả, hiệu lực trong công tác quản lý thu NSNN vừa tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho người nộp thuế thực hiện nghĩa vụ với NSNN.

Phóng viên: Xin Bộ trưởng cho biết kỳ vọng đối với ngành Tài chính và tình hình kinh tế - xã hội năm 2022? Cá nhân Bộ trưởng đã có những sự chuẩn bị gì cho năm 2022 – một năm được đánh giá là nhiều triển vọng song cũng rất nặng nề với nhiệm vụ khôi phục nền kinh tế hậu đại dịch?

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc: Năm 2021, trong bối cảnh đất nước gặp nhiều khó khăn, thách thức mới, đặc biệt là diễn biến phức tạp của đại dịch Covid-19 nhưng dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo điều hành quyết liệt của Chính phủ, các cấp, các ngành, các địa phương; sự đồng tình, ủng hộ, chia sẻ, tham gia tích cực của các tầng lớp nhân dân, cộng đồng doanh nghiệp, tăng trưởng kinh tế đạt 2,58%, các cân đối lớn được đảm bảo, trong đó nhiệm vụ thu, chi NSNN của ngành Tài chính cũng đạt và vượt mục tiêu đề ra.

Sang năm 2022, kinh tế thế giới và Việt Nam được kỳ vọng phục hồi hơn so với năm 2021 khi các nước từng bước mở cửa nền kinh tế, chương trình phân phối, tiêm chủng vắc xin ngừa Covid-19 mang lại hiệu quả, giúp các hoạt động thu hút đầu tư FDI, xuất nhập khẩu hàng hoá của Việt Nam thuận lợi hơn và mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2022 được Chính phủ đề ra là 6%-6,5%. Tuy nhiên, năm 2022, ngành Tài chính nhận diện những khó khăn của nền kinh tế Việt Nam sẽ tiếp tục kéo dài do ảnh hưởng của dịch Covid-19 với những biến thể mới, phức tạp. Kinh tế toàn cầu vẫn còn nhiều rủi ro như lạm phát tăng cao, khủng hoảng năng lượng, bất ổn vĩ mô từ kinh tế Trung Quốc, bong bóng tài sản, xu hướng thắt chặt chính sách tiền tệ tại Hoa Kỳ và các quốc gia khác,… sẽ tác động đến kinh tế Việt Nam. Do đó, việc phục hồi và phát triển kinh tế là nhiệm vụ hết sức quan trọng cần sự phối hợp của nhiều Bộ, ngành nhằm tháo gỡ các vướng mắc về cơ chế, chính sách và đưa ra các biện pháp hỗ trợ cho doanh nghiệp, người dân.

Trong năm 2022, Bộ Tài chính đặt ra mục tiêu hoàn thành tốt các nhiệm vụ được Đảng, Quốc hội và Chính phủ giao với trọng tâm huy động, phân bổ các nguồn lực cho phục hồi và phát triển KT-XH. Theo đó, Bộ Tài chính sẽ tập trung xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách tài chính - NSNN; sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực hiệu quả; đẩy mạnh cải cách hành chính; đẩy nhanh xây dựng chính phủ số. Tiếp tục nghiên cứu, đề xuất, triển khai kịp thời các chính sách thu, chi ngân sách hỗ trợ cho các đối tượng chịu tác động nặng nề của dịch Covid-19, tạo động lực mới cho quá trình phục hồi và phát triển KT-XH.

Bên cạnh đó, tổ chức điều hành chi NSNN năm 2022 theo dự toán, chặt chẽ, tiết kiệm, hiệu quả, dành nguồn lực cho phòng, chống dịch Covid-19, hỗ trợ phục hồi kinh tế và dự phòng cho những trường hợp bất khả kháng, thiên tai, dịch bệnh,... phát sinh. Quản lý chặt chẽ bội chi NSNN; kiểm soát chặt chẽ nợ công, các nghĩa vụ nợ dự phòng của NSNN, nợ của chính quyền địa phương; đảm bảo mức vay nợ trong hạn mức được duyệt, kiểm soát các chỉ tiêu an toàn nợ công trong phạm vi ngưỡng, trần theo quy định.

Phát triển bền vững, vận hành an toàn, thông suốt thị trường tài chính và dịch vụ tài chính. Thực hiện quản lý giá theo nguyên tắc thị trường, thúc đẩy cạnh tranh bình đẳng giữa các thành phần kinh tế, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực, ổn định các cân đối lớn, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Đẩy mạnh tái cấu trúc, cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp; nâng cao hiệu quả hoạt động của các tập đoàn, tổng công ty nhà nước. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát và công khai, minh bạch trong quản lý thu, chi NSNN, tài sản công, đất đai, tài nguyên. Đồng thời, tích cực, chủ động hội nhập tài chính quốc tế, nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng.