Chuyên gia cảnh báo về loài giun dài cả mét, rong ruổi trong cơ thể, chui qua da

Về những bệnh do ký sinh trùng hiện nay, TS Đỗ Trung Dũng, Trưởng khoa Ký sinh trùng, Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương đặc biệt chú ý đến bệnh "giun rồng", loài giun gây bệnh ở người "mới nổi" ở Việt Nam. 

Theo TS Dũng, bệnh giun rồng là bệnh do 1 loại giun tròn (có tên khoa học là Dracunculus medinensis), ký sinh ở trong người. 

"Thực ra nó chưa có tên Việt Nam nhưng chúng tôi tạm gọi là "giun rồng". Đây là loại giun thuộc giống Dracunculus và khá đa dạng. Trước đây, trên thế giới, loại bệnh giun này gặp khá là nhiều nhưng hiện tại đang hướng tới "thanh toán" bệnh giun rồng này trên toàn cầu. 

Trên thế giới hiện nay, mỗi năm chỉ có 20-30 bệnh nhân nhiễm giun rồng và chủ yếu ở các nước châu Phi, nơi có điều kiện sinh hoạt lạc hậu, vệ sinh kém, không có nước sạch, nghèo nàn... Những bệnh nhân này thường uống nước lã ở các sông suối mới mắc bệnh giun rồng đó. 

Nhưng từ năm 2019, Việt Nam tự nhiên phát hiện ra 15 bệnh nhân mắc giun rồng này, chủ yếu ở các tỉnh Yên Bái, Thanh Hóa... Tuy nhiên, khi chúng tôi nghiên cứu kỹ thì loại giun rồng ở Việt Nam chỉ tương tự như loài giun rồng mà các bệnh nhân ở châu Phi nhiễm phải chứ không giống hoàn toàn. Tổ chức Y tế thế giới cũng xác định đây là loài mới, chưa có trong ngân hàng "ký sinh trùng". 

15 bệnh nhân mắc giun rồng là một con số đang báo động vì khi trên thế giới bệnh này sắp sửa hướng đến thanh toán thì ở Việt Nam lại "mới nổi" trở lại", TS Dũng nhận định. 

Về nguyên nhân mắc bệnh giun rồng, TS Dũng cho biết, điều tra dịch tễ cho thấy, các bệnh nhân mắc giun rồng thường uống nước sông suối không đun sôi, ăn các con bắt được dưới sông suối như ếch nhái, cá sống, chim... mà không được nấu chín. 

"Những con ấu trùng giun rồng này bơi trong nước, bám vào các con vật nếu chúng ta ăn phải có thể mắc bệnh. 

Trong vòng 1 năm trời, khi bệnh nhân ăn phải ấu trùng hoàn toàn không có triệu chứng gì. Kể cả trên thế giới cũng không có cách xét nghiệm nào để biết chúng ta có nhiễm ấu trùng giun rồng hay không. 

Tuy nhiên, sau 1 năm, ấu trùng nở thành giun và chui qua thành ruột, "rong ruổi" khắp bên trong cơ thể... và chui lên trên bề mặt da, thoát ra ngoài qua các vết thương. 

Các biểu hiện tường là nổi mẩn, sưng nóng, đỏ, đau, tạo thành các cục áp xe và khi gãi, cào thủng da thì đầu con giun mới lòi ra và dần dần chui ra... Có người giun chui ra ở cổ, có người ở tay, đùi, thành bụng... 

Xu hướng của con giun rồng là xu hướng chui ra ngoài và chúng ta không làm gì được ngoài việc đợi nó chui ra ngoài. Chúng ta "bắt giun" cẩn thận để đảm bảo giun không bị đứt đoạn, sót lại trong da", TS Dũng chia sẻ. 

Theo TS Dũng, có bệnh nhân mất 1-2 tuần mới "kéo" hết con giun ra ngoài nhưng có bệnh nhân phải mất cả tháng chờ đợi để kéo ra hết. Việc "kéo giun" phải đảm bảo nhẹ nhàng, từ từ để giun không bị đứt đoạn và chui trở lại. 

Giun rồng kéo ra từ các bệnh nhân có chiều dài từ 0,7 đến 1,2m. Có người có 1-2 con nhưng có người cũng có tới 5-6 con. 

TS Dũng chia sẻ, điều nguy hiểm là nếu con giun này chui vào các vị trí khác như đầu gối, đốt sống và chết trong đó, gây vôi hóa xương khớp, đốt sống, nguy hiểm đến sức khỏe của bệnh nhân. 

Nếu để giun sót lại trong cơ thể cũng sẽ gây ra hiện tượng viêm nhiễm, dị ứng đối với cơ thể. TS Dũng cho biết, 15 bệnh nhân sau khi "rút giun" ra khỏi cơ thể hiện, hầu hết không thấy xuất hiện giun trở lại, 1 số người sau 1 thời gian vẫn có giun "chui ra". 

Theo TS Dũng, việc bệnh giun rồng xuất hiện ở Việt Nam rất đáng lưu ý và cần được nghiên cứu nhiều hơn. 

Tuy nhiên, TS Dũng khuyến cáo, người dân, đặc biệt là người dân ở vùng nông thôn, vùng núi không nên uống nước sông, suối chưa được đun sôi, đồng thời không ăn các con vật chưa được nấu chín bởi nguy cơ các mắc các bệnh ký sinh trùng là rất cao, trong đó có cả bệnh giun rồng. 

Trước đó, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Yên Bái cho biết đã ghi nhận 3 ca mắc giun rồng. Trong đó có 1 bệnh nhân nam, 45 tuổi trú tại xã An Thịnh, huyện Văn Yên ở nhà làm ruộng.

Trước khi đi khám, người bệnh thấy tê buồn tại vùng 1/3 dưới mặt trong đùi trái, sau đó thấy vị trí này nổi mụn nhỏ như mụn trứng cá, đầu trắng. Người bệnh cậy nặn ra một đầu trắng và kéo ra được 1 đoạn dài khoảng 10 cm thì đứt nên đi khám.

Tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Yên Bái, các bác sĩ cũng thấy 1 phần giun thò ra ngoài và tiến hành kéo giun ra.

Bệnh nhân cho biết, "sở thích" của anh thích ăn gỏi cá, tiết canh, các món tái… nhiều năm nay không tẩy giun, sán.

Một bệnh nhân khác (nam, 42 tuổi, trú tại xã Ngọc Chấn, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái) cũng phát hiện sưng nề từng khối ở vùng ngực, cánh tay, đùi trái. Một thời gian, các khối sưng nề vỡ ra, chảy mủ kèm, thấy các đầu trắng thò ra nên anh đã kéo ra và được 2 con giun dài khoảng 7 - 8cm.

Lúc đó, bệnh nhân mới lo lắng đi khám. Bệnh nhân cho biết, mình thường uống nước khe suối, ăn gỏi cá… và đã nhiều năm nay không tẩy giun, sán.