Cổ đông “đông như quân Nguyên”, doanh nghiệp có lợi hay hại?

Mới đây, theo biên bản Nghị quyết Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) bất thường năm 2023 mà Tập đoàn Đầu tư Địa ốc No Va (Novaland) công bố, ghi nhận hiện đơn vị này có tổng cộng 78.737 cổ đông, tham gia nắm giữ hơn 1,95 tỷ cổ phiếu NVL, mức cao nhất trong lịch sử tại thời điểm 28/12/2023.

Lượng cổ đông "phình to" ở nhiều doanh nghiệp

Trước đó, vào tháng 9/2022, Novaland chỉ có khoảng 13.878 cổ đông nhưng con số này đã tăng 67.668 cổ đông vào ngày 28/12/2022, cao gấp 5 lần chỉ trong vòng 3 tháng, đồng nghĩa mỗi ngày Novaland có thêm 680 cổ đông. Đây là giai đoạn mà nhiều công ty chứng khoán bán giải chấp cổ phiếu NVL và đã có nhiều phiên "giải cứu" đến hàng trăm triệu cổ phiếu trong tháng 11/2022.

Với lượng cổ đông này, Novaland đứng đầu danh sách công ty bất động sản có lượng cổ đông đông đảo nhất, vượt qua những cái tên nổi bật như Vinhomes, Đất Xanh, DIC Corp, CEO Group,...

Tại Đất Xanh (Đất Xanh Group, mã DXG), số lượng cổ đông mới nhất được công bố của công ty này đạt 54.684, trong đó 54.083 cổ đông cá nhân trong nước, 93 cổ đông tổ chức trong nước và 507 cổ đông ngoại.

Tuy nhiên, nếu so với Hòa Phát thì lượng cổ đông của Novaland hay Đất Xanh vẫn có phần "khiêm tốn". Theo đó, số liệu chốt danh sách cổ đông dự ĐHĐCĐ thường niên năm 2023 cho thấy Hòa Phát có đến 179.100 cổ đông. Vì vậy, không ngạc nhiên khi cổ phiếu HPG được gọi bằng cái tên "cổ phiếu quốc dân" những năm qua.

Cụ thể, số cổ đông của Hòa Phát đã tăng mạnh những năm gần đây, từ mức dưới 10.000 người năm 2016, đã lên xấp xỉ 20.000 người năm 2018. Tuy vậy năm 2022 mới bùng nổ, lượng cổ đông tăng từ gần 63.000 người lên hơn 161.200 người.

Và số cổ đông tăng thêm 38.000 người chỉ trong 1 năm, lên 179.108 người vào kỳ ĐHĐCĐ thường niên năm 2023 tổ chức vào tháng 2/2023.

Tại SSI, lượng cổ đông ghi nhận lên gần 86 nghìn cổ đông tại thời điểm chốt danh sách cổ đông họp mùa ĐHĐCĐ năm 2023. Thời điểm đó, SSI giữ vị trí "á quân" về số lượng cổ đông, chỉ sau ông lớn Hòa Phát.

Một doanh nghiệp khác cũng có lượng cổ đông "khủng" là Sacombank, theo số liệu ghi nhận tại thời điểm giữa tháng 3/2023, nhà băng này ghi nhận khoảng 81.000 cổ đông, nắm giữ gần 1,89 tỷ cổ phiếu. Lượng cổ đông này chỉ xếp sau HPG và SSI.

Danh sách các DN có trên 20.000 cổ đông trên sàn chứng khoán còn nhiều cái tên khác như: DIC Corp (DIG), C.E.O group (CEO), Hoàng Anh Gia Lai (HAG), Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR), Nam Kim (NKG), Vinaconex (VCG), Eximbank (EIB)…

Cổ đông "như quân Nguyên", lợi hay hại?

Lý giải sự bùng nổ cổ đông ở nhiều doanh nghiệp, các chuyên gia chứng khoán cho rằng, vài năm gần đây, thị trường chứng khoán chứng kiến lượng lớn dòng tiền xuất phát từ lực lượng nhà đầu tư cá nhân, chiếm từ 80-90% thanh khoản toàn thị trường.

Cụ thể, từ đầu năm 2021 tới nửa cuối năm 2022, mỗi tháng đều đặn có hơn 100.000 tài khoản mở mới từ nhà đầu tư trong nước. Đây phần lớn là các nhà đầu tư nhỏ lẻ mới gia nhập (F0), ít kinh nghiệm nhưng mong muốn có lời nhanh. Do đó, xu hướng chung họ sẽ tìm tới những cổ phiếu có tên tuổi lớn vì có độ nhận diện cao, nhiều thông tin, đồng thời sở hữu thanh khoản tốt để dễ giao dịch mua bán…

Thêm vào đó, không ít DN đã tận dụng sự hưng phấn của thị trường thời điểm này để triển khai hàng loạt kế hoạch tăng vốn thông qua phát hành thêm cổ phiếu mới cho cổ đông hay chi trả cổ tức bằng cổ phiếu.

Chính số lượng cổ phiếu lưu hành tăng mạnh trong xu hướng nhà đầu tư đổ xô vào thị trường đã đưa lượng cổ đông tại các DN thời điểm này ngày càng "phình to".

Lượng cổ đông phình to "như quân Nguyên" thì liệu có lợi hay hại? Theo nhận xét của ông Trần Bá Duy, Giám đốc Phòng Tư vấn Đầu tư (Công ty CP Chứng khoán VPS), cổ đông nhiều thì cũng có lợi và cũng có hại.

Cụ thể, về ưu điểm thì rõ ràng DN đã được nhiều người biết đến, có thể do DN làm PR tốt hoặc có dự án nào đó được nhiều người biết, giúp DN khuếch trương được thương hiệu.

Tuy nhiên, về mặt hại thì DN có quá nhiều cổ đông nhỏ lẻ thì cổ phiếu sẽ bị pha loãng nhiều, giá cổ phiếu vì thế dễ biến động và vận động giá của cổ phiếu sẽ khó đi theo định hướng được. Khi cổ đông nhỏ lẻ quá nhiều thì sẽ không nằm trong gu của những nhà đầu tư thuộc trường phái đầu tư tăng trưởng.

"Có nghĩa là khi các nhà đầu tư trường phái tăng trưởng muốn kéo giá lên thì cổ đông nhỏ lẻ lại bán ra. Bởi nhà đầu tư nhỏ lẻ thường là nhà đầu tư cá nhân và dễ bị chi phối bởi cảm xúc, nên khi có tin xấu thì sẽ đua nhau bán. Đây cũng là rủi ro lớn nhất với các DN có quá nhiều nhà đầu tư nhỏ lẻ", ông Duy phân tích.

Trên thực tế, đã có không ít khó khăn với các DN có lượng cổ đông lớn khi muốn tổ chức ĐHĐCĐ để thông qua một vấn đề nào đó nhưng không đủ tỷ lệ tham dự. Trường hợp tại Eximbank hay CII thời gian qua là điển hình.

Tại CII, để tri ân đến cổ đông có quyền tham dự ĐHĐCĐ bất thường sắp tới, CII cho biết tùy thuộc vào số lượng cổ phần sở hữu của cổ đông có quyền tham dự, cổ đông trực tiếp tham dự hoặc ủy quyền tham dự sẽ được quà tri ân bằng tiền thông qua hình thức chuyển khoản. Đáng lưu ý, đây không phải lần đầu CII dùng quà tri ân cổ đông bằng tiền mặt (thông qua hình thức chuyển khoản).

Trong năm 2023, CII đã vài lần dùng hình thức này để khích lệ cổ đông tham dự họp ĐHĐCĐ thường niên và ĐHĐCĐ bất thường.