Cựu Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng tạo điều kiện để Trịnh Xuân Thanh leo cao?

Ồn ào bổ nhiệm ông Trịnh Xuân Thanh, Vũ Quang Hải

Trên thực tế, trong thời gian vừa qua, đã có nhiều phản ánh về công tác nhân sự tại Bộ Công Thương dưới thời nguyên Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng. Trong đó, đáng chú ý là quyết định bổ nhiệm ông Trịnh Xuân Thanh và một số vị trí lãnh đạo tại Sabeco trong đó có trường hợp ông Vũ Quang Hải.

Ông Trịnh Xuân Thanh đã có một thời gian dài làm việc tại Bộ Công Thương với nhiều vị trí khác nhau. Trước đó, ông từng là Chủ tịch HĐQT của Tổng công ty Xây lắp dầu khí (PVC) thuộc PVN từ tháng 2/2009 đến tháng 5.2013 trước khi được điều động về Bộ Công Thương làm Phó Chánh Văn phòng Bộ, Trưởng đại diện Bộ Công Thương tại Đà Nẵng vào tháng 9/2013.

Di sản mà ông Thanh để lại cho PVC là khoản lỗ hợp nhất 3.200 tỷ đồng tại PVC trong năm 2013 (hai năm sau khi tổng công ty này đón nhận anh hiệu Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới). Một báo cáo của Ban xây dựng PVN năm 2012 (lúc ông Thanh còn lãnh đạo PVC) cho thấy, tại thời điểm đó, PVC đã bị mất cân đối về tài chính, dòng tiền kinh doanh âm 1.100 tỷ đồng, sa lầy vào bất động sản và đầu tư dàn trải, không đúng mục đích, không theo kế hoạch phê duyệt.

Với trường hợp của Sabeco, Sabecolà một doanh nghiệp lớn trong lĩnh vực đồ uống tại Việt Nam và dù là công ty cổ phần nhưng Nhà nước vẫn nắm gần 90% vốn điều lệ doanh nghiệp này và Bộ Công Thương đóng vai trò là người đại diện phần vốn Nhà nước tại Sabeco.

Về công tác nhân sự tại Sabeco, Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) từng nhiều lần kiến nghị về việc bổ nhiệm ông Vũ Quang Hải. Theo VAFI, trước khi được bổ nhiệm vào các chức vụ trên, ông Vũ Quang Hải “dù không có thành tích gì đặc biệt” cũng đã từng được bổ nhiệm làm Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Đầu tư tài chính Dầu khí (PVFI) vào năm 2011 - khi ông mới 25 tuổi. Trong 2 năm ông Hải làm Tổng giám đốc tại đây, PVFI lỗ lần lượt 155 tỷ đồng vào năm 2011 và 67 tỷ đồng vào năm 2012, trong khi vốn điều lệ của công ty là 300 tỷ đồng. Tuy nhiên, Bộ Công Thương cho rằng, ông Hải không phải chịu trách nhiệm việc này do PVFI đã lỗ từ thời kỳ trước đó.

Sau đó, ông Hải được điều động về Cục Xúc tiến Thương mại (Bộ Công Thương) với chức danh Phó giám đốc Trung tâm hỗ trợ xuất khẩu. Và với một quyết định do Thứ trưởng Bộ Công Thương Hồ Thị Kim Thoa ký - ông Hải tiếp tục được Bộ Công Thương giới thiệu về Sabeco với vai trò đại diện phần vốn Nhà nước, thành viên Hội đồng Quản trị, kiêm Phó tổng giám đốc năm 2015, lúc đó ông Hải chỉ mới 29 tuổi (ông Hải sinh năm 1986).

Bổ nhiệm loạt lãnh đạo doanh nghiệp không có kinh nghiệm quản trị

Một quyết định khó hiểu khác cũng được đề cập đó là việc bổ nhiệm ông Võ Thanh Hà, Chánh văn phòng Bộ Công Thương, trước đó là thư ký của ông Vũ Huy Hoàng về làm Chủ tịch HĐQT Sabeco. Ông Hà chủ yếu làm công tác hành chính và chưa từng kinh qua chức vụ nào về quản lý, điều hành doanh nghiệp.

VAFI cho rằng, Chủ tịch HĐQT phải là linh hồn của doanh nghiệp, phải có nhiều thành tích xuất sắc về quản trị doanh nghiệp, phải kinh qua thử thách tại nhiều vị trí công tác tại doanh nghiệp.

Trong khi đó, ông Phan Đăng Tuất (sinh năm 1957) - nguyên Chủ tịch Hội đồng quản trị Sabeco thì lại được Bộ trưởng Bộ Công Thương bổ nhiệm giữ chức vụ Vụ trưởng – Thường trực Ban Đổi mới và Phát triển doanh nghiệp Bộ Công Thương kể từ ngày 1/11/2015.

Ngoài ra, theo VAFI, thông qua chiến lược hoạt động của các "ông lớn" ngành dầu khí, điện, than cũng thấy rằng không HĐQT nào sốt sắng với định hướng cổ phần hóa cả tập đoàn.

"Suất đầu tư trong lĩnh vực điện, dầu khí, than khoáng sản là rất cao so với lĩnh vực tư nhân. Bộ máy quản lý cồng kềnh, các đơn vị trên chưa thực sự hoạt động theo mô hình tập đoàn mà thực chất chỉ là những đơn vị quản lý hành chính ở cấp trung gian", VAFI nhận xét.

Không chỉ vậy, các tập đoàn, tổng công ty của Bộ Công Thương như thép, hóa chất, than khoáng sản... ở vị thế tài chính rất yếu so với 10 năm trước kia. Theo đó, "mang tiếng là công ty mẹ nhưng mẹ không có khả năng cứu được con mà phải trông chờ nhà nước hỗ trợ hay bơm vốn. Điều này đang diễn ra tại Đạm Ninh Bình, Đạm Hà Bắc, Công ty Gang thép Thái nguyên".

Liên hệ đến những tập đoàn DN tư nhân, VAFI cho biết, không bao giờ có cách thức bổ nhiệm như trên. Mọi chức danh chủ chốt phải được đào tạo và rèn luyện, thử thách qua nhiều vị trí khác nhau, từ thấp lên cao. Trong quá trình làm việc, nếu cán bộ lãnh đạo nào không đạt yêu cầu thì phải tự nguyện thôi chức nếu không sẽ bị sa thải và điều chuyển bởi HĐQT hay Đại hội đồng cổ đông.

Doanh nhân trẻ đưa lên làm Thư ký Bộ trưởng, 2 trưởng phòng chung 1 "ghế"

Sau khi ông Võ Thanh Hà được điều động về làm Chủ tịch HĐTV Sabeco thì ông Vũ Hùng Sơn (sinh năm 1984), Giám đốc Trung tâm thông tin Công nghiệp và thương mại của Bộ đã được bổ nhiệm giữ vị trí mới là thư ký Bộ trưởng. Ông Sơn cũng được giao nhiệm vụ Phụ trách văn phòng Bộ Công Thương trong thời gian vị trí Chánh văn phòng Bộ còn trống.

Ông Sơn sinh trưởng trong một gia đình doanh nhân nổi tiếng, là con trai ông Vũ Mạnh Hải, chủ thương hiệu kinh doanh vàng bạc Bảo Tín Mạnh Hải. Năm 2011-2012, ông Vũ Hùng Sơn từng làm chủ một công ty chuyên nhập khẩu xe siêu sang nổi tiếng ở Hà Nội là Sơn Tùng Auto.

Sau đó, ông Sơn làm Phó Tổng biên tập Báo Đời sống và Tiêu dùng. Tháng 6.2014, ông Sơn giữ chức danh Phó Tổng biên tập Tạp chí Công Thương. Tháng 2.2015, với việc trúng tuyển trong kỳ thi tuyển chức danh lãnh đạo của Bộ Công Thương, ông Sơn trở thành Giám đốc Trung tâm Thông tin và Công nghiệp và sau đó nửa năm, ông Sơn là thư ký Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng.

Ngoài ra, một vụ bê bối khác về việc bổ nhiệm 2 trưởng phòng chung 1 "ghế" cũng được dư luận nhắc tới nhiều lần. Năm 2013, ông Kiều Nghiệp được bổ nhiệm vào vị trí Trưởng phòng Phòng Chống hàng giả theo Quyết định 1268/QĐ-QLTT ngày 8/8/2013. Sau đó, ông Thân Đức Công được bổ nhiệm cũng vào vị trí trên ngày 25/1/2014 theo Quyết định 116/QĐ-QLTT cũng của lãnh đạo Cục QLTT.

Tuy nhiên, thời điểm bổ nhiệm ông Thân Đức Công vào vị trí Trưởng phòng Phòng Chống hàng giả thì không có văn bản nào hủy bỏ Quyết định bổ nhiệm ông Kiều Nghiệp. Nghĩa là, cả hai Quyết định 1268 và Quyết định 166 đều cùng bổ nhiệm 2 người vào cùng một ví trí, chính vì vậy, Cục Quản lý thị trường có 2 nhân sự giữ cùng chức vụ Trưởng phòng Phòng Chống hàng giả.

Trao đổi với báo giới sau đó, ông Đỗ Thanh Lam - Phó Cục trưởng Cục Quản lý thị trường có giải thích rằng, quyết định bổ nhiệm ông Trần Đức Công vào vị trí Trưởng phòng Phòng chống hàng giả là do trong quá trình soạn thảo văn bản có những sai sót kỹ thuật. Trên thực tế, ông Kiều Nghiệp vẫn là Trưởng phòng phụ trách Phòng chống hàng giả và ông Trần Đức Công giữ chức vụ Tổ trưởng Tổ kiểm tra thị trường cơ động.