GDP 6 tháng đầu năm 2021 tăng cao do các doanh nghiệp còn lại đã hoạt động tốt hơn?

Tổng cục thống kê đã công bố GDP 6 tháng đầu năm 2021 tăng 5,64%, cao hơn tốc độ tăng 1,82% của 6 tháng đầu năm 2020 nhưng thấp hơn tốc độ tăng 7,05% và 6,77% của cùng kỳ năm 2018 và 2019. Riêng GDP quí II/2021 tăng 6,61% - cao hơn tốc độ tăng 0,39% của quý II/2020 nhưng thấp hơn tốc độ tăng 6,73% của quý II các năm 2018 và 2019.

Bình luận về con số này, TS Vũ Đình Ánh đã có bài phân tích về những con số này, về sức khoẻ nền kinh tế từ những con số được Tổng cục Thống kê công bố. Dân Việt trân trọng giới thiệu tới bạn đọc bài viết này.

Thấy gì từ GDP 6 tháng đầu năm 2021

Từ các con số công bố của TCTK có thể thấy,  tăng trưởng kinh tế đang trên đà phục hồi tốt sau khi rơi xuống đáy vào quí II/2020 và tốc độ tăng GDP theo quí đang hướng về khung 5 – 7% thiết lập từ cuối 2009.

Bên cạnh đó, mặc dù đều chịu tác động của Covid 19 – yếu tố không tồn tại trước 2020 – và thậm chí dịch Covid 19 nửa đầu năm 2021 diễn biến và ảnh hưởng nặng nề hơn hẳn so với cùng kỳ năm 2020 song diễn biến tăng trưởng kinh tế lại ngược hoàn toàn khi cả tăng trưởng quí I và quí II năm 2021 đều cao hơn hẳn so với các quí tương ứng năm 2020.

Đặc biệt, xu hướng tăng trưởng theo quí hoàn toàn ngược chiều khi nửa đầu năm 2020 là xu hướng giảm mạnh còn nửa đầu năm 2021 thì GDP lại tăng tương đối mạnh, thậm chí GDP quí II/2021 tăng tương đương với tốc độ tăng theo quí tốt nhất giai đoạn 2014-2019, nghĩa là giai đoạn chưa xuất hiện Covid 19 và kinh tế bắt đầu vượt qua giai đoạn khó khăn 2008-2013.

Xét riêng quí II năm 2020 và 2021 – quý chịu tác động mạnh nhất của Covid 19 cho đến nay - GDP quý II/2020 theo báo cáo ban đầu tăng 0,36% so với cùng kỳ năm trước, trong đó khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 1,72% nhưng cùng kỳ năm 2021 lại tăng tới 4,11% còn khu vực công nghiệp và xây dựng tăng 1,38% - thấp xa tốc độ tăng tới 10,28% cùng kỳ năm 2021 và khu vực dịch vụ quý II/2020 giảm 1,76% thì quý II/2021 lại vẫn tăng 4,3%. Để loại trừ yếu tố độ trễ tác động có thể sử dụng số liệu nửa đầu năm để so sánh.

Theo đó, GDP 6 tháng đầu năm 2020 tăng 1,81%, trong đó khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 1,19% (cùng kỳ năm 2021 tăng 3,82%), khu vực công nghiệp và xây dựng tăng 2,98% (cùng kỳ năm 2021 tăng 8,36%) và khu vực dịch vụ tăng 0,57% (tăng 3,96%).

Qua đó có thể nhận định dịch Covid-19 tác động mạnh tới tất cả các bộ phận của nền kinh tế nửa đầu năm 2020 nhưng lại hầu như không tác động gì tới khu vực công nghiệp và xây dựng và giảm tác động vào khu vực dịch vụ trong khi khu vực nông nghiệp lại đạt kỳ tích tăng trưởng nửa đầu năm 2021. Phải chăng sức chống chịu trước Covid-19 của kinh tế Việt Nam đã tăng vọt bất chấp dịch bệnh nặng nề và phức tạp hơn nhiều lần?

Về sử dụng GDP 6 tháng đầu năm 2021, tiêu dùng cuối cùng tăng 3,56% (cùng kỳ năm 2020 tăng 0,69%); tích lũy tài sản tăng 5,67% (cùng kỳ năm 2020 tăng 1,93%); xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ tăng 24,05% (cùng kỳ năm 2020 giảm 0,31%); nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ tăng 22,76% (cùng kỳ năm 2020 giảm 2,54%).

Như vậy, sốc chống chịu dịch bệnh của nền kinh tế còn thể hiện cả phục hồi tiêu dùng cuối cùng và tích lũy tài sản trong khi thay vì giảm như nửa đầu năm 2020 thì cả xuất nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ nửa đầu năm 2021 đều tăng mạnh như chưa hề có dịch bệnh, thậm chí còn cao hơn nhiều lần các con số tương ứng năm 2019 (xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ tăng 7,06%; nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ tăng 7,98%).

Xuất khẩu khẳng định vai trò trụ cột tăng trưởng bất chấp ảnh hưởng của Covid 19 đến các trung tâm sản xuất để xuất khẩu như Bắc Giang và Bắc Ninh trong nửa đầu năm 2021, trong đó có những doanh nghiệp FDI lớn thuộc khu vực đóng góp tới ¾ kim ngạch xuất khẩu của nước ta mỗi năm.

Khối doanh nghiệp còn tồn tại đang đương đầu với rất nhiều khó khăn do dịch bệnh gây ra

Một trong những luận cứ cho tốc độ tăng trưởng kinh tế là số lượng doanh nghiệp đăng ký mới và số lượng doanh nghiệp phải tạm dừng hoạt động hoặc giải thể do doanh nghiệp FDI đóng góp tới hơn 1/5 GDP và khoảng ¾ tổng kim ngạch xuất khẩu còn hơn 700 ngàn doanh nghiệp ngoài nhà nước đóng góp khoảng 10%GDP.

Tuy nhiên, số lượng doanh nghiệp thành lập mới không phản ánh thực tế tăng trưởng kinh tế trong một vài quý mà chỉ là bằng chứng cho niềm tin kinh doanh và triển vọng tăng trưởng trong tương lai khi những doanh nghiệp thành lập mới thực hiện sản xuất kinh doanh tạo ra những sản phẩm hàng hóa và dịch vụ cho nền kinh tế.

Thêm vào đó, qui mô vốn đăng ký và lao động sử dụng tại các doanh nghiệp mới thành lập chủ yếu chỉ mang ý nghĩa trên giấy tờ chứ không phải là thật sự tham gia vào cấu thành tổng vốn đầu tư toàn xã hội cũng như tạo việc làm mới trong kỳ công bố số doanh nghiệp đăng ký thành lập mới.

Hơn nữa, không phải doanh nghiệp nào mới đăng ký thành lập cũng hoạt động tốt ngay lập tức và góp phần thực sự vào tăng trưởng kinh tế trong kỳ.

Ở chiều ngược lại, những doanh nghiệp tạm dừng hoạt động, đặc biệt là buộc phải giải thể hay phá sản trong kỳ trực tiếp ảnh hưởng đến số lượng sản phẩm hàng hóa và dịch vụ mà các doanh nghiệp đó cung cấp cho nền kinh tế, theo đó trực tiếp làm giảm qui mô GDP lẫn phần đóng góp vào NSNN.

Vì vậy, đánh giá tác động vào tăng GDP trong kỳ nào đó phụ thuộc vào biến động số lượng doanh nghiệp phải giải thể hay phá sản, đặc biệt là qui mô của các doanh nghiệp đó chứ không phải là phụ thuộc vào số doanh nghiệp mới đăng ký hay chênh lệch giữa số doanh nghiệp đó với số doanh nghiệp giải thể và phá sản.

Có chăng sự chênh lệch giữa số doanh nghiệp mới gia nhập thị trường với số doanh nghiệp ra khỏi thị trường chỉ tác động ngay đến tổng số doanh nghiệp đang hoạt động trong một kỳ nào đó.

Rõ ràng, trong 6 tháng đầu năm 2021 đã có tới 70,2 nghìn doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh có thời hạn, ngừng hoạt động chờ làm thủ tục giải thể và hoàn tất thủ tục giải thể, tăng 24,9% so với cùng kỳ năm 2020 chứng tỏ một trong những trụ cột tăng trưởng kinh tế là các doanh nghiệp ngoài nhà nước đã chịu tác động sâu sắc bởi Covid-19 và nền kinh tế Việt Nam đã mất đi sự đóng góp của tới hơn 7 vạn doanh nghiệp, trung bình mỗi tháng nửa đầu năm 2021 đã có 11,7 nghìn doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường.

Tuy không biết đầy đủ, chính xác và cụ thể qui mô của các doanh nghiệp đã rời bỏ thị trường trong 6 tháng qua nhưng TCTK cho biết đã có 35,6 nghìn doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh có thời hạn, tăng 22,1% so với cùng kỳ năm 2020 và 24,7 nghìn doanh nghiệp ngừng hoạt động chờ làm thủ tục giải thể, tăng 25,7% cùng với 9,9 nghìn doanh nghiệp hoàn tất thủ tục giải thể, tăng 33,8%, trong đó có 8.883 doanh nghiệp có quy mô vốn dưới 10 tỷ đồng, tăng 34,2%; 105 doanh nghiệp có vốn trên 100 tỷ đồng, giảm 2,8%.

Doanh nghiệp hoàn tất thủ tục giải thể tập trung chủ yếu ở các lĩnh vực bán buôn, bán lẻ, sửa chữa ô tô, xe máy; công nghiệp chế biến, chế tạo; xây dựng; khoa học, công nghệ, dịch vụ tư vấn thiết kế, quảng cáo và chuyên môn khác; dịch vụ lưu trú và ăn uống; kinh doanh bất động sản; dịch vụ việc làm, du lịch, cho thuê máy móc thiết bị, đồ dùng, các dịch vụ hỗ trợ khác; vận tải, kho bãi; giáo dục, đào tạo; thông tin và truyền thông; sản xuất phân phối điện, nước, gas.

Như vậy, GDP nửa đầu năm 2021 cao hơn hẳn so cùng kỳ năm 2020 chỉ có thể được giải thích bởi các doanh nghiệp còn lại đã hoạt động tốt hơn, không những bù đắp phần thiếu hụt do hơn 7 vạn doanh nghiệp ra khỏi thị trường tạo ra mà còn tăng được cả qui mô sản phẩm hàng hóa dịch vụ bất chấp tác động nặng nề hơn hẳn của dịch Covid 19 trong nửa đầu năm 2021 so với cùng kỳ năm 2020.

Thêm vào đó, PMI – chỉ số quản lý sức mua phản ánh triển vọng hoạt động của khu vực doanh nghiệp – đã giảm mạnh từ 53,1 vào tháng 5/2021 xuống 44,1 trong tháng 6/2021 chứng tỏ khối doanh nghiệp còn tồn tại đang đương đầu với rất nhiều khó khăn do dịch bệnh gây ra, theo đó tốc độ tăng GDP nửa cuối năm và cả năm 2021 phụ thuộc rất nhiều vào khả năng kiểm soát dịch bệnh và duy trì sản xuất kinh doanh trong bối cảnh Covid 19 tiếp tục diễn biến phức tạp, lan rộng và gây hậu quả khôn lường.