Khả năng Trung Quốc lập ADIZ trên Biển Đông: Gài bẫy để áp đặt về chủ quyền

Sau khi Đại sứ Trung Quốc tại Philippines cho biết về khả năng Trung Quốc sẽ lập vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) trên Biển Đông, ngày 4.12, phóng viên NTNN đã phỏng vấn tiến sĩ Trần Công Trục - nguyên Trưởng ban Biên giới Chính phủ về vấn đề này.

Thưa tiến sĩ, việc lần đầu tiên một quan chức ngoại giao Trung Quốc khẳng định về khả năng lập vùng ADIZ ở Biển Đông có thể thấy rằng dường như Trung Quốc sẽ quyết tâm làm bằng được điều đó?


- Căn cứ vào quá trình diễn biến những hành động của Trung Quốc trên Biển Đông trong thời gian qua, thì khả năng Trung Quốc lập vùng ADIZ không còn là giả thiết nữa mà sẽ là sự thật. Vấn đề là chúng ta chưa biết rõ thời điểm chính xác Trung Quốc sẽ làm điều này.


Như chúng ta biết, khi Trung Quốc thiết lập ADIZ trên biển Hoa Đông là bước đệm để thử phản ứng của dư luận để tiến tới thiết lập ADIZ trên Biển Đông. Mặc dù nhiều nước như Mỹ, Nhật, Hàn Quốc… phản đối, thậm chí không chấp hành những yêu cầu của Trung Quốc và coi ADIZ của Bắc Kinh trên biển Hoa Đông không tồn tại, nhưng Trung Quốc vẫn bất chấp điều đó và vẫn quyết làm bằng được.

Nếu Trung Quốc bất chấp để thiết lập ADIZ trên Biển Đông, thì mục đích thực sự ở đây là gì?

- Rõ ràng, Trung Quốc đang muốn dùng ADIZ để áp đặt sự công nhận chủ quyền của họ. Như chúng ta thấy, Trung Quốc đã có những đòi hỏi vô lý về chủ quyền đối với một số hòn đảo và bãi cạn trên vùng Biển Đông và Trung Quốc đã làm bằng nhiều cách khác nhau như áp đặt vùng cấm đánh bắt cá, áp đặt quy chế biên phòng ở Biển Đông… chỉ với một động cơ là để áp đặt chủ quyền lãnh thổ phi lý của mình.

Chúng ta phải hiểu bản chất hành động thiết lập ADIZ này là nhằm tăng cường theo dõi, phát hiện và cảnh báo sớm các nguy cơ đối với an ninh quốc gia, ý đồ xâm nhập bất hợp pháp không phận, sau đó mới đặt ra các yêu cầu cụ thể đối với các máy bay cụ thể bay vào khu vực ADIZ chứ không có nghĩa là anh được quyền đặt ra quy tắc bắt các máy bay nước ngoài phải tuân thủ.

Trong điều kiện chiến tranh, khủng bố, có mối đe dọa an ninh quốc gia, thiết lập ADIZ để phát hiện sớm các mối nguy cơ từ trên không, điều này không có gì ảnh hưởng đến cộng đồng và là việc làm cần thiết để giảm thiểu rủi ro an ninh. Tuy nhiên, Trung Quốc đã lợi dụng cái ADIZ này, muốn dùng ADIZ để áp đặt yêu sách. Hay nói cách khác, ADIZ mà Trung Quốc đưa ra khác hẳn về mặt nội dung và hình thức so với thông thường. Đây là một chiếc bẫy...

Theo ông, Trung Quốc sẽ gài bẫy theo cách nào?

- Một khi Trung Quốc đã thiết lập ADIZ, Trung Quốc sẽ tranh thủ để được công nhận chủ quyền hay nói cách khác là lợi dụng vấn đề này để lồng vào quan điểm về chủ quyền của Bắc Kinh. Nói ví dụ, những quy định của Trung Quốc đưa ra là máy bay của các nước khi bay qua vùng không phận đã được thiết lập ADIZ sẽ phải thông báo hoặc xin phép Trung Quốc, cũng có nghĩa là đã công nhận, vùng không phận đó đã thuộc chủ quyền của Trung Quốc.

"Tôi vẫn muốn nhắc lại rằng mặc dù ADIZ của Trung Quốc không có về mặt pháp lý nhưng đó là một âm mưu không thể chủ quan”. TS Trần Công Trục

Trên thực tế, vì lý do an toàn cho hành khách, hoặc các lý do về thương mại, nhiều hãng hàng không phải tuân thủ quy định xin phép hoặc thông báo này. Nếu có những sự kiện như vậy, sau này trong quá trình đàm phán chủ quyền, Trung Quốc sẽ mang ra như một dẫn chứng để nói rằng, nước đó, đơn vị đó đã từng xin phép và công nhận là đã bay qua lãnh thổ của Trung Quốc…

Việt Nam và các nước liên quan cần phải làm gì để bảo vệ chủ quyền của mình nếu Trung Quốc thiết lập ADIZ trên Biển Đông, thưa ông?

- Chúng ta phải có thái độ cần thiết để bảo vệ lợi ích chính đáng của chúng ta. Theo tôi, các cơ quan chức năng có liên quan phải tính toán ngay đến các khả năng, kịch bản như những gì đang diễn ra ở biển Hoa Đông và nghiên cứu các biện pháp đối phó, phản ứng kịp thời, tránh để bị động và mắc vào cái bẫy mà Trung Quốc giăng ra.

Một khi Trung Quốc thiết lập ADIZ trên Biển Đông, chắc chắn sẽ đụng chạm đến lợi ích, đến chủ quyền lãnh thổ của Việt Nam và như vậy điều này trái với tinh thần đàm phán để ký kết Bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC).

Xin cảm ơn ông!