Montessori, Reggio Emilia, Waldorf - Chọn phương pháp giáo dục nào cho con?

Hiện nay có rất nhiều trường mầm non phát triển với mô hình giáo dục khác nhau. Có thể kể đến các mô hình giáo dục phổ biến như Montessori, Waldorf hay Reggio Emilia... Tuy nhiên, do nhiều phương pháp giáo dục nên cũng khiến nhiều phụ huynh rối não không biết lựa chọn phương pháp nào. 

Liên quan đến chuyện chọn trường lớp cho con đầu năm học, trao đổi với PV báo Dân Việt, Thạc sĩ tâm lý, Nhà chuyên môn đào tạo cha mẹ - nuôi dạy con, Tú Anh Nguyễn chia sẻ: "Trước hết, chúng ta hãy bắt đầu bằng cách thống nhất với nhau rằng, sẽ không có so sánh hơn thua: Cái này xịn hơn, hay hơn. Cái kia dở hơn, chán hơn. Cá nhân tôi nghĩ rằng, khi đã nói đến giáo dục cho trẻ nhỏ, hẳn tất cả những người làm giáo dục chân chính đều hướng đến mục tiêu cuối cùng là làm những điều tốt nhất cho sự phát triển của trẻ, trong khả năng thực tại. 

Tiêu chí cốt lõi trong mọi tình huống khi phải đưa ra quyết định, bên cạnh việc bắt buộc phải có kiến thức đúng để hiểu rõ tình huống hiện tại và điều kiện thực tế, hãy xét đến sự phù hợp.

Giáo dục theo Montessori

Mô hình giáo dục Montessori được bác sĩ Maria Montessori thiết kế vào những năm 1900 tại Rome, Ý. Ý tưởng cốt lõi của phương pháp Montessori là "child-centered, follow the child" Lấy trẻ làm trung tâm, và để trẻ được giữ vai trò tự chủ động trong quá trình học tập theo tốc độ của riêng mình.

Trẻ học bằng cách chơi và khám phá các học cụ được chuẩn bị bởi giáo viên. Giáo trình Montessori thường có các giáo cụ, dụng cụ cụ thể để giúp trẻ được học về các khái niệm toán học, màu sắc, kích thước, học đọc và học viết.

Vì nhìn nhận rằng mỗi trẻ phát triển và học hỏi ở một tốc độ riêng biệt, thông thường trong các trường Montessori, một giáo viên sẽ gắn bó với trẻ trong khoảng ba năm liên tục, và một lớp học thường gồm nhiều trẻ trong nhiều nhóm tuổi học cùng nhau. Trẻ không được phân lớp theo độ tuổi, mà sẽ được nhóm theo khả năng riêng. Trẻ lớn có thể hỗ trợ cho trẻ nhỏ.

Trên toàn thế giới ước tính có tổng cộng khoảng 20,000 trường Montessori. Montessori không phải là một thương hiệu bản quyền nên tổ chức giáo dục (trường mầm non) nào cũng có thể tự gọi trường của họ là Montessori, nếu họ muốn.

Hướng tiếp cận Reggio Emilia

Reggio Emilia được sáng lập bởi nhà giáo dục Loris Malaguzzi ở Ý, trong giai đoạn sau Thế chiến thứ hai. Reggio Emilia không được gọi là một phương pháp hay một mô hình giáo dục, mà thường được nhận diện là một cách tiếp cận (approach) hoặc một triết lý giáo dục.

Reggio cũng lấy trẻ là trung tâm, và giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn, làm việc cùng với trẻ để tìm hiểu sở thích và ý tưởng của trẻ. Các dự án được xây dựng dựa trên những ý tưởng này, và thường có thể kéo dài hàng tuần hoặc hàng tháng và có nhiều bước ngoặt khác nhau. Bằng cách trao quyền cho trẻ trong quá trình học tập, mục tiêu giáo dục là thúc đẩy tư duy sáng tạo và niềm yêu thích học tập của trẻ.

Các nhà giáo dục Reggio Emilia tin rằng trường học không phải là nơi truyền tải kiến thức. Thay vào đó, môi trường Reggio cho phép đứa trẻ trở thành người kiến tạo ra văn hóa và tri thức. Vai trò của giáo viên Reggio như một nhà nghiên cứu chuyên nghiệp. Nhiệm vụ hàng ngày của một giáo viên Reggio là "document" - ghi chép lại tất cả mọi quan sát về học trò, bằng nhiều hình thức: nhật ký, chụp hình, quay phim, vvv để tạo thành một tập tài liệu báo cáo lại quá trình học của từng học sinh.

Vì là một triết lý giáo dục nên các trường Reggio chúng ta thấy hiện nay đều ghi bảng hiệu là "Reggio-inspired". Không có con số thống kê có bao nhiêu trường "Reggio-inspired" trên toàn thế giới. Cũng không có chứng chỉ nào chính thức đào tạo ra một giáo viên Reggio.

Chương trình giáo dục Waldorf 

Chương trình giáo dục Waldorf được nhà triết học người Áo Rudolf Steiner khai sinh ra vào năm 1919, tại Stuttgart, Đức.

Khi Reggio Emilia là một cách tiếp cận chỉ áp dụng cho bậc tuổi mầm non - mẫu giáo; Montessori áp dụng cho mầm non - tiểu học; thì Waldorf là chương trình giáo dục được áp dụng từ giai đoạn mầm non đến lớn - có nơi có cả trường Waldorf thay thế cho chương trình truyền thống, áp dụng đến hết lớp 12.

Triết lý giáo dục của Waldorf cũng tương tự như Montessori và Reggio, đó là "child-centered" - lấy trẻ làm trung tâm, và giáo viên là người hướng dẫn. Tuy nhiên, phương pháp Waldorf dựa vào việc học sinh tự phát triển trí tưởng tượng bằng cách để trẻ tự tạo ra các tài liệu của riêng mình, và áp dụng play-based learning - học qua chơi.

Trong triết lý giáo dục Waldorf, trẻ được dành nhiều thời gian chơi ngoài trời, và sẽ có những ngày chỉ dành cho việc nướng bánh hoặc làm vườn. Chương trình giảng dạy Waldorf nhấn mạnh nghệ thuật và sự phát triển trí tưởng tượng của trẻ em. Các môn nghệ thuật được ưu tiên tích hợp rất nhiều vào mỗi bài học trong lớp Waldorf.

Ước tính có tổng cộng khoảng 1.000 trường Waldorf tại 60 quốc gia trên toàn thế giới. Các bậc cha mẹ chọn trường Waldorf cho con khi họ muốn con phát triển chủ nghĩa cá nhân trong một môi trường hợp tác, sáng tạo, dựa trên nề nếp.

Tôi ở Việt Nam, tôi chọn gì?

Mỗi (chủ) trường mầm non sẽ có lựa chọn cách tiếp tận giáo dục riêng cho cơ sở của họ, để phụ huynh cảm nhận được "đường hướng" trải nghiệm giáo dục của con mình trong những năm đầu đời. Khi chọn trường cho con, hãy tìm cơ hội có thể trò chuyện với người quản lý trường để tìm hiểu các vấn đề sau:

Trường áp dụng của phương pháp /hướng tiếp cận đó đến mức độ nào? (Toàn bộ chương trình, hay chỉ là một tiết, hay chỉ là "tinh thần" của phương pháp. Và giáo trình còn lại con vẫn học theo chương trình Bộ GDĐT/chương trình của quốc gia nào khác?). 

Giáo viên hay Quản lý có được đào tạo hay có chứng chỉ của phương pháp đó hay không? Nếu phương pháp được áp dụng toàn phần. Quan trọng hơn hết, kỹ năng của từng giáo viên trong việc kết nối và "dỗ" trẻ, mình cảm nhận như thế nào?

Khi hoàn thành chương trình mẫu giáo này, con tôi sẽ được trang bị đủ khả năng để tiếp tục lên chương trình giáo dục tiểu học nào?".