Mỹ - Trung quan hệ nước lớn kiểu mới

Với tinh thần “san phẳng những bất đồng”, đại diện các bên tham gia đối thoại đã nêu chi tiết hàng loạt những vấn đề nổi cộm lên trong quan hệ song phương trong thời gian qua.

Ngày 10.7, phát biểu trong một phiên thảo luận về chiến lược và kinh tế Ủy viên Quốc vụ Trung Quốc, ông Dương Khiết Trì cho rằng: “Trong mối quan hệ giữa Trung Quốc và Mỹ không thể để diễn ra "sự hiểu lầm chiến lược”. Nhà ngoại giao Trung Quốc tuyên bố rằng mục tiêu của Bắc Kinh trong quan hệ với Mỹ là thiết lập một mô hình quan hệ mới giữa hai cường quốc.

Ông Dương Khiết Trì còn cho rằng để xây dựng quan hệ nước lớn kiểu mới giữa Trung-Mỹ, hai bên phải tôn trọng lẫn nhau, đối xử chân thành, đánh giá chính xác ý đồ chiến lược của nhau… Ông Dương Khiết Trì nhấn mạnh:Đối thoại chiến lược Trung-Mỹ cần phải phát huy tốt hơn vai trò là “chiếc máy gia tốc” thúc đẩy hợp tác Trung-Mỹ, “chiếc máy giảm xung đột” cho mâu thuẫn hai nước, phát huy vai trò thúc đẩy tích cực sự phát triển ổn định, bền vững quan hệ Trung - Mỹ.

Về phần mình, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry luôn nhấn mạnh rằng, Mỹ không hề tìm cách hạn chế sự mở rộng của Trung Quốc , mà ngược lại luôn hoan nghênh “sự vươn lên của một Trung Quốc hòa bình, ổn định và thịnh vượng”.

Trong khi đó, các hãng tin Mỹ ngày 10.7 đưa tin, trong cuộc họp với phía Trung Quốc, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đã mạnh mẽ lên tiếng chỉ trích trực diện và gây sức ép trên Trung Quốc khi đề cập đến vấn đề tranh chấp chủ quyền biển đảo. Washington thẳng thừng cho biết “không thể chấp nhận” âm mưu tạo ra một hiện trạng mới ở vùng Biển Đông và Biển Hoa Đông. Báo New York Times dẫn lời một quan chức Mỹ cấp cao trong đoàn đối thoại của Ngoại trưởng Kerry giấu tên cho biết, ông Kerry đã nói thẳng với Ủy viên Quốc vụ Trung Quốc phụ trách ngoại giao Dương Khiết Trì, bất kỳ quốc gia nào cũng đều “không có quyền hành động đơn phương để đẩy mạnh các đòi hỏi chủ quyền hay lợi ích của minh”.

Cũng tại cuộc họp này, ông Kerry đã kêu gọi Trung Quốc ủng hộ việc thiết lập Bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC) mà các nước Đông Nam Á đang nỗ lực xây dựng để có thể củng cố các quy định về hàng hải và ngăn chặn những hành động đơn phương của một nước trên Biển Đông.

Báo New York Times nhận định, những tuyên bố và chỉ trích của ông Kerry có thể ám chỉ việc Trung Quốc vừa qua đã hạ đặt giàn khoan Hải Dương 981 trái phép trong vùng biển thuộc đặc quyền kinh tế của Việt Nam và những hành động ngang ngược khác như cho tàu Trung Quốc đâm vào các tàu công vụ và tàu cá Việt Nam đến gần giàn khoan, dùng vòi rồng xua đuổi tàu Việt Nam, thậm chí bắt giữ ngư dân Việt Nam…

Những hành động cố tình áp đặt chủ quyền lên các đảo và lãnh hải trên Biển Đông của Trung Quốc, cùng với việc nước này làm chậm những nỗ lực của các nước thành viên ASEAN trong việc hoàn thiện COC đã khiến mối quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh rạn nứt đi nhiều.

Mỹ nhiều lần tuyên bố không đứng về bên nào trong vấn đề tranh chấp lãnh hải, song Mỹ có quyền lợi về an toàn hàng hải ở Biển Đông và sẽ bảo vệ lợi ích của mình, không khoanh tay đứng nhìn những hành động đơn phương làm gia tăng căng thẳng ở vùng biển này.