Nghệ sĩ guitare Lê Thu: Tết này con không về!

Sống ở nơi xứ lạ không phải quê hương mình, điều khó khăn đối với bất kỳ ai đó là vấn đề hội nhập.

Lê Thu chụp tại thành cổ Bahrain Fort

Sinh ra trong một gia đình nghệ thuật, 5 tuổi Lê Thu đã gắn bó với cây đàn guitar dưới sự chỉ dạy của bố chị là cố họa sĩ - nghệ sĩ guitar Lê Hạnh. Tốt nghiệp xuất sắc và trở thành giảng viên của Học viên âm nhạc Quốc gia; tham gia ban nhạc Nuevo Flamenco, Lê Thu không chỉ giỏi về chuyên môn với một phong cách hiện đại mà còn sử dụng thành thạo 3 ngoại ngữ: tiếng Anh, tiếng Nhật và tiếng Ý. Cuộc sống sau hôn nhân đã đưa Lê Thu tới những miền đất mới.

Hội nhập chứ không hòa tan

Chồng Thu là người Ý (bếp trưởng cho tất cả các Tập đoàn khách sạn lớn) nên viêc di chuyển là tất yếu. Do đặc thù công việc của ông xã, nên cứ 2 đến 3 năm, gia đình Thu lại chuyển đến một đất nước mới. Trước đây khi sống ở Ấn Độ, Lê Thu là Trưởng khoa Music Academy, nhưng hiện tại Lê Thu chuyển sang sống và làm việc tại Bahrain (Trung Đông).

Với Lê Thu, khó khăn để hội nhập vào nước sở tại không phải là ngôn ngữ mà là phong tục, tập quán ở đất nước đạo Hồi và hầu như không có người Việt Nam sinh sống, thậm chí còn không có Đại sứ quán Việt Nam. Thời gian đầu, cô phải mất đến 6,7 tháng để làm quen với môi trường mới, văn hóa, thu xếp công việc cho bản thân, rồi chọn trường học cho các con, tạo dựng mối quan hệ công việc, bạn bè...

Với nhiều người, việc dịch chuyển môi trường sống có thể sẽ gặp nhiều khó khăn nhưng đối với người nghệ sĩ thì đó lại là một điều thú vị. Những chuyến đi luôn khơi nguồn cảm xúc, giúp Thu biết đến những nền văn hóa khác nhau mà văn hóa và âm nhạc Trung Đông thì rất phong phú. Thu cũng có nhiều dịp được biểu diễn và giao lưu với các nghệ sĩ, chơi thử nhạc cụ của họ (đàn Oud), bổ sung thêm vào danh mục biểu diễn của mình những giai điệu Ả rập. Việc được sinh sống ở nhiều nơi, được lưu diễn ở nhiều quốc gia cũng đã đem lại cho Thu một vốn kinh nghiệm rất quý báu và làm giàu thêm “Thư viện âm nhạc” của Thu.

Lê Thu cho biết: “Ở Bahrain không có Học viện Âm nhạc nên Thu mở Trung tâm riêng và vẫn thường xuyên biểu diễn tại đây cũng như những chuyến lưu diễn ở nước ngoài. Trung tâm dạy guitar của Thu mang tên "La Casa de guitarras" dành cho các lứa tuổi, trình độ và để luyện thi Trinity, ABRSM. Các em học sinh đến với Trung tâm thuộc nhiều quốc tịch khác nhau. Thu rất tự hào khi được giới thiệu về âm nhạc Việt Nam với bạn bè và học sinh nước ngoài. Trong các buổi biểu diễn, Thu thường chơi một số bài dân ca Việt Nam như: Lới lơ, Bèo dạt mây trôi... và giải thích cho khán giả về nguồn gốc xuất xứ của các làn điệu dân ca Việt Nam, thậm chí dạy các bạn chơi những giai điệu đơn giản. Mọi người rất thích thú và tò mò, vì hầu hết nhiều người chưa biết đến nhạc Việt Nam trước đó. Thu tin rằng một người chơi đàn hay phải nhìn nhận và rèn luyện bản thân ở góc độ là một nghệ sĩ toàn diện chứ không chỉ là nhạc công chơi đàn”.

Thành cổ Bahrain Fort với nghệ sĩ Lê Thu 

Để luôn làm mới mình trước công chúng cũng như giữ "cái tôi" nên Thu đã chuyển soạn và chơi nhiều tác phẩm thuộc dòng Pop, Rock hoặc những bài hát dân gian các nước trên cây đàn guitar, solo hoặc hòa tấu với nhạc cụ khác (guitar hoặc Percusion). Tất nhiên, không thể đòi hỏi giống tác phẩm gốc 100% mà từ tác phẩm gốc tìm ra ưu điểm riêng của cây đàn để khai thác, sáng tạo mỗi tác phẩm mang một sắc thái riêng bằng các thủ pháp gõ vào đàn, dùng harmonic (âm bồi) , hoặc thay đổi cao độ của dây đàn (tuning)...

Việc lựa chọn bài phù hợp trong các buổi biểu diễn là rất quan trọng. Ví dụ khi biểu diễn trong các môi trường chuyên nghiệp như Guitar Festival, hoặc biểu diễn tại các Học viện âm nhạc... Thu sẽ chọn thuần chất classic, nhưng khi khán giả là công chúng đa dạng ở nhiều thành phần, lứa tuổi thì Thu sẽ xen kẽ các bài có tính phổ cập hơn và có thể là những bài Pop đang thịnh hành hoặc những làn điệu dân ca quan thuộc được chuyển soạn cho guitar. Khi Thu biểu diễn ở Thổ Nhĩ Kỳ, Thu đã thể hiện rất nhiều tác phẩm của đất nước Thổ Nhĩ Kỳ, thậm chí trên cây đàn dân gian của họ và họ đã rất thích thú, ngạc nhiên, trân trọng khi thấy nghệ sĩ Việt Nam có thể biểu diễn được âm nhạc của họ.

Lê Thu "phiêu" trên Cầu Long Biên Hà Nội ngày trở về 2017. Ảnh Nguyễn Mạnh

Chịu ảnh hưởng từ những bậc thầy trong làng guitare Việt như: nghệ sĩ ưu tú Nguyễn Hải Thoại, Vũ Bảo Lâm, Nguyễn Như Dũng, Nguyễn Quốc Vượng. Rôi các nghệ sĩ guitar nổi tiếng thế giới như: Manuel Barrueco, Nikita Koshkin, Hubert Kaeppel, Pavel Steidle, Thomas Offermann, Marcin Dylla, Denis Azabagic, Judicael Perroy, Gabriel Bianco ...  Lê Thu cũng đã có mặt ở nhiều buổi hòa nhạc tại: Ý, Pháp, Anh, Áo, Đức, Tây Ban Nha, Bungari, Rumani, Việt Nam, Thái Lan, Malaysia, Ấn Độ, Nepal, Thổ Nhĩ Kì, Mỹ, Saudi Arabia, Bahrain.

Nghệ thuật là sự sáng tạo không ngừng nghỉ 

Trước khi ra nước ngoài, Lê Thu từng giảng dạy tại Học viện âm nhạc Quốc gia; tham gia vào Quỹ âm nhạc Yamaha. Tháng 1.2010, đến tháng 6 năm 2012 làm Trưởng Bộ môn Guitar tại Học viện Âm nhạc New Delhi. Từ tháng 8.2011 đến tháng 5.2014 giảng dạy tại Học viện Âm nhạc, Gurgaon, New Delhi với chứng chỉ “xuất sắc” trong giảng dạy âm nhạc từ Trinity College London, 2013. Từ tháng 5.2014 đến 2016 Lê Thu tới Ả Rập Xê Út và từ tháng 8.2016 đến nay là giảng dạy âm nhạc tại Bahrain. Kể từ tháng 10 năm 2017, Lê Thu là một nghệ sỹ Hannabach.

Lê Thu cho rằng: Để tạo nên ấn tượng và sự khác biệt thì mỗi người nghệ sĩ đều đòi hỏi phải giữ được “cái tôi” trong tác phẩm của mình, mà cái tôi đó được tạo dựng từ chính vốn sống, cuộc sống và tính cách của mỗi người. Nghệ thuật là một phạm trù rộng lớn, nghệ thuật là cuộc sống mà cuộc sống thi muôn mặt. Người làm nghệ thuật giỏi là người đưa nghệ thuật vào lòng công chúng một cách khéo léo, thu hút và hấp dẫn nhưng cũng phải tránh tính thương mại hóa. 

Năm 2018, cũng sẽ là một năm đầy ắp sự kiện âm nhạc đang chờ đón với tour diễn ở Mỹ, Châu Âu (Spain, Italia) và một số nước khác. Lê Thu cho biết đang bắt tay vào việc thực hiện một album mới với chủ đề độc đáo.  Thu cũng sẽ kết hợp với các nghệ sĩ để thực hiện những chương trình biểu diễn tại Bahrain. Thu nghĩ chuyện thăng hoa cảm xúc là rất quan trọng, vì thế cô luôn hào hứng đưa ra và đón nhận những kế hoạch, ý tưởng mới và có lẽ chính cái cảm giác hào hứng đó là động lực lớn nhất để mình đi tiếp con đường đã lựa chọn.

Với những người con xa xứ, Tết là dịp để mọi người mong ngón được trở về xum vầy bên gia đình người thân. Tuy nhiên, vì điều kiện công việc, nhiều người xa xứ đã không thể trở về vui Tết đoàn viên.

Hoài niệm Tết Việt ở nơi xa

Ở xa quê hương, cho dù vật chất có đủ đầy thì trong tâm khảm mỗi người vẫn có một khoảng trống thiếu vắng hương vị Tết cổ truyền.

Lê Thu tâm sự: Ở Bahrain, Tết cổ truyền Việt Nam rất đơn giản vì không có cộng đồng người Việt. Việc mua sắm đồ ăn truyền thống cũng rất khó khăn, chủ yếu nguyên liệu là đồ ăn khô được gia đình gửi từ Việt Nam sang như nấm hướng, bánh đa nem, bún khô...; một số đồ trang trí treo tường cũng vậy.

Thu nhớ Việt Nam tới mức mang theo tranh Đông Hồ treo khắp nhà. Rồi quần lụa đen, guốc mộc, áo vải... là những đồ “made in VietNam” quen thuộc trong cuộc sống hàng ngày của Thu. Ngày Tết, Thu cũng chuẩn bị bữa cơm gia đình theo phong tục Tết Việt cho chồng và các con nhưng hương vị thì không được như ở nhà vì ngay món măng cũng chỉ sử dụng măng đóng hộp mua tại siêu thị Châu Á. Tết thì nhà Thu thường mời vài người bạn nước ngoài thân đến chung vui và lúc nào cũng  mở nhạc Việt Nam cho có không khí Tết gia đình. Ở bên này không có cành đào thì con gái lớn sẽ vẽ tranh hoa đào, Bố mẹ cũng mừng tuổi cho các con sau giao thừa như phong tục của người Việt và nói chuyện với bạn bè về những phong tục của Tết cổ truyền Việt Nam.