Nhà Trần

Dù thiên văn học của người Việt đã ra đời từ thời kỳ tiền sử với sự tồn tại của lịch pháp cổ đại, nhưng bị thất truyền do đô hộ. Những cố gắng hoàn thiện lịch pháp của người Việt vẫn còn hạn chế, mãi cho đến khi có nhân tài thiên văn học Đặng Lộ vào thời nhà Trần.

Chiếc loa cổ có từ thời nhà Trần đang được trưng bày ở Hoàng thành Thăng Long là một loại hình hiện vật bằng gốm rất hiếm gặp, không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn thế giới.

Giữa thế kỷ 13, thời điểm quân Mông Cổ còn chưa diệt được nhà Tống nhưng đã nhăm nhe muốn khuất phục Đại Việt khi ấy do nhà Trần lãnh đạo. Phép chiếm đất của quân Mông Cổ thời đó bao giờ cũng là đánh trước bằng ngoại giao rồi mới dùng binh.

Trong thế kỷ 13, nhà Trần đã 3 lần đánh bại đạo quân xâm lược Nguyên Mông. Tuy nhiên, ít ai biết là sang thế kỷ 14, vua Trần Anh Tông đã đánh sang đất Nguyên và bắt sống đến 2.000 tù binh mang về.

Hồ Quý Ly là nhân vật lịch sử đầy tranh cãi. Khi còn là quyền thần thì khuynh đảo triều chính, khi lên làm vua rồi Thái Thượng hoàng thì thống lĩnh quyền lực tuyệt đối. Nhưng tiếc thay, khi thua trận lại không giữ khí tiết để lại tiếng xấu mãi sau này.

Vua Trần Nhân Tông có một mảng văn chữ Hán mà cho đến nay chưa được công bố và nghiên cứu chưa đầy đủ. Đó là 22 lá thư gửi cho vua quan nhà Nguyên.

Thánh Dực là đội quân thiện chiến bậc nhất nhưng lại có xuất thân kỳ lạ. Họ là những người không nơi nương tựa, tội phạm, bị bỏ rơi không người thân thích, nhưng sau khi được thu nhận đã dũng cảm đương đầu với đội quân Mông Cổ từng tung hoành khắp Á sang Âu và đội quân Nguyên Mông không kém phần hung hãn.

Nhà Trần từ thời vua Trần Thái Tông đến Trần Anh Tông là thời thịnh trị, không chỉ giúp Đại Việt 3 lần đánh bại đội quân Mông Cổ hiếu chiến và mạnh nhất thế giới, mà kỷ cương triều đình từ trên xuống dưới cũng hết sức vững vàng. Thế nhưng đến thời Trần Dụ Tông, mọi thứ đã thay đổi.

Có một vị phi tần được sủng ái bậc nhất hậu cung vì có nhan sắc tuyệt trần nhưng cuối cùng bà lại bị sát hại cũng chỉ vì quá xinh đẹp.

Thời kỳ cầm quyền của nhà Lý (1009-1225) và nhà Trần (1226-1400) là hai triều đại thịnh vượng nhất trong lịch sử các triều đại phong kiến Việt Nam.