Vị "thánh" đưa Qatar nghèo nàn thành giàu nhất thế giới

Qatar chuyển mình từ một làng chài thành siêu đô thị giàu có thế giới.

Dòng dõi hoàng gia

Quốc vương Hamad thời điểm cai quản Qatar.

Tháng 6.2013, quốc vương Qatar bất ngờ chuyển giao quyền lực cho con trai 33 tuổi và rời ngôi sau nhiều thập kỷ trị vì thành công. Ông được tôn xưng là “vị thánh” của Qatar, người biến một quốc gia nghèo ven biển trở thành nước giàu có nhất hành tinh về thu nhập tính theo đầu người (GDP). Ông là Sheik Hamad bin Khalifa al Thani.

Hamad sinh năm 1952 và có họ hàng xa với quốc vương Sheik Ali bin Abdullah al Thani thời điểm Ali trị vì Qatar. Nhiều chuyên gia gọi đây là “Ngôi nhà của Thani” vì trong nhiều thập kỷ, vị thế của gia tộc al Thani không hề bị lay chuyển.

Quốc vương Hamad cùng phu nhân gặp gỡ cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama.

Khi lớn lên, Hamad học tại Qatar và du học tại Học viện quân sự Sandhusrt, Anh. Đây là nơi hoàng tử Anh William và Harry từng theo học. Tại thời điểm Hamad tốt nghiệp trường Sandhurst năm 1971, ngôi vương đã được trao cho một người anh họ của ông là Sheik Ahmad bin Ali al Thani. Lúc này, Hamad là trung tá và chỉ huy một lữ đoàn cơ động, sau đổi tên thành “Lữ đoàn Hamad”. Sau đó chỉ một năm, Hamad trở thành tướng và nắm chức tổng chỉ huy quân đội Qatar và 5 năm sau trở thành Bộ trưởng Quốc phòng.

Thời điểm những năm 1970 được xem là bước ngoặt lớn với Qatar khi nước này được thực dân Anh trao trả độc lập và đồng thời được khai phá mỏ dầu trữ lượng lớn trong khu vực. Hamad lúc đó nắm nhiều vị trí quan trọng trong bộ máy công quyền và chủ yếu kiểm soát chính sách kinh tế, xã hội của Qatar. Các chính sách của Hamad thể hiện rõ tác động lên mọi mặt đời sống kinh tế của Qatar. Người trị vì Qatar lúc đó là cha của Hamad.

Lật đổ ngôi vương

Quốc vương  Hamad gặp gỡ Tổng thống Nga Putin.

Năm 1995, Hamad nhận ra cơ hội giành toàn bộ quyền lực khi cha mình có chuyến công du tới Thụy Sĩ. Ông chỉ huy cuộc đảo chính đẫm máu và giành được chính quyền. Để đảm bảo không có bất kì cuộc trả đũa nào trong tương lai, ông phong tỏa toàn bộ tài sản của cha ở nước ngoài.

Lí do của sự lật đổ này được cho là mâu thuẫn quyền lực giữa Hamad và vua cha khi Hamad liên tục bị cha ruột yêu cầu “hoàn trả” những quyền lực chính trị trong tay. Lợi dụng chuyến đi chơi tới Geneva, Hamad đã nhờ một công ty luật ở Mỹ phong tỏa toàn bộ tài sản của cha ruột. Cha của Hamad phải sống tị nạn ở Pháp và Abu Dhabi cho tới khi được phép về nước năm 2004.

18 năm trị vì của vua Hamad đã làm thay đổi rất nhiều diện mạo Qatar.

Trong 18 năm trị vì, quốc vương Hamad được xem là một lãnh đạo cấp tiến khi thường xuyên hỗ trợ trẻ em, thúc đẩy giáo dục trong nước.  Ông đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao vị thế thể thao Qatar khi đăng cai nhiều sự kiện tennis, điền kinh lớn. Đáng chú ý nhất là sự kiện FIFA World Cup 2022 sắp diễn ra tại Doha.

Với một chính quyền ổn định trong tay, Hamad tập trung vào việc biến Qatar trở thành một nước siêu giàu trên thế giới khi tích cực hút dầu lên bán. Ông cũng cho khoan thăm và phát hiện ra mỏ dầu khí trữ lượng lớn thứ 3 thế giới ở Qatar. Sản lượng dầu của Qatar sau 18 năm có bàn tay của quốc vương Hamad quản lý lên mức 77 triệu thùng. GDP của người dân Qatar luôn đạt mức cao nhất thế giới với trên 86.000 USD/năm, theo số liệu của Independent năm 2015.

Chuyên gia Olivier Da Lage, chuyên nghiên cứu Qatar, nói: “Khi nắm quyền vào năm 1995, Hamad đã đặt mục tiêu đưa Qatar trở thành thế lực trong ngành xuất khẩu khí đốt. Đây là tham vọng mà cha ông không dám làm do sợ làm thay đổi tình hình xã hội trong nước. Sau 18 năm, Hamad đã hoàn thành mục tiêu này và sở hữu sức mạnh kinh tế khủng khiếp, được sự ghi nhận của các nước láng giềng và phương Tây”.

Ông bất ngờ thoái vị do tình hình sức khỏe yếu.

Không chỉ dựa vào nguồn thu khủng từ dầu mỏ và khí đốt, quốc vương Hamad còn đầu tư hàng tỉ USD vào nhiều lĩnh vực và tập đoàn lớn, trong đó có tập đoàn Volkswagen, Total, Sainsbury’s và ngân hàng Barclays. Quỹ đầu tư “Qatar Investment Authority” của ông thành lập năm 2013 đã rót hơn 100 tỉ USD đầu tư khắp toàn cầu.

Một trong những thành công đáng kể nhất của quốc vương Hamad là xây dựng kênh truyền hình vệ tinh xuyên suốt các quốc gia Ả Rập đầu tiên trên thế giới: hãng tin Al-Jazeera. Đây là đơn vị duy nhất tại vùng Vịnh có tầm ảnh hưởng và tiếng nói lớn, phát thanh bằng cả tiếng Anh và Ả Rập. Chỉ trích duy nhất nhằm vào quốc vương Hamad xuất phát từ các quốc gia Ả Rập vì cho rằng ông quá gắn kết với phương Tây và Israel.

Bất ngờ nhường ngôi

Quốc vương Tamim, con trai vua Hamad, nắm quyền từ năm 2013.

Sau 18 năm trị vì thành công, quốc vương Hamad bất ngờ thoái vị và nhường ngôi cho con trai 33 tuổi. Tờ Daily Mail cho biết ở thời điểm 2013, sức khỏe vua Hamad rất yếu và ông bị vấn đề nghiêm trọng với thận.

Giới phân tích không đưa ra tính toán chính xác về tầm ảnh hưởng của việc nhường ngôi, tuy nhiên tất cả đều thống nhất đây là thời điểm Qatar cần một người trẻ hơn dẫn dắt. Qatar cần hội nhập nhiều hơn với thế giới chính trị vốn phức tạp và đang có xu hướng trẻ hóa ở khu vực Ả Rập.

Trong tuyên bố thoái vị, quốc vương Hamad nói: “Tôi tuyên bố chuyển giao toàn bộ quyền hành cho Sheikh Tamim bin Hamad al-Thani và từ bây giờ, con trai tôi sẽ chịu hoàn toàn trách nhiệm gánh vác nhiệm vụ nặng nề”.

Người kế nghiệp quốc vương Hamad là Sheik Tamim, 33 tuổi, con trai thứ 4 của ông. Tamim ít được biết tới trên thế giới và chỉ có một số ít thông tin được tiết lộ xoay quanh nhân vật này. Ông tốt nghiệp trường Đại học Chính sách công Harrow ở Anh trước khi tiếp bước cha tại Học viện Quân sự Sandhurst Anh năm 1998. Tamim hiện có 2 vợ và 6 con.

_____
Từ một làng chài nhỏ bé ven vùng Vịnh, số phận của Qatar đã thay đổi hoàn toàn khi mỏ dầu khí trữ lượng lớn thứ 3 thế giới được tìm thấy.

Đón đọc kì 2: Quá trình thay da đổi thịt của Qatar thành quốc gia siêu giàu

Cuộc sống ”thiên đường” của người dân Qatar

Qatar từng nghèo khó, nhưng việc phát hiện mỏ khí đốt năm 1940 đã hoàn toàn thay đổi bộ mặt quốc gia này. Người dân...

Bấm xem >>