Vụ án “tên đồ tể Rostov” trong lịch sử điều tra hình sự Xô viết

Andrei Chikatilo sinh ngày 16.10.1936 tại làng Yabluchne, thuộc vùng Sumy phía đông bắc Ukraine. Vốn học giỏi trong trường phổ thông, nhưng Andrei đã bị trượt trong kỳ thi vào Trường đại học Tổng hợp Quốc gia Moscow (MGU). Sau khi rớt đại học, hắn tham gia nghĩa vụ quân sự như mọi thanh niên cùng trang lứa khác. Đầu năm 1960, Andrei giải ngũ và làm việc kỹ thuật viên điện thoại tại khu vực Rodionovo-Nesvetaevsky, thuộc vùng Rostov ở Liên bang Nga.

A. Chikatilo tái hiện thực nghiệm điều tra tại hiện trường.

Giữa năm 1963, hắn cưới vợ và lần lượt có 2 cô con gái. Vào năm 1971 A. Chikatilo được cấp Chứng chỉ Sư phạm, sau khi hoàn thành khóa học hàm thụ về Văn học Nga ở Trường đại học Tổng hợp Rostov (RSU). Hắn nghiễm nhiên trở thành một giáo viên ở thành phố Novoshakhtinsk, nhưng liên tục bị kỷ luật phải thuyên chuyển hết trường này qua trường khác vì các hành vi bạo lực, nhất là sau giai đoạn mẹ hắn qua đời vào cuối năm 1973.

Đến giữa năm 1978, A. Chikatilo chuyển đến thành phố Shakhty thuộc vùng Rostov. Ngày 22.12.1978 hắn cưỡng hiếp rồi thủ tiêu bé gái 9 tuổi Yelena Zakotnova. Tuy có bằng chứng thể hiện mối liên quan giữa Chikatilo với vụ án mạng, nhưng người ta đã bắt nhầm "hung thủ" Aleksandr Kravchenko. Kravchenko buộc phải nhận tội giết người do bị ép cung và bị kết án.

Còn A. Chikatilo bị sa thải khỏi ngành sư phạm vào đầu năm 1981. Hắn "nằm im nghe ngóng" trọn cả năm, để qua năm 1982 ra tay thực hiện tới 7 vụ án mạng liên tiếp. Thủ đoạn của tên giết người hàng loạt này là lân la làm quen với các nạn nhân tại nhà ga hay bến tàu, rồi rủ rê vào một cánh rừng gần đó "dạo chơi" để dễ bề trừ khử họ.

Trong vòng nửa đầu năm 1983, A. Chikatilo lại áp dụng chiêu bài "án binh bất động". Nhưng chỉ trong vòng 3 tháng, từ tháng 6 đến tháng 9.1983 có thêm 4 nạn nhân nữa…

Sự việc đã đến hồi nghiêm trọng khiến Bộ Nội vụ Liên Xô quyết định thành lập chuyên án điều tra. Công tác tập trung rà soát các khu vực quanh địa bàn Shakhty do sĩ quan điều tra hình sự M. Fetisov dày dạn kinh nghiệm trực tiếp chỉ đạo; còn việc thẩm vấn các nghi can và gặp gỡ nhân chứng do Chánh thanh tra pháp y Victor Burakov tiến hành.

6 thi thể trong số những nạn nhân mất tích đã được tìm ra, đồng thời hơn 150.000 người đã được phỏng vấn nhằm thanh lọc đối tượng, cuối cùng thì chân tướng thủ phạm đã lọt vào vòng ngắm. Trong nửa cuối năm 1983 có tổng cộng 8 nạn nhân thiệt mạng. Tới đầu năm 1984 lại thêm một nạn nhân nữa, nâng tổng số nạn nhân lên thành 15 người.

Rồi A. Chikatilo bị các điều tra viên thộp cổ vào ngày 13.9.1984, khi y có biểu hiện đáng ngờ tại một nhà chờ xe khách trong thành phố Rostov trên sông Đông, thủ phủ của vùng Rostov. Té ra theo hồ sơ lưu trữ thì nghi phạm này còn có nhiều tiền sự khác, cũng như cơ quan điều tra đã đặt dấu hỏi về quá khứ đáng ngờ của Chikatilo, nhưng vẫn chưa đủ chứng cứ buộc hắn tội giết người theo luật định.

Về phần mình, A. Chikatilo nhanh chóng thừa nhận các tội danh như ăn cắp, hay đánh nhau gây mất trật tự trước kia hòng lấp liếm tội ác chính. Rốt cục hắn bị kết án một năm tù, đến cuối năm 1984 được ân giảm sau khi mới thụ án có 3 tháng.

Bắt giữ tên sát nhân hàng loạt A. Chikatilo.

Ra tù, hung thủ lại "nằm im thở khẽ" tại thành phố Novocherkassk, nơi ở và làm việc mới của hắn gần Rostov. Quá trình mở rộng điều tra về sau mới vỡ lẽ là trong 2 tháng 7 và 8.1985, A. Chikatilo đã sát hại 2 phụ nữ ở 2 địa điểm cách xa nhau.

Đến giữa tháng 5.1987, một chàng trai nữa đã trở thành nạn nhân của hắn. Rút kinh nghiệm để tránh các lực lượng tuần tra, A. Chikatilo chỉ tiến hành phạm tội tại những nơi xa chỗ cư ngụ. Cụ thể là ở Zaporizhia (Ukraine, tháng 7.1987), Leningrad (Nga, 9.1987), Krasny Sulin (cực tây nước Nga, 4.1988)…

Tổng cộng trong 2 năm 1988 và 1989 có 7 nạn nhân gồm 2 nam giới và 5 phụ nữ bị hắn trừ khử, còn sang năm 1990 là 8 nạn nhân gồm 6 nam và 2 nữ. Ngày 20.11.1990, đúng 2 tuần sau khi cắt cổ nữ nạn nhân Svetlana Korostik 22 tuổi ở gần nhà ga xe lửa Donleskhoz, A. Chikatilo rời nhà đi lang thang tìm "con mồi" kế tiếp và chạm trán cảnh sát tuần tra. Hết đường chối cãi, hắn buộc phải cúi đầu nhận tội đã tự tay sát hại 56 người trong giai đoạn từ năm 1978 đến năm 1990.

Phiên tòa xét xử vụ giết người hàng loạt hy hữu được mở hôm 14.4.1992. Hung thủ A. Chikatilo bị Viện Kiểm sát Rostov đề nghị tới 52 án tử hình - tương ứng với tổng số nạn nhân thiệt mạng mà cơ quan điều tra lập hồ sơ xác thực, ngoài ra là 5 tội tấn công tình dục đối với trẻ vị thành niên khi bị cáo còn hành nghề sư phạm. Đến ngày 14.2.1994 án xử bắn A. Chikatilo, kẻ tử tù nổi danh qua biệt hiệu "tên đồ tể Rostov" đã được thực thi tại nhà tù Novocherkassk.

Tổng kết vụ này, giới điều tra hình sự Liên bang Nga nêu ra 2 khiếm khuyết khiến hung thủ mặc sức lộng hành suốt một thời gian dài. Thứ nhất là sự chủ quan lơ là của các cơ quan chức năng, do người ta ngộ nhận rằng trong môi trường trị an Xôviết không bao giờ có thể xảy ra dạng vụ án tương tự như đã xuất hiện ở phương Tây; thứ đến là sự phối hợp thiếu đồng bộ của các cơ quan bảo vệ pháp luật.

Điều đặc biệt đáng nói thêm nữa về mặt "lỗ hổng nghiệp vụ", rằng cá nhân A. Chikatilo có thành phần sinh học cơ thể hết sức hy hữu. Cấu trúc ADN trong máu hắn lại không trùng lặp với cấu trúc ở tinh trùng, do vậy tuy đã tóm được nghi phạm nhưng rồi buộc phải thả ra vì thiếu bằng chứng thuyết phục nhất.

Hiện khoa học vẫn còn trong vòng tranh cãi không ngớt, rằng tỷ lệ số người có cấu trúc ADN tương tự như trường hợp của A. Chikatilo là bao nhiêu - một phần chục triệu hay một phần trăm triệu? Vụ án đã khép lại, nhưng câu hỏi về mặt kỹ thuật nghiệp vụ vẫn còn đó...