Vũ khí độc quyền từ Ấn Độ vào Ukraine khiến Nga tức giận

Vũ khí trên chiến trường Ukraine phần lớn do phương Tây tài trợ.

Theo các nguồn tin và dữ liệu hải quan, việc chuyển giao đạn dược để hỗ trợ phòng thủ của Ukraine chống lại Nga đã diễn ra trong hơn một năm. Các quy định xuất khẩu vũ khí của Ấn Độ hạn chế việc sử dụng vũ khí cho người mua đã khai báo, người có nguy cơ bị chấm dứt các giao dịch trong tương lai nếu xảy ra chuyển giao trái phép.

Ba quan chức Ấn Độ cho biết Điện Kremlin đã nêu vấn đề này ít nhất hai lần, bao gồm cả cuộc gặp vào tháng 7 giữa Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Lavrov và người đồng cấp Ấn Độ.

Bộ ngoại giao và quốc phòng của Nga và Ấn Độ đã không trả lời các câu hỏi. Vào tháng 1, người phát ngôn Bộ ngoại giao Ấn Độ Randhir Jaiswal đã phát biểu tại một cuộc họp báo rằng Ấn Độ không gửi hoặc bán đạn pháo cho Ukraine.

Hai nguồn tin từ chính phủ Ấn Độ và hai nguồn tin từ ngành công nghiệp quốc phòng cho Reuters biết rằng Delhi chỉ sản xuất một lượng rất nhỏ đạn dược đang được Ukraine sử dụng, với một quan chức ước tính rằng lượng đạn dược này chỉ chiếm dưới 1% tổng số vũ khí mà Kiev nhập khẩu kể từ sau chiến tranh. Hãng thông tấn này không thể xác định được liệu các loại đạn dược này có được khách hàng châu Âu bán lại hay tặng cho Kiev hay không.

Trong số các nước châu Âu gửi đạn dược Ấn Độ tới Ukraine có Ý và Cộng hòa Séc, nước này đang dẫn đầu sáng kiến cung cấp đạn pháo cho Ukraine từ bên ngoài Liên minh châu Âu, theo một quan chức cấp cao người Tây Ban Nha và một quan chức cấp cao của Ấn Độ, cũng như một cựu giám đốc điều hành tại Yantra India, một công ty nhà nước có đạn dược đang được Ukraine sử dụng.

Quan chức Ấn Độ cho biết Delhi đang theo dõi tình hình. Nhưng, cùng với một giám đốc điều hành ngành công nghiệp quốc phòng có hiểu biết trực tiếp về các vụ chuyển giao, ông cho biết Ấn Độ chưa có hành động nào để hạn chế nguồn cung cho châu Âu. Giống như hầu hết 20 người được Reuters phỏng vấn, họ đã nói chuyện với điều kiện giấu tên do tính nhạy cảm của vấn đề.

Bộ Quốc phòng Ukraine, Ý, Tây Ban Nha và Séc không trả lời yêu cầu bình luận.

Delhi và Washington, nước hậu thuẫn an ninh chính của Ukraine, gần đây đã tăng cường hợp tác quốc phòng và ngoại giao trong bối cảnh Trung Quốc đang trỗi dậy, mà cả hai đều coi là đối thủ chính của mình.

Ấn Độ cũng có mối quan hệ nồng ấm với Nga, nhà cung cấp vũ khí chính của nước này trong nhiều thập kỷ, và Thủ tướng Narendra Modi đã từ chối tham gia chế độ trừng phạt do phương Tây đứng đầu đối với Moscow.

Ấn Độ từ lâu là quốc gia nhập khẩu vũ khí lớn nhất thế giới, cũng coi cuộc chiến kéo dài ở châu Âu là cơ hội để phát triển ngành xuất khẩu vũ khí mới ra đời của mình.

Ukraine, quốc gia đang phải chiến đấu để ngăn chặn cuộc tấn công của Nga vào trung tâm hậu cần phía đông Pokrovsk, đang thiếu hụt nghiêm trọng đạn pháo.

Nhà Trắng từ chối bình luận và Bộ Ngoại giao Mỹ chuyển các câu hỏi về hoạt động xuất khẩu vũ khí của Delhi cho chính phủ Ấn Độ.

Theo dữ liệu do Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm tổng hợp, Ấn Độ đã xuất khẩu hơn 3 tỷ đô la vũ khí từ năm 2018 đến năm 2023.

Bộ trưởng Quốc phòng Rajnath Singh phát biểu tại một hội nghị ngày 30/8 rằng xuất khẩu quốc phòng đã vượt quá 2,5 tỷ đô la trong năm tài chính vừa qua và Delhi muốn tăng con số này lên khoảng 6 tỷ đô la vào năm 2029.

Hồ sơ hải quan thương mại cho thấy rằng trong hai năm trước cuộc chiến ở Ukraine vào tháng 2/2022, ba nhà sản xuất đạn dược lớn của Ấn Độ - Yantra, Munitions India và Kalyani Strategic Systems - chỉ xuất khẩu 2,8 triệu đô la linh kiện đạn dược sang Ý và Cộng hòa Séc, cũng như Tây Ban Nha và Slovenia, nơi các nhà thầu quốc phòng đã đầu tư mạnh vào chuỗi cung ứng cho Ukraine.

Dữ liệu cho thấy, từ tháng 2/2022 đến tháng 7/ 2024, con số này đã tăng lên 135,25 triệu đô la, bao gồm cả đạn dược hoàn thiện mà Ấn Độ bắt đầu xuất khẩu sang bốn quốc gia này.

Arzan Tarapore, chuyên gia quốc phòng Ấn Độ tại Đại học Stanford, cho biết động thái mở rộng xuất khẩu vũ khí của Delhi là yếu tố chính thúc đẩy việc chuyển giao vũ khí cho Ukraine.

"Có lẽ trong đợt mở rộng đột ngột gần đây, một số trường hợp vi phạm của người dùng cuối đã xảy ra".

Giao hàng kín đáo

Cựu quan chức cấp cao của Yantra cho biết, nhà thầu quốc phòng Ý không niêm yết Meccanica per l'Elettronica e Servomeccanismi (MES) nằm trong số các công ty gửi đạn pháo do Ấn Độ sản xuất tới Ukraine.

MES là khách hàng nước ngoài lớn nhất của Yantra. Giám đốc điều hành cho biết công ty có trụ sở tại Rome này mua vỏ đạn rỗng từ Ấn Độ và nhồi thuốc nổ vào.

Một số công ty phương Tây có khả năng nạp thuốc nổ nhưng lại không có đủ năng lực sản xuất hàng loạt đạn pháo, vị giám đốc điều hành cho biết.

Trong báo cáo thường niên năm 2022-23, Yantra cho biết công ty đã nhất trí ký một thỏa thuận với một khách hàng Ý giấu tên để thiết lập dây chuyền sản xuất đạn pháo L15A1, mà cựu giám đốc điều hành Yantra xác định là MES. MES và Yantra India đã không trả lời email của Reuters yêu cầu bình luận.

Dữ liệu hải quan cho thấy Yantra đã vận chuyển 35 triệu đô la đạn pháo L15A1 155mm rỗng cho MES từ tháng 2/2022 đến tháng 7/2024.

Hồ sơ hải quan cũng cho thấy vào tháng 2/2024, công ty vũ khí Dince Hill có trụ sở tại Anh - có ban giám đốc bao gồm một giám đốc điều hành cấp cao của MES - đã xuất khẩu 6,7 triệu đô la đạn dược từ Ý sang Ukraine.

Trong số các mặt hàng xuất khẩu có đạn pháo L15A1 155mm, theo tờ khai hải quan thì loại đạn pháo này được MES sản xuất cho Bộ Quốc phòng Ukraine và cung cấp nhằm "thúc đẩy năng lực phòng thủ và khả năng sẵn sàng huy động của Ukraine".

Dince Hill không trả lời email yêu cầu bình luận. Chủ sở hữu mới của công ty, Effequattro Consulting có trụ sở tại Rome, không thể liên lạc được.

Trong một trường hợp khác, vào tháng 5, Bộ trưởng Giao thông Tây Ban Nha Oscar Puente đã chia sẻ trên mạng xã hội một thỏa thuận người dùng cuối do một quan chức quốc phòng Séc ký kết, cho phép chuyển giao đạn pháo 120mm và 125mm từ Munitions India cho công ty buôn bán vũ khí Czech Defence Systems.

Các nhà hoạt động ủng hộ Palestine cáo buộc rằng Borkum, một tàu chở vũ khí do Ấn Độ sản xuất, dừng lại ở một cảng Tây Ban Nha, đang chở vũ khí tới Israel.

Tờ báo Tây Ban Nha El Mundo đưa tin vào tháng 5 rằng điểm đến cuối cùng thực sự là Ukraine. Một quan chức Tây Ban Nha và một nguồn tin khác quen thuộc với vấn đề này đã xác nhận với Reuters rằng Kyiv là người dùng cuối. Munitions India và CDS đã không trả lời các câu hỏi.

Hồ sơ hải quan ngày 27/3 cho thấy Munitions India đã vận chuyển 10.000 viên đạn cối 120mm và 125mm, trị giá hơn 9 triệu đô la, từ Chennai đến CDS.

Nga, nước cung cấp hơn 60% lượng vũ khí nhập khẩu của Delhi, là đối tác có giá trị đối với Ấn Độ. Vào tháng 7, Modi đã chọn Moscow cho chuyến công du quốc tế song phương đầu tiên kể từ khi đắc cử nhiệm kỳ thứ ba.

Trong một cuộc họp khác trong tháng đó tại Kazakhstan giữa nhà ngoại giao hàng đầu của Ấn Độ và Nga là Subrahmanyam Jaishankar và Lavrov, Bộ trưởng Nga đã gây sức ép với người đồng cấp về việc quân đội Ukraine sử dụng đạn dược của Ấn Độ và phàn nàn rằng một số loại đạn dược này được sản xuất bởi các công ty nhà nước của Ấn Độ, theo một quan chức Ấn Độ có hiểu biết trực tiếp về cuộc gặp gỡ này.

Walter Ladwig, chuyên gia an ninh Nam Á tại King's College London, cho biết việc chuyển hướng một lượng đạn dược tương đối nhỏ có lợi về mặt địa chính trị cho Delhi.

"Nó cho phép Ấn Độ chứng minh với các đối tác phương Tây rằng nước này không 'đứng về phía Nga' trong cuộc xung đột Nga-Ukraine", ông nói và nói thêm rằng Moscow không có nhiều ảnh hưởng đến các quyết định của Delhi.