Ảnh-clip: Toàn cảnh di chỉ 3.500 năm của Hà Nội nguy cơ bị san bằng

Clip: Di chỉ Vườn Chuối đang bị xâm phạm

Khu di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối thuộc địa phận làng Lai Xá, xã Kim Chung, huyện Hoài Đức (Hà Nội), có tổng diện tích 19.000 m2, được khai quật lần đầu tiên vào năm 1969. 

Kết quả các lần khai quật đã ghi nhận Vườn Chuối là loại hình di chỉ cư trú kết hợp mộ táng, tồn tại ít nhất 3 tầng văn hóa phát triển liên tục từ giai đoạn Đồng Đậu - Gò Mun - Đông Sơn. Đây là di chỉ đánh dấu sự có mặt đầu tiên của cư dân Hà Nội cách đây ít nhất từ 2.000 - 3.500 năm. Khi đào rộng hố khai quật, các nhà khoa học phát hiện một số hiện vật mộ táng thu được còn ở tình trạng tốt, có thể đủ điều kiện xét nghiệm ADN, xác định niên đại.

Tháng 5/2019, các cơ quan chức năng đã cho phép tiến hành khai quật khảo cổ tại khu vực Vườn Chuối lần thứ 9. Đây là lần khai quật có quy mô lớn nhất hơn nửa thế kỷ qua. Tại 2 hố khai quật trung tâm, phát hiện tổng số 15 ngôi mộ cổ thời Đồng Đậu và Đông Sơn, tức là cách chúng ta hơn 2.000 năm.

Mộ táng văn hóa Đông Sơn phát lộ, các nhà khảo cổ cũng tìm thấy một số đồ tùy táng đi kèm. GS.TS Lâm Thị Mỹ Dung giải thích, khu vực tìm thấy mộ táng là khu vực người dân thường xuyên canh tác nên không còn nhiều mộ táng có hiện vật còn nguyên vẹn. Thêm nữa, nạn đào trộm cổ vật ở khu di chỉ Vườn Chuối khiến các nhà khoa học và người dân Lai Xá lo lắng thời gian qua. Những kẻ đào trộm thường nhòm ngó các khu mộ táng, dùng máy dò kim loại để phát hiện di vật ở mộ táng - một trong những nguyên nhân khiến di vật bị thất thoát.

Hệ thống di vật tìm thấy đủ chứng minh diễn trình hình thành nhà nước thời đại đồng thau rất sớm, tương đương thời đại tiền Hùng Vương trong khi những di chỉ khảo cổ ở Phú Thọ chưa có được hệ thống di vật quý này.

Mỗi hố khai quật có diện tích khoảng 100m2. Có khoảng 75 hố thăm dò xung quanh 2 hố khai quật hiện nay.

Một số hiện vật được tìm thấy tại  khu gò Mỏ Phượng và Dền Rắn thuộc di chỉ Vườn Chuối. 

Được biết, khu vực này đang xây dựng tuyến đường vành đai 3.5 của TP.Hà Nội (UBND huyện Hoài Đức làm chủ đầu tư) và tuyến đường nội bộ của Khu đô thị Kim Chung-Di Trạch do Tổng công ty cổ phần Thương mại xây dựng Việt Nam (Vietracimex) làm chủ đầu tư. Theo PGS.TS. Bùi Văn Liêm, hiện trạng khu vực di chỉ khảo cổ hiện nay, gò Mỏ Phượng đã bị san ủi tới 90% diện tích, gò Dền Rắn cũng mất tới 50%. Đơn vị thi công đã san ủi và làm cống, làm đường nội bộ trên những diện tích này. Các hố thám sát mà Viện Khảo cổ thực hiện trong thời gian qua hiện nay cũng đã bị lấp.

Tuyến đường vành đai 3.5 đang được thi công chạy cận kề chân gò Vườn Chuối, cách vùng lõi chỉ khoảng 50m. 

Rất nhiều chuyên gia khảo cổ, trong đó có GS.TS Lâm Thị Mỹ Dung, TS. Nguyễn Ngọc Quý (Viện Khảo cổ học), những người nhiều năm nghiên cứu, khai quật Di chỉ Vườn Chuối cũng đã kịch liệt lên tiếng phản đối hành động phá hủy di chỉ trên. Theo GS.TS. Lâm Thị Mỹ Dung, đây là di chỉ đánh dấu sự có mặt đầu tiên của cư dân Hà Nội cách đây ít nhất từ 3.500-2.000 năm.

Nhiều hố khai quật do chưa được bảo quản tốt, chỉ mới che phủ bạt chờ văn bản để có cơ sở pháp lý nhằm theo dõi, giám sát đơn vị thi công.  

Trước sự việc trên, ngày 4/11, Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao (VHTT) Hà Nội Tô Văn Động đã gửi văn bản về việc bảo vệ khu di chỉ Vườn Chuối đến một số đơn vị liên quan. Theo đó, Sở VHTT Hà Nội đề nghị các đơn vị Chủ đầu tư xây dựng đường 3.5 và Khu đô thị Thăng Long 9 tổ chức theo dõi phát hiện di tích, di vật trong quá trình thi công tại khu vực liên quan đến di chỉ Vườn Chuối cũng như các khu vực thi công khác. Trong trường hợp thấy có khả năng có di tích hoặc di vật cổ, cổ vật, bảo vật quốc gia thì chủ dự án phải tạm ngừng thi công và thông báo kịp thời cho Phòng VHTT huyện Hoài Đức, Ban QL Di tích và danh thắng Hà Nội để có biện pháp xử lý kịp thời.

Ngay cạnh khu di chỉ hơn 3000 năm vẫn còn một số mộ tổ của nhiều dòng họ có lịch sử hàng trăm năm.