Bầu cử Mỹ: Sốc vì giá cả tăng cao, người Mỹ bầu cho ai?

Tiesha Blackwell, 24 tuổi, đã bỏ phiếu cho ông Joe Biden vào năm 2020 nhưng cho biết năm nay cô sẽ bỏ phiếu cho cựu Tổng thống đảng Cộng hòa Donald Trump trong cuộc bầu cử Mỹ, và giá thực phẩm và nhà ở cao là lý do chính.

Blackwell, sống ở phía tây nam Detroit tại tiểu bang chiến trường Michigan, cho biết hiện cô có một công việc tốt hơn, nhưng tiền thuê nhà đã tăng gấp đôi sau khi cô buộc phải chuyển đi, và hóa đơn tiền tạp hóa và tiện ích của cô cũng tăng vọt.

"Tôi không tệ hơn so với bốn năm trước", Blackwell phát biểu bên lề một cuộc mít tinh có sự tham gia của ứng cử viên phó tổng thống của Trump là JD Vance tại Detroit vào tháng này, khi chỉ còn vài tuần  trước bầu cử Mỹ.

"Nhưng so với lúc đó, giá cả ở đây thực sự, thực sự cao. Tôi đã phải trả 575 đô la, giờ tôi phải trả 1.100 đô la chỉ để thuê. Tôi nhớ giá thịt xay là 2,99 đô la một pound. Bây giờ là 4,99 đô la. Mọi thứ đều cao hơn."

Sự phục hồi kinh tế hậu COVID-19 của Mỹ đã khiến thế giới phát triển phải ghen tị, với chi tiêu tiêu dùng mạnh mẽ và đầu tư của doanh nghiệp và liên bang giúp nền kinh tế tránh được suy thoái dự đoán. Thị trường chứng khoán đang ở mức cao kỷ lục, việc làm và tiền lương đang tăng nhanh, tỷ lệ thất nghiệp thấp và lạm phát hiện ở mức dưới mức của tháng 1/2020 sau khi tăng đột biến vào năm 2022.

Nhưng giá thực phẩm, tiền thuê nhà, tiện ích và các dịch vụ như ăn uống bên ngoài đều cao hơn nhiều so với mức năm 2019, do những yếu tố phức tạp mà chính phủ Mỹ ít tác động đến, như chi phí lao động, thiếu cạnh tranh và các vấn đề về chuỗi cung ứng.

Nhiều người Mỹ luôn trong tình trạng sốc khi nhìn giá cả.

Điều đó có thể giải thích tại sao cử tri ở bảy tiểu bang chiến trường sẽ quyết định người chiến thắng trong cuộc bầu cử ngày 5/11 lại có quan điểm tiêu cực về nền kinh tế, khi 61% cho rằng nền kinh tế đang đi sai hướng trong cuộc thăm dò của Reuters/Ipsos diễn ra trong tháng này, và 68% cho rằng chi phí sinh hoạt đang đi sai hướng.

Phó Tổng thống Kamala Harris, ứng cử viên của đảng Dân chủ, và ứng cử viên Cộng hòa Donald Trump đã đề xuất các giải pháp khác nhau. Bà Harris đã hứa sẽ chống lại tình trạng tăng giá và tăng tín dụng thuế cho trẻ em, trong khi ông Trump đề xuất cắt giảm thuế đối với tiền làm thêm giờ, áp dụng thuế quan toàn diện đối với hàng nhập khẩu mà ông cho là sẽ đưa ngành sản xuất trở lại Mỹ và trục xuất hàng loạt người nhập cư.

Nhiều nhà kinh tế cho rằng đề xuất áp thuế quan và đe dọa trục xuất của ông Trump sẽ đẩy giá hàng hóa và dịch vụ lên cao , trong khi lệnh cấm tăng giá của bà Harris vẫn chưa được kiểm chứng ở cấp liên bang .

Tuy nhiên, khi được hỏi ứng cử viên nào có cách tiếp cận vấn đề tốt hơn, ông Trump dẫn trước về mặt kinh tế - 46% so với 38% của bà Harris, cuộc thăm dò của Reuters trong tháng này cho thấy.

Những người nghiên cứu kinh tế cho biết họ cảm nhận được sự thất vọng của cử tri ngay cả khi họ không nghĩ rằng kế hoạch của ông Trump sẽ có ích.

"Tôi hiểu về lạm phát hơn người bình thường và tôi đã từng làm việc tại Fed, nhưng tôi vẫn ngạc nhiên về mức độ khiến tôi khó chịu do lạm phát", Michael Strain, giám đốc nghiên cứu chính sách kinh tế tại Viện Doanh nghiệp Mỹ bảo thủ, người từng chỉ trích kế hoạch áp thuế quan của ông Trump trong quá khứ, cho biết.

Strain cho biết: "Khi tôi bước vào một nhà hàng mà tôi đã đến nhiều năm và... thay vì 50 đô la, thì là 70 đô la, tôi cảm thấy như thể có ai đó đấm vào mặt tôi và lấy trộm tờ 20 đô la từ ví của tôi vậy".

Blackwell, cử tri Michigan, cho biết cô đồng tình với lập luận của Trump rằng cần áp thuế để ngăn chặn hàng nhập khẩu và bảo vệ việc làm tại Mỹ. "Đúng vậy, thuế có thể làm tăng giá cho người tiêu dùng, nhưng về lâu dài, cần phải làm gì đó", cô nói.

Michigan đang ở thế mong manh

Chuyến thăm Michigan của bà Harris vào thứ Hai sẽ là chuyến thăm thứ mười của bà kể từ khi trở thành ứng cử viên của đảng. Tiểu bang này vẫn còn bị tổn thương vì mất hơn một phần ba số việc làm liên quan đến ô tô kể từ năm 1990 và đã ủng hộ ông Trump vào năm 2016, trong khi ông Biden giành chiến thắng với cách biệt chưa đến 3% vào năm 2020.

Chiến dịch tranh cử của bà Harris có hơn 375 nhân viên tại tiểu bang này, gấp gần bốn lần so với ông Trump, tuy nhiên, kết quả các cuộc thăm dò của FiveThirtyEight cho thấy bà Harris chỉ có lợi thế hơn ông Trump chưa đến 1% tại tiểu bang này.

Thứ Hai 21/10 tuần trước, bà Harris và cựu nghị sĩ đảng Cộng hòa Liz Cheney đã gặp gỡ cử tri ngoại ô tại Quận Oakland, bên ngoài Detroit. Hôm 26/10, bà đã tranh cử cùng cựu Đệ nhất phu nhân Michelle Obama tại Kalamazoo.

Tỷ lệ thất nghiệp của Michigan luôn cao hơn mức chung của Mỹ trong nhiều năm, nhưng năm ngoái, tiểu bang này đã đạt mức việc làm cao nhất và tỷ lệ thất nghiệp thấp nhất trong 20 năm qua nhờ nguồn tiền đầu tư cơ sở hạ tầng của liên bang .

Ameshia Cross, một chiến lược gia của đảng Dân chủ, cho biết chính quyền Biden xứng đáng được ghi nhận vì đã tạo ra hàng trăm nghìn việc làm mới ở Michigan và trên khắp cả nước, nhưng chi phí sinh hoạt cao vẫn có tác động lớn đến cử tri.

Cross nói: "Có rất nhiều điều mọi người cảm thấy liên quan đến nền kinh tế cá nhân của họ không được phản ánh trong số liệu việc làm", bao gồm cả lo ngại về tác động của xe điện đối với ngành công nghiệp ô tô địa phương, chi phí nhà ở và thực phẩm.

Devin Jones, 20 tuổi, một sinh viên đại học sống tại Flint, Michigan, cho biết cha mẹ anh - cả hai đều là cựu chiến binh Quân đội - đã buộc phải chuyển đi và mua một ngôi nhà rẻ hơn ở Goshen, Indiana, sau khi lạm phát tăng vọt. Họ cũng hoãn chuyến đi mừng sinh nhật lần thứ 18 đã hứa từ lâu đến Đức, nơi Jones sinh ra.

Ông cho biết, giá thịt bò xay và trứng tăng vọt là "vô lý". "Dưới thời Trump, dưới thời các chính quyền trước, mọi thứ đều ổn. Mọi thứ không quá đắt đỏ", ông nói.

Không phải ai cũng bất mãn.

Stu Billey, 43 tuổi, thành viên của United Auto Workers và cựu lính thủy đánh bộ hiện sống tại Flint Township, Michigan, cho biết công việc liên đoàn của anh hiện trả 40 đô la một giờ, so với mức lương 16 đô la một giờ mà anh kiếm được vài năm trước. Giá thực phẩm tăng cao hiện không còn gây ảnh hưởng nhiều nữa vì mức lương của ông cao hơn.

Billey cho biết ông đã bỏ phiếu cho ông Biden vào năm 2020 và sẽ ủng hộ bà Harris, nhưng cho biết bà không được nhiều người nhiệt tình ủng hộ như những đảng viên Dân chủ khác như Tổng thống Biden hay cựu Tổng thống Barack Obama.

"Bỏ phiếu và ủng hộ là hai việc khác nhau", ông nói.