Bộ trưởng Bộ NNPTNT gợi mở các vấn đề về quản lý chất lượng nông lâm thủy sản trong giai đoạn mới

Đồng hành với người dân và doanh nghiệp để đảm bảo chất lượng nông sản Việt

Ngày 30/8/2024, tại Hà Nội, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường (NAFIQPM) - Bộ Nông nghiệp và PTNT long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm "30 năm Hành trình chất lượng nông lâm thủy sản" (26/8/1994 – 26/8/2024) để tổng kết chặng đường 30 năm xây dựng và phát triển, xác định mục tiêu, định hướng và nhiệm vụ trong giai đoạn mới. Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Lê Minh Hoan dự và phát biểu chỉ đạo tại lễ kỷ niệm.

Lễ kỷ niệm 30 năm Hành trình chất lượng nông lâm thủy sản còn có sự tham dự của các thế hệ lãnh đạo Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường; đại diện các Chi cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường các địa phương cùng đại diện các đơn vị, doanh nghiệp.

Phát biểu tại buổi lễ, ông Nguyễn Như Tiệp, Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cho biết, sự lớn mạnh và trưởng thành của hệ thống NAFI trong 30 năm qua đã tạo niềm tin mạnh mẽ và điểm tựa vững vàng cho người dân và doanh nghiệp trong bảo đảm nguồn cung nông sản thực phẩm chất lượng, an toàn cho tiêu dùng trong nước và mở rộng thị trường xuất khẩu.

Giờ đây NAFIQPM đã trở thành "thương hiệu uy tín" không chỉ trong nước mà còn với các đối tác thương mại, các tổ chức quốc tế. Niềm vinh dự ấy được xây đắp từ những viên gạch đầu tiên cách đây 30 năm, kể từ khi Bộ Thủy sản ban hành Quyết định số 648 TS/QĐ ngày 26/8/1994 thành lập Trung tâm Kiểm tra Chất lượng và Vệ sinh Thủy sản (tên tiếng Anh viết tắt là NAFIQACEN) với vai trò là cơ quan có thẩm quyền của nhà nước có trách nhiệm tham mưu hoàn thiện hệ thống pháp lý, xây dựng lực lượng và tổ chức quản lý kiểm soát điều kiện đảm bảo an toàn thực phẩm của các chủ thể tham gia vào chuỗi sản xuất kinh doanh cho tiêu dùng trong nước, mở rộng thị trường xuất khẩu thủy sản. 

"30 năm kể từ khi thành lập, NAFIQPM đã đóng góp quan trọng trong bảo đảm nguồn thực phẩm an toàn, chất lượng cho tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Điều đó được chứng minh rõ nét thông qua các chỉ số an toàn thực phẩm, chất lượng được cải thiện: Kết quả giám sát trên diện rộng cho thấy, mức an toàn thực phẩm năm 2023 đã được cải thiện đáng kể so với năm 2016, năm Quốc hội tổ chức giám sát tối cao và đưa ra nhiều quyết sách cải thiện an toàn thực phẩm (tỷ lệ cơ sở sản xuất kinh doanh nông, lâm, thủy sản đủ điều kiện an toàn thực phẩm gia tăng từ 91% lên 99%. Tỷ lệ cơ sở sản xuất kinh doanh nhỏ lẻ ký cam kết đảm bảo an toàn thực phẩm tăng từ 72% lên 92%. Tỷ lệ mẫu lấy giám sát trên diện rộng đạt an toàn thực phẩm tăng từ 92,4% lên 97,4%", ông Tiệp nói.

Không chỉ kiểm soát tốt an toàn thực phẩm tiêu dùng trong nước, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường còn phối hợp chặt chẽ với Bộ Công thương, Bộ Ngoại giao, nhất là các Tham tán thương mại Việt Nam tại nước ngoài để cập nhật thông tin thị trường, qui định mới của quốc gia nhập khẩu và chủ động đàm phán mở cửa thị trường, xúc tiến thương mại để nông sản Việt ngày càng mở rộng toàn cầu. 

Nhờ vậy, Ủy ban Châu Âu (EU) công nhận Việt Nam được xuất khẩu thủy sản sang EU, Bộ Nông nghiệp Mỹ công nhận Việt Nam có hệ thống kiểm soát an toàn thực phẩm chuỗi sản xuất, chế biến xuất khẩu cá da trơn hoàn toàn tương đương với Mỹ; Bộ NNPTNT và NAFIQAD đã ký nhiều thỏa thuận hợp tác kiểm soát vệ sinh an toàn thực phẩm với các quốc gia như Hàn Quốc, New Zealand, Trung Quốc, Liên bang Nga, Indonesia, Argentina,...; tạo điều kiện để nông lâm thủy sản Việt Nam xuất khẩu sang hơn 190 quốc gia, vùng lãnh thổ; số sản phẩm, doanh nghiệp được xuất khẩu sang các thị trường có yêu cầu cao về an toàn thực phẩm ngày càng nhiều, góp phần đưa kim ngạch xuất khẩu gia tăng nhanh chóng đạt mốc trên 53 tỷ USD năm 2023. Đặc biệt, trong 8 tháng đầu năm 2024 ước xuất khẩu nông lâmthủy sản đạt 40,08 tỷ USD tăng 18,6% so với cùng kỳ. 

Chia sẻ tại Lễ kỷ niệm, bà Nguyễn Thị Hồng Minh, nguyên Thứ trưởng Bộ Thủy sản cho biết, ngay sau khi thành lập, Trung tâm Kiểm tra Chất lượng và Vệ sinh Thủy sản (NAFIQACEN), nay là Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường đã nhanh chóng hình thành hệ thống bao gồm trung tâm ở Hà Nội và 6 Chi nhánh trực thuộc đóng tại các vùng trọng điểm nghề cá Hải Phòng, Đà Nẵng, Nha Trang, TP HCM, Cần Thơ, Cà Mau với đầy đủ đội ngũ cán bộ kiểm nghiệm, thẩm định, thanh tra; kịp thời tham mưu "nội luật hóa" các quy định về đảm bảo an toàn thực phẩm theo hướng dẫn của Codex và yêu cầu của các thị trường xuất khẩu có yêu cầu cao về an toàn thực phẩm tại thời điểm đó là Liên minh Châu Âu (EU), Mỹ, Nhật Bản… 

4 "trụ cột" phát triển trong giai đoạn mới

Thực hiện chức năng nhiệm vụ được giao, ông Nguyễn Như Tiệp cho biết, NAFIQPM đã định hướng chiến lược phát triển trong giai đoạn mới tập trung vào 4 "trụ cột": Đảm bảo an toàn, nâng cao chất lượng nông, lâm, thủy sản; kích hoạt gia tăng chế biến trong từng chuỗi ngành hàng; chủ động đàm phán tiếp cận, mở rộng thị trường và thúc đẩy phát triển nhãn hiệu, thương hiệu, truyền thông quảng bá phát triển thị trường tiêu thụ trong và ngoài nước.

Để triển khai định hướng chiến lược nêu trên, NAFIQPM xác định 6 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm ưu tiên nguồn lực triển khai trong thời gian tới, gồm:

Một là, nghiên cứu, tham mưu hoàn thiện chính sách pháp luật đồng bộ, gắn kết công tác đảm bảo chất lượng, an toàn thực phẩm, chế biến gia tăng giá trị với phát triển thị trường nông lâm thủy sản.

Hai là, hoàn thiện hệ thống Tiêu chuẩn, Quy chuẩn kỹ thuật phục vụ cho hoạt động chuẩn hóa chất lượng, đảm bảo an toàn thực phẩm làm cơ sở xây dựng thương hiệu, phát triển thị trường cho các sản phẩm nông, lâm, thủy sản chủ lực.

Ba là, đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, kỹ thuật; ứng dụng thành tựu khoa học công nghệ, chuyển đổi số và đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong công tác đảm bảo chất lượng, an toàn thực phẩm, gia tăng chế biến, mở rộng và phát triển thị trường nông lâm thủy sản.

Bốn là, Chuyển mạnh phương thức quản lý dựa trên nguy cơ, kiểm tra, thanh tra đột xuất, phối hợp liên ngành nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các sự cố chất lượng, an toàn thực phẩm, gian lận thương mại tạo môi trường bình đẳng thuận lợi cho sản xuất kinh doanh nông lâm thủy sản

Năm là, chủ động phối hợp với các đơn vị trong đàm phán, tháo gỡ rào cản kỹ thuật, mở rộng và phát triển thị trường tiêu thụ, xuất khẩu nông lâm thủy sản.

Sáu là, tăng cường cập nhật, phổ biến và hỗ trợ người dân, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh đáp ứng quy định của thị trường và phù hợp với nhu cầu, thị hiếu của người tiêu dùng.

Phát biểu tại Lễ kỷ niệm, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Lê Minh Hoan cho rằng, có rất nhiều đích đến mà một tổ chức, cá nhân phải hướng đến. Đó có thể là lễ kỷ niệm hôm nay, cũng có thể là niềm hạnh phúc trong suốt một quá trình phấn đấu, cũng có thể là nâng cao chất lượng sống của 100 triệu người dân Việt Nam.

"Sức khỏe của người dân là điều rất quan trọng, nhưng có lẽ chúng ta cần phải đặt tầm nhìn đến 2050. Khi ấy, con cháu chúng ta sẽ tiếp xúc với nguồn thực phẩm thế nào", Bộ trưởng nói tiếp.

Ông cho rằng, nhiệm vụ những ngày đầu của hệ thống NAFI là đáp ứng các tiêu chuẩn xuất khẩu, đưa thủy sản chinh phục vào những thị trường khó tính như EU. Nhưng trong bối cảnh hiện tại, ngoài nhiệm vụ nâng cao giá trị xuất khẩu, có lẽ cần phải dành nguồn lực nhiều hơn, quan tâm nhiều hơn đến người dân – những người đang "đắm chìm" trong hệ sinh thái sản xuất, chế biến, phân phối thực phẩm.

Tư duy sản xuất nông nghiệp đang thay đổi liên tục, theo hướng đảm bảo vệ sinh, an toàn, chất lượng cho mọi tác nhân trong chuỗi. Ở góc độ cơ quan quản lý, rất khó để có thể đến từng cánh đồng để "cầm tay chỉ việc" cho người dân cách thức sản xuất. Vì thế, song song với nhiệm vụ kiểm tra, giám sát, thậm chí xử phạt những vụ việc mất an toàn thực phẩm, còn phải tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân.

Thời gian qua, NAFIQPM tiến hành kiện toàn lại tổ chức. Trong tình hình mới, vị tư lệnh ngành nông nghiệp kêu gọi từng cán bộ, chuyên viên NAFIQPM hãy suy nghĩ theo bối cảnh mới, tiến tới trở thành một chỗ dựa vững chắc của doanh nghiệp, người dân. "Nên thay đổi suy nghĩ, doanh nghiệp giờ là đối tác, đồng hành với cơ quan quản lý. Có nhiều việc, doanh nghiệp tiếp cận và phản ứng rất nhanh nhạy", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Trong tên gọi của NAFIQPM, người đứng đầu Bộ Nông nghiệp và PTNT nói cần làm nổi bật hơn nữa vai trò "phát triển thị trường". Bởi thị trường là đích đến, nhưng cũng là yếu tố đầu vào, định hình, cơ cấu lại sản xuất. Việc tổ chức các hội nghị, diễn đàn nên chia nhỏ thị trường, nêu bật đặc điểm của từng thị trường, kết hợp với những kinh nghiệm kinh doanh sẵn có của doanh nghiệp.