Cảng Hải Phòng thành bãi trung chuyển rác?

Cơ quan chức năng kiểm tra những container rác thải nguy hại tại Cảng Hải Phòng.

Cảng Hải Phòng đang đứng trước nguy cơ trở thành bãi trung chuyển chất thải công nghiệp từ các nước chuyển đến thông qua các hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa, tạm nhập tái xuất, đầu tư gia công…

Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2010, Cảng Hải Phòng có hơn 300 container chất thải vi phạm pháp luật bảo vệ môi trường lưu bãi.

Trước đó, trong vòng 6 năm (2003-2009) đã có 2.576 container có trọng lượng hơn 36.000 tấn ắc quy chì phế thải, hàng nghìn tấn phế thải từ thiết bị điện tử, vi mạch điện tử đã qua sử dụng, được liệt vào loại chất thải nguy hại đã được nhập vào Cảng Hải Phòng.

Thượng tá Nguyễn Đức Đáng - Trưởng phòng Cảnh sát phòng, chống tội phạm về bảo vệ môi trường, Công an TP. Hải Phòng cho biết: Phương thức, thủ đoạn của các đối tượng rất tinh vi. Các đối tượng trong nước móc nối với các đối tượng ở nước ngoài, cùng nhau thực hiện những hợp đồng kinh tế mua bán hàng hóa phế liệu, nguyên liệu, máy móc thiết bị đã qua sử dụng, không đủ điều kiện nhập khẩu và vi phạm pháp luật Bảo vệ môi trường… chuyển sang một nước thứ ba để tiêu thụ.

Nội dung hợp đồng và các thủ tục khai báo hải quan đều là những mặt hàng hợp pháp, thực chất bên trong những container là những mặt hàng vi phạm. Khi bị cơ quan chức năng phát hiện, các đơn vị trong nước đều từ chối nhận hàng với lý do hàng không đúng như hợp đồng.

Điều nguy hiểm là việc vận chuyển chất thải nguy hại vào Việt Nam dưới hình thức tạm nhập tái xuất, hầu hết các doanh nghiệp nước ngoài đều là những doanh nghiệp "ma", nên khi xác minh qua kênh Interpol, đều không xác định được chủ thể vi phạm. Những lô hàng xác định được đơn vị gửi hàng ở nước ngoài, thì sẽ buộc tái xuất. Đối với những lô hàng mà chủ hàng từ chối nhận, cơ quan chức năng phải tổ chức tiêu hủy, làm tiêu tốn rất nhiều tiền bạc của nhà nước.

Cũng theo ông Đáng, hiện Hải Phòng có khoảng 40 doanh nghiệp nhập khẩu phế liệu. Vì lợi nhuận, việc nhập khẩu những lô hàng không đảm bảo tiêu chuẩn theo quy định vẫn xảy ra. Mỗi vụ vi phạm, số tiền các chủ hàng bị phạt chỉ bằng số nhỏ trong phần lợi nhuận họ đã kiếm được.

Trước thực trạng này, lực lượng cảnh sát môi trường đã tăng cường phối hợp với các địa phương để điều tra, lập danh sách các công ty, doanh nghiệp, cá nhân tham gia nhập phế liệu dưới mọi hình thức; nắm bắt mọi hoạt động từ việc ký kết hợp đồng mua bán, vận chuyển, cất giữ và xử lý hàng hóa, để có biện pháp quản lý, giám sát chặt chẽ, hạn chế thấp nhất việc lợi dụng nhập phế liệu làm nguyên liệu sản xuất để vận chuyển, nhập khẩu phế liệu nguy hại, không bảo đảm tiêu chuẩn môi trường vào Việt Nam.

Đồng thời, có những quy chế phối kết hợp chặt chẽ, rõ ràng giữa các cơ quan chức năng, phân công cụ thể vai trò, trách nhiệm cho từng bộ phận, từng thành viên tham gia giải quyết công việc một cách cụ thể nhằm ngăn chặn hành vi vi phạm tới môi trường.

Trần Phượng