Chậm triển khai thu phí không dừng, Bộ GTVT tiếp tục gọi tên VEC

Ngày 13/5, thông tin về dự án thu phí tự động không dừng bị chậm so với yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ, ông Nguyễn Viết Huy, Phó Vụ trưởng Vụ Đối tác công tư, Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) cho biết: "Trước đây, Chính phủ chốt thời điểm 31/12/2019 phải hoàn thành dự án và Bộ GTVT đã hoàn thành giai đoạn 1 được 40 trạm, còn 1 số dự án vẫn bị chậm do một số nguyên nhân khiến dự án bị chậm, Bộ GTVT đã báo cáo Thủ tướng gia hạn đến 31/12/2020.

"Vướng mắc vướng mắc nhất là các dự án của Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc VN (VEC) không tìm được nguồn vốn triển khai. Lý do vì dự án án của VEC vay vốn ODA, hiện Hiệp định vay vốn đã kết thúc. Lý do thứ hai là do VEC đã chuyển về Uỷ ban quản lý vốn nhà nước, việc triển khai cũng khó khăn hơn", ông Huy nêu lý do dự án tại VEC bị chậm.

Theo ông Huy, giai đoạn 2 của dự án có 33 trạm. Theo kế hoạch, sau khi Thủ tướng điều chỉnh Quyết định 18, liên danh nhà đầu tư giai đoạn 2 sẽ thành lập được doanh nghiệp dự án để sắp tới ký hợp đồng triển khai các trạm này. Hiện công tác khảo sát, thiết kế 33 trạm này đã được hoàn thành, khi thành lập được doanh nghiệp dự án sẽ tổ chức thi công ngay.

Bên cạnh đó, ông Huy khẳng định: "Đây là dự án quan trọng của Bộ GTVT và ưu tiên chỉ đạo hoàn thành các trạm thu phí ở cửa ngõ Thủ đô và các trạm lớn. Như trạm ở Pháp Vân - Cầu Giẽ và Cầu Giẽ - Ninh Bình, tháng 5 phải hoàn thành thu phí không dừng. Trạm Hà Nội - Hải Phòng xong trong tháng 6. Các trạm còn lại của dự án giai đoạn 2 phải hoàn thành trong năm 2020.

"Tuy nhiên, các trạm của VEC (4 trạm) rất khó khăn về nguồn vốn. VEC đã chuyển về Ủy ban quản lý vốn, Bộ chỉ đạo chủ trương, nhưng vốn lại do Ủy ban quản lý vốn quyết định nên nhiều vướng mắc", ông Huy tiếp tục nhắc lại.

Nếu ra những giải pháp thúc đẩy dự án, ông Huy cho biết thêm, khi sửa đổi Quyết định 07 mà Bộ GTVT đang trình Thủ tướng, sẽ có một số giải pháp quan trọng để thúc đẩy tiến độ dự án gồm:  Thứ nhất, về số làn thu phí tại các trạm thu phí, trước đây, có ý kiến cho rằng nên làm làn nào cũng phải không dừng để hạn chế yếu tố con người can thiệp. Việc này ai cũng mong như vậy, tuy nhiên, thực tế mỗi trạm thu phí hiện nay vẫn phải duy trì một làn hỗn hợp để các phương tiện chưa dán thẻ hoặc phương tiện có tài khoản chưa đủ tiền có thể đi qua.

Thứ 2 là việc giải quyết bất cập giữa nhà đầu tư BOT và nhà đầu tư thu phí không dừng, làm sao cho hài hoà hơn. Trước đây nhà đầu tư BOT mong muốn tự lắp đặt thiết bị tại trạm, tự quản lý và kết nối với đơn vị cung cấp dịch vụ và không cho phép, nhưng Quyết định 07 sửa đổi sẽ cho phép điều này.

Đối với những lo ngại không minh bạch, ông Huy khẳng định: "Tất minh bạch, vì số liệu thu phí vẫn truyền về đơn vị cung cấp dịch vụ thu phí và được Tổng cục Đường bộ Việt Nam vẫn giám sát được số liệu này.

Thứ ba, liên quan việc gắn thẻ trên phương tiện giao thông. Trước đây, gắn thẻ miễn phí, nhưng không có chế tài. Theo quyết định mới, sau 31/12/2021, nếu chủ phương tiện mới gắn thẻ sẽ phải mất phí.

Thứ tư, phương tiện không dán thẻ hoặc không đủ tiền, trước đây có thể đi vào làn ETC, sau này sẽ chỉ cho đi vào làn hỗn hợp ngoài cùng, cấm vào làn ETC.

Thứ năm, liên quan chi phí phí cho nhà đầu tư BOO. Khi nhà đầu tư BOT kết thúc thời gian hoàn vốn, bàn giao cho nhà nước, nhà nước có thể thu thêm một 1-2 tháng để hoàn vốn cho nhà đầu tư BOO.

Quyết định 07 sửa đổi cũng bổ sung thêm trách nhiệm của một số cơ quan quản lý nhà nước, cụ thể là Ngân hàng nhà nước về quản lý dòng tiền. Ví dụ như lãi, tại sao chủ phương tiện nộp tiền vào lại không được hưởng lãi?

Cuối cùng là vấn đề làm sao để hoàn thành dự án thu phí không dừng trong năm nay, giải pháp mấu chốt là phải giải quyết việc giảm doanh thu của các nhà đầu tư BOT. Bộ GTVT đề xuất phải tăng phí theo lộ trình đã quy định trong hợp đồng. Bên cạnh đó, các ngân hàng phải cơ cấu lại nợ của nhà đầu tư BOT, làm sao để các nhà đầu tư BOT yên tâm phối hợp với các cơ quan của nhà nước để triển khai thu phí không dừng.

Trong khi đó, nêu ra những bất cấp trong thu phí, dẫn tới "phí chồng phí", ông Nguyễn Công Hùng, Chủ tịch Hiệp hội taxi Hà Nội cho rằng: "Thời gian vừa qua xảy ra nhiều câu chuyện tại trạm BOT về việc thu phí bảo trì đường bộ đối với xe cá nhân 130 nghìn đồng/tháng, tổ chức là 180 nghìn/tháng. Đó là khoản phí các doanh nghiệp phải chi trả. Bên cạnh đó, một bất cập nữa là sau này tăng phí BOT thì các doanh nghiệp lại tiếp tục tăng giá thành.

Ngoài ra, cũng có việc khiến lái xe lo ngại là tem dán ETC ở vị trí dễ bị bong tróc do khí hậu thời tiết mưa nắng thất thường… trong khi mỗi lần dán lại mất 120 nghìn đồng. Đây cũng là vấn đề doanh nghiệp vận tải quan tâm.

Theo ông Hùng, bất cập đầu tiên hiện nay là đồng vốn do doanh nghiệp tự xoay sở. Chẳng hạn mỗi doanh nghiệp taxi có 2 nghìn đầu xe, chỉ cần mỗi tài khoản phải nạp khoảng 500 nghìn đồng thì đã phải "giam" 10 tỷ đồng trong ngân hàng. Số tiền này doanh nghiệp phải đi vay và trả lãi suất nhưng vẫn phải nạp cho lái xe để chấp hành quy định.

Thứ hai, hiện nay tất cả các doanh nghiệp đều trả lương cho tài xế qua tài khoản. Vấn đề đặt ra là tại sao không tận dụng tài khoản riêng của lái xe kết nối với tài khoản thu phí không dừng?