Chế Mân

Đây có thể xem là nàng công chúa đặc biệt nhất của lịch sử Việt Nam. Đóng góp của nàng vào chiến thắng của nhà Trần trước quân Mông Nguyên là rất lớn, nhưng chưa được ghi nhận xứng đáng.

Bên cạnh cuộc hôn nhân chính trị vì đại cục đất nước, Huyền Trân công chúa đã có nhiều đóng góp to lớn khác đối với dân tộc và đạo pháp.

Địa chí tỉnh Bình Thuận có ghi: “Suối Vĩnh Hảo tục truyền là “suối tiên”, vào thế kỷ XIV, vua Chàm là Chế Mân và Hoàng hậu người Việt là Huyền Trân công chúa (con vua Trần) thường đến ngự du và tắm nước suối ở đây”. Vườn Mai uyển gắn với vua Chế Mân và Hoàng hậu Huyền Trân còn đi vào thi ca.

Trong bài thơ viết về dòng sông Hương, Nguyễn Trọng Tạo có bốn câu khá hay: Con sông đám cưới Huyền Trân/ Bỏ quên giải lụa phù vân trên nguồn/ Hèn chi thơm thảo nỗi buồn/ Niềm riêng nhuộm tím hoàng hôn đến giờ (Con sông huyền thoại).

Không chỉ có dung mạo tuyệt sắc, những mỹ nhân nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam này còn thông minh, vì nước hy sinh, có tài kinh bang tế thế phò vua giúp nước.

Huyền Trân, An Tư, Ngọc Vạn, Ngọc Khoa là 4 công chúa của các triều đại phong kiến Việt Nam được đánh giá ảnh hưởng nhất trong lịch sử.

Năm 1306, vua Trần đã gả công chúa cho vị vua đã 83 tuổi vì tình giao hảo.