Chiến tranh Ukraine: Lý do tỷ phú Abramovich được cả Nga và Ukraine tin tưởng

Tỷ phú Abramovich,  55 tuổi với bộ râu được chăm sóc cẩn thận được biết đến là một người sống ẩn dật và hầu như không giao tiếp bằng mắt khi trò chuyện.

Abramovich đã làm giàu trong thời kỳ Nga chuyển đổi sang chủ nghĩa tư bản vào những năm 1990 và được cho là nắm giữ quyền lực to lớn sau ngai vàng Điện Kremlin của Boris Yeltsin, tổng thống đầu tiên của Nga thời hậu Xô Viết, người đã chọn Vladimir Putin làm thủ tướng và sau này thành người kế nhiệm vào năm 2000.

Trong những nhiệm kỳ đầu tiên của ông Putin, tỷ phú Abramovich đã cai quản Chukotka, một vùng Siberia bị bao phủ bởi băng vĩnh cửu có toàn bộ dân số dưới 50.000 người, chỉ bằng sức chứa của một trong những sân vận động nơi Chelsea, câu lạc bộ bóng đá Premier League mà ông mua vào năm 2003 thường thi đấu.

Abramovich đã quyết định bán câu lạc bộ vào đầu tháng này sau khi London và Liên minh châu Âu trừng phạt ông và đóng băng tài sản của ông vì "quyền tiếp cận đặc quyền" với Tổng thống Nga Vladimir Putin, điều đã giúp ông "duy trì" khối tài sản đáng kể" của mình.

Ngày 29/3, tỷ phú Abramovich được nhìn thấy đang tham gia các cuộc đàm phán hòa bình giữa Moscow và Kyiv tại Istanbul diễn ra hơn một tháng sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine.

Với vai trò là người trung gian, Gennady Gudkov, một nhà lãnh đạo đối lập người Nga lưu vong, người đã phục vụ 3 nhiệm kỳ trong Duma Quốc gia Nga, nói với Al Jazeera rằng: "Ông ấy có một sự nhạy cảm tuyệt vời, ông ấy có một điều rất đặc biệt, đó là khả năng dự đoán".

Ukraine được cho là có cái nhìn tích cực về Abramovich.

Tờ Wall Street Journal đưa tin vào ngày 23/3 rằng, Tổng thống Ukraine Zelensky đã đặc biệt yêu cầu Tổng thống Mỹ Joe Biden không thêm Abramovich vào danh sách các nhà tài phiệt Nga bị trừng phạt vì ông  "có thể chứng tỏ tầm quan trọng là người đồng hành với Nga trong việc giúp đàm phán hòa bình".

Cơ quan báo chí của Tổng thống Zelensky không đưa ra bình luận về sự tham gia của tỷ phú Abramovich trong các cuộc đàm phán. Trong khi nhà lãnh đạo Ukraine có thể hiểu vai trò của Abramovic, thì một số người khác vẫn bối rối trước sự xuất hiện của ông Abramovich tại các cuộc đàm phán.

"Đây là một điều hoàn toàn bất ngờ. Tôi thậm chí không biết phải nói gì ", một chính trị gia thuộc đảng Người đầy tớ của nhân dân nói với Al Jazeera.

Câu trả lời có thể nằm ở quyết định mà ông đưa ra vào cuối những năm 2000 khi nhiệm kỳ thống đốc của Chukotka kết thúc. Abramovich đã chọn tách mình khỏi Điện Kremlin khi một số tỷ phú vẫn ở lại Nga và tham gia vào các dự án kinh tế của Putin nhằm chuyển đổi nền kinh tế thông qua sự kiểm soát chặt chẽ hơn của chính phủ.

"Ông ấy không hòa nhập sâu vào các hành động chính trị của Putin. Ông ấy tách mình ra khỏi các nhà tài phiệt Nga khác, cố gắng tạo dựng tên tuổi và hình ảnh cho mình ở nước ngoài", Gudkov nói.

Mặc dù những nỗ lực không cản trở được các lệnh trừng phạt nhưng chúng đã giúp ông được coi là nhân vật được cả hai bên tin tưởng.

"Abramovich là cầu nối giữa giới tinh hoa phương Tây và Nga," Aleksey Kushch, một nhà phân tích ở Kiev, nói với Al Jazeera.

Ông nói rằng các nhà tài phiệt khác của Nga - bao gồm cả những người theo chủ nghĩa phương Tây hóa hoặc dân tộc chủ nghĩa đều không tin tưởng vào Nga hoặc Ukraine.

Nhưng "Abramovich phù hợp với tất cả mọi người," Kushch nói.

Ngay cả những kẻ thù chính trị lâu năm của ông cũng thừa nhận khả năng điều hướng của ông trong các cuộc đàm phán phức tạp nhất.

Alexander Korzhakov, cựu giám đốc an ninh dưới thời ông Yeltsin, người có mâu thuẫn với Abramovich vào cuối những năm 1990, cũng nói với phóng viên vào năm 2018 rằng: "Điều khiến anh ấy (Abramovich) thú vị là tài tổ chức các kế hoạch tài chính mờ ám. Nhưng trong số các doanh nhân, Abramovich luôn được tôn trọng - ông ấy giữ lời và không bao giờ cướp của bất cứ ai".

Mặc dù được biết đến với kỹ năng trung gian của mình, nhưng lịch sử cá nhân của tỷ phú Abramovich lại có nhiều bi kịch và thành công. Ông bà ngoại của ông là những người Do Thái chạy trốn khỏi Ukraine thuộc Liên Xô sang Nga trong Thế chiến thứ hai, nhưng cả hai đều qua đời khi ông lên 3 tuổi.

Khi còn là một thiếu niên, ông là một người bán đồ chơi bằng nhựa trên đường phố ở Moscow và sau đó trở thành một trong những người đàn ông giàu nhất nước Nga với sở thích về dầu mỏ.

Ông duy trì quan hệ với các doanh nhân người Do Thái gốc Ukraine - và có thể liên hệ với Tổng thống Volodymyr Zelensky, người xuất thân từ một gia đình Do Thái nói tiếng Nga.

Tuy nhiên, ít nhất một trong những giao dịch của ông với các doanh nhân Ukraine đã sai lầm khủng khiếp - sai đến mức không ai khác ngoài Putin đề cập đến nó.

Tổng thống Nga vào năm 2014 tuyên bố rằng nhà tài phiệt người Ukraine Ihor Kolomoisky đã "lừa đảo" Abramovich "hai hoặc ba năm trước ".

"Họ đã ký một số thỏa thuận, Abramovich đã chuyển vài tỷ USD trong khi gã này không bao giờ giao hàng và bỏ túi tiền", Putin nói trong một cuộc họp báo. "Nhân tiện, tôi không biết liệu anh ấy (Abramovich) có lấy lại được tiền hay không và liệu thỏa thuận đã kết thúc hay chưa."

Ấn phẩm Anticor của Ukraine chuyên đưa tin về tham nhũng cho rằng thương vụ mà Putin nói đến là nỗ lực của Abramovich để mua 5 nhà máy từ Kolomoisky vào năm 2007.

Tổng thống Zelensky trước khi vươn lên vị trí quyền lực, cũng có mối quan hệ chặt chẽ với Kolomoisky.

Trong nhiều năm, các chương trình của Zelensky đã được phát trên kênh truyền hình do Kolomoisky kiểm soát, và chiến dịch tranh cử tổng thống của Zelensky đã được tất cả các phương tiện truyền thông thân thiện với Kolomoisky ủng hộ.

Tuy nhiên, cả hai đã dần bứt ra khỏi mối quan hệ thân thiết và điều đã giúp Zelensky nâng cao xếp hạng của mình như một "nhà vô địch" chống tham nhũng.