"Cơn sốt vàng": Gây quỹ khởi nghiệp tại Việt Nam và Đông Nam Á tăng chóng mặt

Các công ty khởi nghiệp ở Đông Nam Á đã huy động được khoản tài trợ kỷ lục 25,7 tỷ đô la vào năm ngoái, cao hơn gấp đôi so với năm trước đó, khi các nhà đầu tư toàn cầu giàu tiền mặt tìm cách khai thác tiềm năng của khu vực này trong bối cảnh số hóa do đại dịch COVID-19 thúc đẩy.

Với việc các công ty cổ phần tư nhân và đầu tư mạo hiểm đang tìm kiếm cơ hội đầu tư để triển khai số vốn mà họ huy động được trong năm qua, các chuyên gia cho rằng "cơn sốt vàng" Đông Nam Á sẽ tiếp tục vào năm 2022, tạo động lực cho hệ sinh thái khởi nghiệp của khu vực. Nhưng một đợt bán tháo công nghệ gần đây trên các thị trường đại chúng trên toàn cầu làm nổi bật một môi trường đang thay đổi, có khả năng ảnh hưởng đến việc định giá các công ty khởi nghiệp thúc đẩy tăng trưởng.

Theo báo cáo SE Asia Deal Review do nền tảng thông tin khởi nghiệp của Singapore DealStreetAsia tổng hợp, các công ty khởi nghiệp của khu vực này đã huy động được 25,7 tỷ USD vào năm 2021, gấp 2,7 lần so với mức 9,4 tỷ USD vào năm 2020. Con số đó cũng đứng đầu mức cao nhất trước đó là khoảng 14 tỷ USD đạt được vào năm 2018.

"Trong khi sự gia tăng nguồn vốn là biểu tượng của một thị trường trẻ và đang phát triển, nó cũng là minh chứng cho niềm tin lâu dài của các nhà đầu tư toàn cầu vào tiềm năng của Đông Nam Á, vừa là thị trường mới nổi cho kinh doanh vừa là trung tâm đổi mới công nghệ toàn cầu", DealStreetAsia đã nhận định trong bài phân tích.

Hệ sinh thái khởi nghiệp của Đông Nam Á bắt đầu phát triển vào đầu những năm 2010 - sau Trung Quốc từ 5 đến 10 năm - song song với sự thâm nhập của điện thoại thông minh trong khu vực. Cho đến ngay trước khi đại dịch xảy ra, hầu hết các quỹ đều thuộc về một số công ty khởi nghiệp nổi bật nhất như Grab, siêu ứng dụng gọi xe-kinh doanh của Singapore và đối thủ Gojek của Indonesia. Trong số các nhà đầu tư quan trọng trong khu vực khi đó là Tập đoàn SoftBank đã rót hàng tỷ đô la vào Grab và nền tảng thương mại điện tử Tokopedia của Indonesia.

Các công ty này tiếp tục gây quỹ lớn vào năm 2021: GoTo của Indonesia, một tập đoàn công nghệ được thành lập thông qua sự hợp nhất của Gojek và Tokopedia đã huy động được 1,6 tỷ USD, bao gồm cả số tiền mà Gojek huy động được trước thương vụ, trở thành đợt huy động vốn lớn thứ hai. Grab cũng đã huy động được 675 triệu USD trước khi niêm yết tại Mỹ vào tháng 12/2021. Những kết quả của năm 2021 cho thấy Đông Nam Á hiện có các công ty khởi nghiệp đầy hứa hẹn trên nhiều lĩnh vực hơn, và ở nhiều khu vực địa lý hơn, nhấn mạnh cách hệ sinh thái khởi nghiệp của khu vực này đã bước vào một giai đoạn mở rộng khác.

Yinglan Tan, đối tác quản lý sáng lập tại quỹ Insignia Ventures của Singapore cho biết: "So với mức cao điểm gây quỹ vào năm 2018, chúng tôi cũng thấy sự phân bổ đa dạng hơn về nguồn vốn, và điểm đến trên các thị trường và lĩnh vực, điều này rất quan trọng đối với sức khỏe và sự trưởng thành của hệ sinh thái. Ông mô tả tình hình hiện tại là "cơn sốt vàng Đông Nam Á".

Theo lĩnh vực, các công ty khởi nghiệp fintech dẫn đầu khu vực vào năm ngoái, huy động được tổng cộng 5,83 tỷ đô la - tăng gấp 4 lần từ 1,46 tỷ đô la vào năm 2020 - khi đại dịch tăng tốc thanh toán không dùng tiền mặt và các dịch vụ tài chính trực tuyến khác. Những dịch vụ đó có tác động xã hội lớn hơn ở Đông Nam Á so với các thị trường đã phát triển, vì ngày càng ít người có tài khoản ngân hàng ở thế giới mới nổi.

Mynt của Philippines là một ví dụ. Được biết đến với sản phẩm ví di động GCash, công ty do Ant Group hậu thuẫn này đã huy động được 475 triệu đô la vào năm 2021 từ các nhà đầu tư bao gồm quỹ đầu tư tư nhân Warburg Pincus của Mỹ.

M-Service ngang hàng với Mynt, hay còn gọi là ví điện tử MoMo tại Việt Nam đã nhận được 300 triệu USD vào năm ngoái từ Ngân hàng Mizuho của Nhật Bản và các nhà đầu tư khác. Đồng Giám đốc điều hành Nguyễn Mạnh Tường cho biết tại một diễn đàn Nikkei vào ngày 20 tháng 1 rằng, COVID-19 là "một cú hích rất lớn" cho sự thâm nhập của họ tại Việt Nam.

Lĩnh vực hậu cần đứng thứ hai, huy động khoảng 5,56 tỷ đô la vào năm 2021, được thúc đẩy bởi sự tăng trưởng thương mại điện tử thúc đẩy nhu cầu chuyển phát bưu kiện. Theo báo cáo của DealStreetAsia, phần lớn nguồn vốn của ngành được chuyển cho J&T Express của Indonesia, công ty đã huy động được khoảng 4,5 tỷ USD. Ninja Van của Singapore cũng đã huy động được 579 triệu đô la, trở thành nhà gây quỹ lớn thứ bảy trong khu vực của năm.

Các khoản đầu tư gia tăng cũng đi kèm với việc định giá cao hơn. Cả 4 công ty này gồm Mynt, MoMo, J&T Express và Ninja Van đều đạt mức định giá 1 tỷ USD vào năm ngoái, gia nhập danh sách ngày càng tăng của các "kỳ lân" trong khu vực.

Theo báo cáo của DealStreetAsia, 25 công ty khởi nghiệp từ sáu quốc gia Đông Nam Á đã trở thành kỳ lân vào năm 2021, với mức định giá tổng hợp của họ là 55,4 tỷ USD. Điều này rất quan trọng vì khu vực này chỉ có 21 công ty đạt được trạng thái kỳ lân từ năm 2013 đến năm 2020, và họ chủ yếu đến từ Indonesia và Singapore.

Trong số những con kỳ lân mới "được đúc" vào năm ngoái là nền tảng thương mại điện tử dành cho ô tô đã qua sử dụng của Singapore, Carro, công ty ngang hàng với Carro ở Malaysia, công ty hậu cần Thái Lan Flash Express và chuỗi quán cà phê Kopi Kenangan của Indonesia.

Dưới mức định giá 1 tỷ đô la cũng có động lực gây quỹ cho các công ty khởi nghiệp trẻ hơn. "Chúng tôi tiếp tục thấy các nhà đầu tư mới quan tâm rất nhiều", Lim Wai Mun, Giám đốc điều hành của công ty truyền hình Singapore Doctor Anywhere cho biết trong một cuộc phỏng vấn với Nikkei Asia vào giữa tháng 1/2022. Công ty của anh ấy đã huy động được khoảng 65 triệu đô la vào năm ngoái trong vòng gọi vốn Series C.

Trong tương lai, các chuyên gia cho rằng dòng đầu tư khởi nghiệp trong khu vực sẽ tiếp tục vào năm 2022 khi nhiều quỹ bên ngoài quan tâm đến Đông Nam Á. "Tôi tin rằng xu hướng gây quỹ sẽ tiếp tục mạnh mẽ", Martin Tang, đồng sáng lập và đối tác của Genesis Alternative Ventures tại Singapore nói với Nikkei Asia.