Công nghệ châu Âu đang phụ thuộc vào Trung Quốc ra sao?

Châu Âu hiện đang quá phụ thuộc vào Trung Quốc về công nghệ và nên cảnh giác với sự phụ thuộc này, Thủ tướng Phần Lan Sanna Marin cho biết trong một tuyên bố hôm 17/11. Sanna Marin nói tại Slush, một sự kiện khởi nghiệp hàng năm ở Helsinki: "Thành thật mà nói, chúng ta đã có lỗ hổng. Chúng ta thấy điều đó khi nhìn vào chip hoặc chất bán dẫn, chúng ta quá phụ thuộc vào Trung Quốc".

Bên cạnh đó, Marin cho biết châu Âu có bài học rút ra từ sự phụ thuộc vào năng lượng của Nga dẫn đến cuộc khủng hoảng năng lượng đang diễn ra ở châu Âu, cũng như việc thiếu nguồn cung cấp y tế trong đại dịch COVID-19.

Marin nói: "Chúng ta phải đảm bảo rằng chúng ta có khả năng và kiến thức để xây dựng những công nghệ này và không phụ thuộc vào Trung Quốc cũng như các quốc gia độc tài khác có mối liên hệ logic khác với quốc gia tỷ dân này".

Marin cũng kêu gọi châu Âu đầu tư nhiều hơn vào sự phát triển của riêng mình trong các lĩnh vực công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo và điện toán lượng tử.

Cô nói: "Tôi thực sự lo lắng về phần công nghệ này vì tôi sợ rằng, chúng ta đang phạm sai lầm tương tự với các giải pháp công nghệ và kỹ thuật số, cũng như nguyên liệu thô mà chúng ta cần để xây dựng những công nghệ này".

Châu Âu phải thức tỉnh trước sự thống trị công nghệ của Trung Quốc

Khi các quốc gia châu Âu điều hướng các rủi ro từ mạng 5G của Trung Quốc, đã đến lúc phải xem xét lại sự độc lập về công nghệ trong các lĩnh vực khác quan trọng đối với an ninh quốc gia và bảo vệ quyền riêng tư. Nhưng sự thống trị công nghệ ngày càng tăng của Trung Quốc thậm chí còn đặt ra những thách thức cơ bản hơn đối với châu Âu.

Để trở thành một cường quốc công nghệ toàn cầu theo đúng nghĩa của mình, Liên minh châu Âu phải thực hiện các biện pháp chưa từng có để cho phép thị trường của mình đổi mới trên quy mô lớn. Để bù đắp cho việc mất quyền quản lý thế giới, EU phải dẫn đầu nỗ lực của các nền dân chủ có cùng chí hướng chống lại sự vượt trội của công nghệ Trung Quốc trong các cơ quan tiêu chuẩn hóa toàn cầu.

Điều hướng mạng 5G của Trung Quốc

Trái ngược với Hoa Kỳ, Châu Âu chỉ hoàn toàn nhận thức được sự nguy hiểm của công nghệ Trung Quốc trong cuộc khủng hoảng COVID-19. Ngày càng có nhiều quốc gia châu Âu quyết định loại bỏ Huawei với tư cách là nhà cung cấp mạng 5G, điều này mang lại lý do cho sự lạc quan thận trọng về ý chí tập thể để bảo vệ cơ sở hạ tầng quan trọng khỏi các nhà cung cấp công nghệ Trung Quốc.

Nói tóm lại, không thể tin tưởng các nhà cung cấp công nghệ Trung Quốc vì bản chất phi tự do của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.

Ngày càng có nhiều quốc gia quyết định không sử dụng Huawei, điều này mang lại hy vọng rằng hầu hết châu Âu sẽ đến bến đỗ an toàn. Na Uy, Đan Mạch và Hà Lan là những ví dụ mà các nhà cung cấp viễn thông đang loại bỏ dần hợp đồng hiện tại của họ với các công ty Trung Quốc trong khi tìm kiếm các nhà cung cấp đáng tin cậy để triển khai 5G.

Pháp gia nhập nhóm các quốc gia này bằng cách cho các nhà khai thác viễn thông của mình từ ba đến tám năm tới để loại bỏ dần. Ngoài ra, Vương quốc Anh chuyển sang cấm tất cả các thiết bị của Trung Quốc vào năm 2027 dưới áp lực của Hoa Kỳ. Tương tự, Czechia, Estonia, Latvia, Ba Lan và Romania đều cam kết hạn chế vai trò của các nhà cung cấp Trung Quốc.

Tuy nhiên, một số quốc gia EU có một tương lai kém chắc chắn hơn đối với Huawei. Đức vẫn là ẩn số lớn về vai trò tương lai của Huawei ở châu Âu. Berlin vẫn đang tranh luận về 5G do tranh chấp về chi phí phát triển và lợi ích xuất khẩu đáng kể của Đức tại thị trường Trung Quốc. Mặc dù Berlin khó có thể đi ngược lại các khuyến nghị của EU nhằm hạn chế các nhà cung cấp có rủi ro cao trong các phần quan trọng hoặc nhạy cảm của mạng 5G, nhưng quyết định của Berlin cuối cùng phụ thuộc vào cách giải thích về độ tin cậy của các nhà cung cấp và khoảng thời gian mà việc chuyển đổi giai đoạn được cho là đúng đắn.

Tương tự, Ý và Tây Ban Nha vẫn chưa đưa ra quyết định về vai trò của thiết bị Trung Quốc. Hơn nữa, Hungary, Hy Lạp và Serbia đều vẫn phụ thuộc vào Trung Quốc ở mức độ khiến người ta đặt câu hỏi liệu họ có hạn chế thiết bị Trung Quốc ngay cả từ các mạng cốt lõi như nơi lưu trữ dữ liệu nhạy cảm hay không. Viễn cảnh này cho thấy, Châu Âu có thể phải chấp nhận thực tế là không phải tất cả các quốc gia thuộc khu vực sẽ quyết định loại bỏ dần Huawei.

Lập chiến lược giành độc lập công nghệ cho châu Âu

Công nghệ cao đã trở nên chính trị hóa cao độ, với 5G đóng vai trò là chất xúc tác giúp châu Âu phát triển sự độc lập về công nghệ trong các lĩnh vực quan trọng khác. Mặc dù châu Âu cho đến nay vẫn phản ứng trong cách tiếp cận của mình, nhưng giờ là lúc quyết định lĩnh vực nào hợp tác Trung Quốc-châu Âu có thể được phép và lĩnh vực nào không được phép.

Các quyết định về việc chấp nhận hay từ chối các công ty Trung Quốc sẽ vẫn chủ yếu dựa trên cơ sở từng quốc gia. Tuy nhiên, lời cảnh tỉnh của châu Âu về nguy cơ phụ thuộc công nghệ vào Trung Quốc là động lực rất cần thiết cho hành động tập thể nhằm công nhận các giá trị về quyền riêng tư và quyền tự do cá nhân mà các nước châu Âu chia sẻ.

Năng lực đổi mới

Trao cho EU quyền điều tiết bổ sung để thực thi một sân chơi bình đẳng chắc chắn là một bước đi đúng hướng. EU phải tự cảnh giác khi hệ thống thương mại toàn cầu chùn bước và khi đối mặt với một Trung Quốc không có dấu hiệu khắc phục hành vi lách luật. Tuy nhiên, châu Âu không nên đánh mất nhu cầu cơ bản là lấy lại tiềm năng đổi mới và khả năng cạnh tranh công nghệ toàn cầu của mình. Dữ liệu từ Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới cho thấy, châu Âu đang tụt hậu rất xa so với khả năng thúc đẩy đổi mới của Trung Quốc và Hoa Kỳ. Đây là một sự phát triển rắc rối, trong đó châu Âu về lâu dài có thể thấy mình ở cuối chuỗi cung ứng toàn cầu.

EU phải là một siêu cường công nghệ theo đúng nghĩa của nó với số lượng các công ty lớn lớn hơn rất nhiều so với hiện nay. Ngành công nghệ hoạt động trong một thị trường thế giới độc quyền với một số nhà cung cấp. Châu Âu trong hầu hết các công nghệ phải đối mặt với sự lựa chọn giữa Trung Quốc hoặc Hoa Kỳ. Một ngoại lệ là 5G nơi Châu Âu có những siêu sao công nghệ của riêng mình, Nokia và Ericsson (ngược lại, Hoa Kỳ không có đối thủ cạnh tranh đáng kể nào trên thị trường 5G). Việc ngày càng có nhiều quốc gia quyết định loại bỏ Huawei đã mang lại cho hai công ty một nền tảng vững chắc trên thị trường quê nhà châu Âu.

EU phải nhận ra rằng cách duy nhất để giúp các công ty công nghệ châu Âu có thể cạnh tranh trên toàn cầu, là cho phép họ phát triển thành những nhà vô địch toàn cầu có thể đổi mới trên quy mô lớn.

Các biện pháp hỗ trợ tương tự hiện nay có thể thúc đẩy các trung tâm sản xuất và công nghệ châu Âu, bắt đầu với những gã khổng lồ viễn thông hiện tại cần duy trì khả năng cạnh tranh ngoài 5G/hướng tới 6G. Trí tuệ nhân tạo đòi hỏi đầu tư của cả EU và quốc gia để thu hẹp khoảng cách với Mỹ và Trung Quốc, đồng thời nên hướng tới củng cố thị trường châu Âu bị phân mảnh, nơi có các quy định chặt chẽ ủng hộ đạo đức và nhân quyền, đặc biệt là phân biệt nó với Trung Quốc. 

Cuộc khủng hoảng COVID-19 đã nâng cao cuộc tranh luận về chủ quyền kỹ thuật số của châu Âu đến mức độ thiếu sót của cơ sở công nghệ-công nghiệp của chính khu vực đã cản trở khả năng đổi mới và cạnh tranh ở cấp độ công nghệ toàn cầu. Dựa trên nhận thức này, việc kiểm soát xuất khẩu sẽ trở nên chiến lược hơn để ngăn chặn sự gia tăng của các công nghệ lưỡng dụng mà EU vẫn có lợi thế hơn Trung Quốc.

Huỳnh Dũng- Theo Reuters/Hir.harvard