“Đánh bạc” với lúa Nhật Bản

Hạn chế đầu ra

Tại buổi gặp gỡ giữa đoàn chuyên gia của tỉnh Ibaraki (Nhật Bản) và lãnh đạo Sở NNPTNT tỉnh Đồng Tháp vừa qua, ông Hsao Utsigi - chuyên gia nông nghiệp Nhật Bản cảnh báo không nên mở rộng việc trồng giống lúa Nhật tại Việt Nam.

Thu hoạch lúa Nhật ở xã Lương An Trà, huyện Tri Tôn, An Giang. HD

Theo ông Hsao Utsigi, Nhật Bản đã chuyển đổi 30% diện tích trồng lúa sang trồng rau màu hoặc các giống lúa làm thức ăn cho gia súc do sản lượng lúa bắt đầu có hiện tượng dư thừa. Do đó việc nông dân Việt Nam trồng lúa Nhật rồi xuất khẩu vào thị trường Nhật cần phải cẩn trọng để tránh thua lỗ trong thời gian tới.

Ông Nguyễn Văn Công - Giám đốc Sở NNPTNT tỉnh Đồng Tháp cho biết, trong năm 2014, Đồng Tháp trồng tổng cộng khoảng 2.000ha lúa Nhật. Riêng vụ đông xuân này, Đồng Tháp đã trồng 1.080ha lúa Nhật. “Giống lúa Nhật gieo sạ chủ yếu là giống ĐS1.

Đây là giống lúa hạt nhỏ, tròn và cơm rất dẻo. So với các giống lúa thông dụng, năng suất lúa Nhật tương đương. Trong khi đó, giá lúa Nhật lại cao hơn hẳn, từ 6.300 - 6.500 đồng/kg lúa tươi trong khi các loại lúa của ta chỉ khoảng 5.500 đồng/kg. Với lúa, mức chênh lệch này là rất lớn - ông Công phân tích.

Do không có doanh nghiệp bao tiêu nên thu hoạch xong nông dân Đồng Tháp phải bán ngược qua An Giang. Nói là 2 tỉnh nhưng chỉ cách có một con sông thôi. Điều bất lợi là cho đến nay lúa Nhật chỉ được công nhận và cho sản xuất ở khu vực đồng bằng sông Hồng và trung du miền núi phía Bắc, chưa có khảo nghiệm ở miền Nam và chưa được công nhận ở miền Nam.

Cũng theo ông Công, ngành nông nghiệp khuyến cáo, nếu không có hợp đồng bao tiêu thì không trồng lúa Nhật, vì giống lúa này rất kén người ăn.

“Hạt cơm rất dẻo, ngoài làm cơm thì không chế biến món khác được. Lúa Nhật không thể bán cho thị trường thấp cấp, lại càng không thể chế biến thức ăn gia súc nên nếu trồng mà không có đầu ra thì sẽ thua lỗ” - ông Công đánh giá.

Chỉ nên trồng theo hợp đồng

Ông Võ Nguyên Nam - Chánh văn phòng UBND tỉnh An Giang cho biết, giống lúa Nhật tại An Giang hiện trồng theo quy hoạch, hạt giống do Công ty TNHH Angimex - Kitoku (liên doanh giữa Công ty TNHH Angimex thuộc Công ty CP XNK An Giang với Công ty Kitoku Nhật Bản) cung cấp. Theo đó, 4 giống lúa Hana, Kinu, Akita và KZ4 được mang từ Nhật sang: “Ai có hợp đồng thì trồng. Còn ngoài hợp đồng thì không bán được, số lượng đặt hàng tương đối cố định, nếu vượt ngoài sẽ không bán được”.

Là một trong những nông dân đầu tiên trồng lúa Nhật, tỷ phú nông dân Sáu Đức (Nguyễn Lợi Đức; ngụ xã Lương An Trà, huyện Tri Tôn, An Giang) chia sẻ: “Làm ăn với người Nhật phải hết sức nghiêm túc, bảo đảm sản xuất đúng quy trình từ khâu chọn giống, gieo cấy, chăm sóc... Đặc biệt, người Nhật rất chú trọng khâu khử lẫn để sản phẩm làm ra có sự đồng nhất cao. Lúa sau khi thu hoạch phải thật khô và sạch. Bù lại, nếu hạt lúa đạt yêu cầu thì công ty sẽ mua ngay cho nông dân với giá cao”.

Ông Akira Omori - Phó Giám đốc Công ty TNHH Angimex - Kitoku, cho biết, thật ra công ty đã có mặt tại An Giang trên 20 năm. Tuy nhiên, phải mất hơn chục năm để khảo nghiệm và thử nghiệm cây lúa Nhật trên nhiều vùng đất khác nhau, sau đó mới triển khai cho nông dân áp dụng. “Để đáp ứng nhu cầu hợp đồng sản xuất và tiêu thụ sản phẩm của nông dân, năm 2014, công ty đã xây dựng kho chứa lớn tại Ba Thê (huyện Thoại Sơn) để có thể mua lúa tươi và lúa khô trong khu vực. Đây là bước tiến gần hơn đến với nông dân vì ích lợi của nông dân cũng là lợi ích của doanh nghiệp” - ông Akira Omori nói.

Theo ông Trần Anh Thư - Giám đốc Sở NNPTNT tỉnh An Giang, diện tích lúa Nhật toàn tỉnh vào khoảng 6.000ha, toàn bộ đều được bao tiêu. “Công ty đã bao tiêu thì nhiều hay ít họ cũng sẽ mua, vì từ giống tới vật tư nông nghiệp đều do họ cung ứng. Do đó, nếu trồng theo hợp đồng thì không có gì phải lo ngại” - ông Thư nói.

Cũng theo ông Thư, nói là lúa Nhật nhưng để xuất sang Nhật là điều không dễ dàng, vì các tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm của thị trường này rất khắt khe: “Nói là lúa Nhật nhưng cũng bán nhiều cho các nước có cộng đồng người Nhật sinh sống. Người Nhật ít đất nông nghiệp, chi phí nhân công cũng rất cao nên nhà nước của họ cũng không mặn mà chuyện nhập lúa từ nước khác để bảo vệ nông dân trong nước”.