'Địa chấn chính trị' ở Nga sau bài phát biểu của Putin

Các bước ngoặt bất ngờ

Sau khi bài phát biểu kết thúc, chính phủ Nga từ chức, khiến các nhà quan sát Kremlin hoàn toàn bất ngờ. Thủ tướng Dmitry Medvedev rút lui và rời tiền tuyến chính trị, ông Putin chính thức xác nhận sẽ rời ghế Tổng thống vào năm 2024 khi hết nhiệm kỳ và ông Mikhail Mishustin sẽ trở thành Thủ tướng mới của Nga. 

Vào sáng 15/1, ông Mishustin vẫn là nhân vật không được nhiều người ở ngoài nước Nga biết tới. Ông này thậm chí còn không có trang thông tin Wikipedia bằng tiếng Anh. Tiểu sử trong nước của ông Mishustin vẫn còn ít ỏi. Tuy nhiên, người được Tổng thống Putin đề cử làm Thủ tướng Nga chính là một nhà quản lý tài ba, theo RT.

Ông Mishustin là người đứng đầu sở thuế liên bang Nga và đã đạt nhiều thành công lớn, doanh thu từ thuế tăng 20% dưới sự giám sát của ông. Năm ngoái, tờ Financial Times đã mệnh danh ông Mishustin là “Người thu thuế của tương lai” vì vai trò của ông trong việc tái xây dựng hệ thống thu thuế của Nga trở thành một trong những hệ thống hiện đại và hữu hiệu nhất thế giới.

Ông Mishustin, cũng giống Tổng thống Putin – là một cầu thủ khúc côn cầu. Ông được mô tả là “nhân vật chính trị ít người biết tại Nga…một công chức, người thực hiện công việc được giao”. Mô tả như vậy cũng từng được áp dụng với chính ông Putin vào năm 1999.

Bài phát biểu vạch ra tương lai của Putin

Trong bài phát biểu vào đầu ngày 15/1, ông Putin vạch ra lộ trình cho việc bản thân rời Kremlin. Ông Putin sẽ không tiếp tục làm Tổng thống Nga sau khi nhiệm kỳ hiện thời kết thúc vào năm 2024. Nhà lãnh đạo này đề xuất sửa Hiến pháp để tăng quyền cho Quốc hội và Thủ tướng, phá bỏ hệ thống “siêu Tổng thống” vốn giúp ông có nhiều quyền lực.

Theo đề xuất của Tổng thống Putin, Quốc hội nên được quyền phê chuẩn ứng viên Thủ tướng. Thủ tướng mới sau đó sẽ đệ trình lên Quốc hội những ứng viên cho vị trí phó Thủ tướng, Bộ trưởng chính phủ để phê chuẩn. Tổng thống khi đó sẽ có nghĩa vụ bổ nhiệm các vị trí đó và không có quyền bác bỏ những ứng viên đã được Quốc hội phê chuẩn.

Putin cũng muốn tăng cường vai trò của Hội đồng An ninh. Trên thực tế, Tổng thống Putin có thể giữ vai trò chủ tịch Hội đồng An ninh, thay vì vị trí Thủ tướng sau khi rời khỏi Kremlin. Hội đồng An ninh là một tổ chức cố vấn, gồm người đứng đầu các vùng và thành viên của chính , chuyên đưa ra những lời khuyên cho người đứng đầu đất nước.

CNN dẫn lời chuyên gia Oleg Ignatov thuộc Trung tâm chính sách đương thời – một tổ chức cố vấn đóng tại Moscow cho hay, “có nhiều đồn đại rằng Putin sẽ lãnh đạo Hội đồng An ninh mới thay vì trở thành Thủ tướng mới. Nếu điều này xảy ra, lời nói của ông Putin sẽ mang tính quyết định. Putin không để tâm tới các chi tiết song mọi thứ sẽ nằm dưới sự kiểm soát của ông”.

Để đạt các mục tiêu trên, ông Putin muốn giảm quyền lực của Tổng thống và thực thi giới hạn hai nhiệm kỳ. Theo RT, điều này có nghĩa là Tổng thống Nga sẽ chỉ cầm quyền tối đa là 12 năm. Nhà báo Bryan MacDonald, người Ireland hiện sống ở Nga, nhận xét, đề xuất của Tổng thống Putin là nhằm có được sự kiểm tra kỹ càng và cân bằng hơn, quyền lực của Tổng thống yếu đi trong khi các nhánh của chính phủ mạnh lên.

Tổng thống Putin tuyên bố, những thay đổi trong Hiến pháp mà ông đề xuất nghiêm túc tới mức cần công chúng bỏ phiếu thông qua để đảm bảo sự nhất trí rộng khắp. Dù những đề xuất của ông Putin sẽ được Hạ viện thông qua song một cuộc trưng cầu dân ý có thể được tiến hành vào tháng 9.

Nguyên nhân chính phủ Nga bất ngờ từ chức

Sau bài phát biểu của Tổng thống Putin, Thủ tướng Medvedev và toàn bộ nội các bất ngờ từ chức.

Thông báo mà ông Medvedev đưa ra khiến một số thành viên nội các ngạc nhiên. “Không ai biết gì. Họ tập hợp chúng tôi lại và thông báo ngay sau đó”, tờ Independent dẫn lời một bộ trưởng nội các Nga cho hay.

Trong thông báo từ chức, ông Medvedev lý giải, chính phủ từ chức để Tổng thống Putin có thể thực hiện những thay đổi mà nhà lãnh đạo này mong muốn.

“Tổng thống đã vạch ra những thay đổi cơ bản trong hiến pháp…Trong ngữ cảnh này, có một điều rõ ràng rằng, là chính phủ, chúng tôi phải tạo cho Tổng thống khả năng thực hiện mọi quyết định cần thiết”, ông Medvedev giải thích.

Tổng thống Putin đề nghị ông Medvedev giữ vị trí phó lãnh đạo Hội đồng An ninh và Thủ tướng sắp mãn nhiệm này đã đồng ý.