Đừng trọng phố khinh quê

Ngọn lửa của mùa hè căng thẳng hiện nay làm bộc lộ những điểm yếu chết người của ngành điện. Một đằng do thiên tai, hạn hán, nước các hồ thủy điện. Đằng khác, nhu cầu 6 tháng đầu năm nay tăng gấp rưỡi so với cùng kỳ năm ngoái bao gồm nhu cầu cho công nghiệp và xây dựng tăng 21%, thương mại, khách sạn, nhà hàng 12%; các cơ quan quản lý và tiêu dùng dân cư tăng 11%. Điều này đã được biết trước và không là lý do khách quan nữa.

Lâm vào thế cùng, ngành điện đã giải ngược bài toán. Thay vì từ chối khách hàng mới (nhất là những dự án lớn khi còn trứng nước) để cân đối với thực lực thì người ta cứ OK và cuối cùng chỉ biết làm mỗi việc: Cúp điện!

Tất nhiên, do tính toán lợi hại, ngành điện phải ưu tiên cho thành phố lớn. Ưu tiên trở thành quá nhiều, ngay chỉ đáp ứng nhu cầu ưu tiên cũng đã thiếu điện. Dựa trên nguyên tắc ưu tiên cho khách hàng “sộp”, mềm nắn rắn buông, người ta đã cắt điện trên diện rộng ở nông thôn mà thiếu tính toán mọi nhẽ.

Người ta quên rằng, nông thôn tuy là khách hàng tiêu thụ ít điện nhưng lại là diện rộng, chiếm đến 70% dân số và vùng lãnh thổ. Nông dân là khách hàng truyền thống, từ chỗ chưa quen dùng điện, được khuyến khích sử dụng điện nhiều năm nay, chủ yếu là thắp sáng và làm thủ công nghiệp để phát triển sản xuất và thay đổi bộ mặt. Người nông dân vốn thua thiệt đã nhiều, qua việc dùng điện đã bắt đầu được hưởng thụ chút ít thành quả của tăng trưởng kinh tế và thu nhập quốc dân. 70% dân số ấy sẽ cảm thấy mình bị bỏ rơi, bị đối xử không công bằng theo kiểu số phận bà con nghèo.

Người ta quên rằng, sau nhiều năm được điện khí hóa, nông nghiệp đã đa dạng và tiên tiến hơn với chăn nuôi gia súc, nuôi trồng thủy sản có tỷ trọng ngày càng lớn, đòi hỏi năng lượng điện không nhỏ. Liệu ngành điện đã có tính toán chu đáo mọi nhẽ trong chuyện ưu tiên?

Hãy so sánh trong ví dụ cụ thể: Một doanh nghiệp đầu tư khách sạn, hoàn toàn có khả năng bớt chút ít trong số lợi nhuận kếch xù để tự túc điện bằng máy phát mà không ảnh hưởng tới sự sống còn. Nhưng một chủ trại nuôi tôm, nuôi cá có thể phá sản, trắng tay nếu không có điện lưới phục vụ cho sản xuất. Cắt điện của họ để ưu tiên cho cái khách sạn kia là lấy gạo của người nghèo nấu cháo gà nuôi người giàu.

Sông Thao