"Ga tàu thủy" được chỉnh lại thành "bến tàu" sau góp ý: "Dùng từ sai mà sửa lại cho đúng là tiến bộ"

Những ngày qua, một số ý kiến phản ứng với cách đặt tên bảng hiệu "ga tàu thủy" của 12 bến đón, trả khách thuộc tuyến buýt sông số 1 (Bạch Đằng - Linh Đông) tại TP.HCM.

Theo đó, các ý kiến này cho rằng, từ "ga" quen thuộc với hoạt động dùng cho ngành hàng không, đường sắt chứ chưa bao giờ thấy dùng cho bến tàu thủy, bến xe. Do vậy, việc đặt tên "ga tàu thủy" là không phù hợp.

"Trước nay người dân thường chỉ nhắc đến trên bến, dưới thuyền. Không gọi trên ga, dưới thuyền", một người dân góp ý. Do đó từ "bến" được cho là phù hợp, dành cho cả bến xe lẫn bến tàu.

Về vấn đề này, ông Nguyễn Kim Toản, Giám đốc Công ty TNHH MTV Thường Nhật (chủ đầu tư tuyến buýt sông số 1) cho biết, sau khi nhận được sự góp ý, nhận thấy tư vấn từ ngày xưa chưa chuẩn, công ty sẽ điều chỉnh lại ngay lập tức. Hiện toàn bộ các bảng tên đã tháo gỡ cụm từ ga tàu thủy. Công ty đang cho thi công chữ bến, sau đó sẽ đổi tên hàng loạt các biển thành bến tàu Thủ Thiêm, bến tàu Bình An…

Sau vụ việc này, câu hỏi đặt ra thế nào là ga, thế nào là bến?

 Trao đổi với PV Dân Việt, GS.TS Trần Trí Dõi, nguyên Trưởng khoa Ngôn ngữ học, Trường ĐH Khoa học và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho biết, người dùng tiếng Việt thông thường không khó nhận thấy sự khác biệt giữa từ "ga" và từ "bến" trong tiếng mẹ đẻ của mình.

Theo GS Dõi, sự khác biệt về nghĩa của hai từ này cũng đã được ghi lại trong từ điển phổ thông. Ví dụ ở từ điển do Viện Ngôn ngữ học biên soạn (xuất bản năm 1992 chẳng hạn) ghi rõ "Ga: Công trình kiến trúc làm nơi để hành khách lên xuống hoặc để xếp dỡ hàng hóa ở những điểm quy định cho xe lửa, xe điện hay máy bay đỗ trên các tuyến đường đi, đường bay". 

 Cho nên, hiểu một cách đơn giản: ga là nơi đỗ hay dừng của xe lửa, xe điện hay máy bay. Trong khi đó, cũng ở từ điển này đã ghi "Bến: Nơi quy định cho tàu thuyền, xe cộ dừng lại để hành khác lên xuống hoặc xếp dỡ hàng hóa".

"Như vậy, tuy cùng là chỉ nơi dừng đỗ của phương tiện giao thông, nhưng người Việt chỉ dùng từ 'ga' để chỉ nơi đỗ của 'xe lửa, xe điện hay máy bay', còn từ 'bến' là để chỉ nơi đỗ của 'tàu thuyền, xe cộ'. Đó là sự khác biệt được dùng trong tiếng Việt toàn dân" GS Dõi nhấn mạnh.

Cũng theo GS Dõi, năm 2018, từ tên gọi "trạm thu giá" gây phản ứng trong dư luận, dự thảo thông tư của Bộ Giao thông vận tải liền đổi thành "trạm thu tiền dịch vụ sử dụng đường bộ" và đã quay lại gọi là trạm thu phí.

"Tuy là những từ trong tiếng Việt cùng là chỉ nơi dừng đỗ của phương tiện giao thông, nhưng người Việt chỉ dùng từ 'ga' trong trường hợp để chỉ nơi đỗ của 'xe lửa, xe điện hay máy bay', còn dùng từ 'bến' là để chỉ nơi đỗ của 'tàu thuyền, xe cộ'. 

Việc ghi 'ga tàu thủy Bạch Đằng' và 'ga tàu thủy Thủ Thiêm' là dùng sai tiếng Việt. Việc đổi lại thành 'bến tàu Bạch Đằng' và 'bến tàu Thủ Thiêm' là đúng với cách nói của người Việt. Chủ đầu tư đã quyết định điều chỉnh. Dùng từ sai, được góp ý mà sửa lại cho đúng là một tiến bộ ở nước ta", GS Dõi nói thêm.