Gần 30 năm xuất khẩu, gạo Việt vẫn chưa có thương hiệu

Không có thương hiệu

Hiện tại, nước ta đang có 4,1 triệu ha đất trồng lúa, trong đó riêng đồng bằng sông Cửu Long chiếm 53% diện tích. Năm 2014 tổng sản lượng lúa đạt 45 triệu tấn, xuất khẩu hơn 6,3 triệu tấn gạo, giá trị 2,93 tỷ USD. Việt Nam đứng thứ ba thế giới về xuất khẩu gạo sau Ấn Độ và Thái Lan.

Ông Võ Thành Đô – Phó Cục trưởng Cục Chế biến, Thương mại nông lâm thủy sản và Nghề muối (Bộ NNPTNT) cho biết, sản xuất lúa ở nước ta hầu hết là ở quy mô nông hộ nhỏ với hơn 85% số hộ gia đình có quy mô dưới 0,5ha/hộ, trong khi đó về tổ chức sản xuất như HTX, tổ, nhóm sản xuất theo hợp đồng còn hạn chế dẫn đến những khó khăn về quản lý chất lượng, hiệu quả sản xuất của nông dân thấp.

Bốc xếp gạo xuất khẩu tại cảng Hải Phòng. Ảnh: TL

Chính vì thế, thị trường xuất khẩu của gạo của Việt Nam đang ở phân khúc trung bình và thấp, gạo xuất khẩu có chất lượng cao chiếm tỷ trọng thấp, chất lượng cũng chưa đồng đều, mức độ tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu còn yếu. “Hiện nay, Việt Nam có hơn 200 doanh nghiệp có quy mô trung bình và lớn tham gia vào hệ thống thương mại gạo nhưng việc sử dụng thương hiệu trên thị trường, đặc biệt là thị trường xuất khẩu còn hạn chế. Đang có tình trạng mỗi doanh nghiệp xây dựng một thương hiệu riêng về gạo cho các doanh nghiệp của họ”- ông Đô nói.

Là một trong những doanh nghiệp đang tham gia vào xuất khẩu gạo, ông Lê Thanh Khiêm - Phó Giám đốc Công ty Lương thực Tiền Giang cho biết, trong xuất khẩu gạo hiện nay các doanh nghiệp đang gặp rất nhiều khó khăn do gạo Việt chưa có thương hiệu. “Đơn cử như khâu sản xuất giống, Thái Lan họ tập trung vào một số giống nhất định nhưng đến thời điểm này Việt Nam vẫn chưa chọn được giống nào để ổn định lâu dài, thường giống của chúng ta chỉ sản xuất được trong một thời gian ngắn rồi bị thoái hoá. Chính vì vậy, khâu sản xuất giống mới đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng thương hiệu”- ông Khiêm phân tích.

Cần có thương hiệu gạo quốc gia

Đến thời điểm này, không chỉ chịu sự cạnh tranh về thị trường của các đối thủ truyền thống là Thái Lan, Ấn Độ, Việt Nam phải đối mặt với các đối thủ tiềm năng như Campuchia, Myanmar. TS Pussadee Polsaram – Giám đốc Trung tâm Chiến lược AEC (Thái Lan) chia sẻ kinh nghiệm, ở Thái Lan đã bắt đầu xây dựng thương hiệu gạo từ những năm 1918 với việc thành lập Hiệp hội Gạo Jasmine.

Cụ thể, từ khâu đầu tiên là chọn được giống tốt cho đến quy trình sản xuất, chế biến, đóng gói… đều được triển khai đồng bộ nên đến nay gạo Jasmine của Thái có giá 1.000 USD/tấn.

Còn ông A.K Gupta, đến từ Bộ Công Thương Ấn Độ cho rằng, ngoài vai trò của cơ quan chức năng nhà nước, các doanh nghiệp là tổ chức sản xuất, kinh doanh có vai trò đặc biệt to lớn trong xây dựng và phát triển thương hiệu gạo. Với việc xây dựng chiến lược quốc gia phát triển gạo Basmati, xuất khẩu của Ấn Độ năm 2013 – 2014 đạt 3,75 triệu tấn gạo loạt này, còn các loại gạo khác là 7,15 triệu tấn. “Để người tiêu dùng thế giới biết tới sản phẩm gạo của Ấn Độ, chúng tôi ưu tiên xúc tiến thương mại và phát triển gạo đặc sản, xây dựng chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu cho các loại gạo đặc sản như Navara, Palakakadan Matta, Pokkali…”- ông A.K Gupta nói.

Ông Nguyễn Trọng Thừa – Cục trưởng Cục Chế biến, Thương mại nông lâm thuỷ sản và Nghề muối cho rằng, để xây dựng được thương hiệu gạo quốc gia Việt Nam cần phải triển khai rất nhiều giải pháp ở từng công đoạn khác nhau như lựa chọn giống, quy trình sản xuất, thu hoạch, chế biến, bảo quản… “Từ những ý kiến đóng góp của các chuyên gia trong nước và quốc tế, chúng tôi sẽ ghi nhận để hoàn thiện đề án và chuẩn bị tổ chức hội nghị toàn quốc để triển khai tổ chức xây dựng thương hiệu gạo Việt Nam” - ông Thừa nói.