Giải cứu Gang thép Thái Nguyên: Khi nào thoát khỏi sự vô cảm?

Dự án giai đoạn 2 Gang Thép Thái Nguyên. Ảnh: Nguyễn Bằng

Nhiều hệ lụy từ việc dự án đắp chiếu

Như Dân Việt đã từng thông tin, dự án mở rộng giai đoạn 2 của Nhà máy Gang thép Thái Nguyên (Tisco 2) là một trong những dự án nổi tiếng về nhiều mặt, ví dụ như sự bất hợp tác của nhà thầu, sự biến động về tài chính và gần đây nhất là sự kéo dài đến gần như “vô định” của quá trình xử lý.

Có thể nói không quá lời khi nhận xét rằng chính việc để dự án “đắp chiếu” liên miên là một trong những nguyên nhân khiến Tisco không có cơ hội đi lên. Khởi động từ năm 2007, dự án Tisco 2 có Tổng mức đầu tư (TMĐT) ban đầu là 3.843 tỷ đồng, được chia thành 2 gói thầu, trong đó gói thầu chính là EPC dây chuyền công nghệ luyện kim có giá trị 160,9 triệu USD, được thực hiện bởi nhà thầu là Tập đoàn Xây lắp Luyện kim Trung Quốc.

Tuy nhiên, sau khi ký hợp đồng, do bối cảnh chung khi đó là giá nguyên vật liệu đầu vào tăng quá cao dẫn đến nếu duy trì hợp đồng như cũ thì không khả thi,vì vậy đến tháng 5/2013, Tisco nâng mức TMĐT lên hơn 8.100 tỷ đồng, tăng hơn 4.200 tỷ đồng với thời gian thực hiện đến hết năm 2014. Sau thời điểm này, do một số nguyên nhân khiến chưa thể sắp xếp nguồn vốn nên dự án giậm chân tại chỗ cho đến nay.

Trong khoảng thời gian sau này, Tisco dường như rơi vào khủng hoảng khi phải gánh núi nợ với chi phí lãi vay lên đến hơn 1 tỷ đồng/ngày. Cùng với đó là sự xuống cấp của một bộ phận thiết bị do phơi mưa nắng. Thực trạng này đang ngày ngày vắt kiệt khả năng cũng như sức chịu đựng “Người anh cả” một thời của ngành thép Việt Nam.

Cơ hội nào cho dự án hồi sinh?

Theo đại diện ban lãnh đạo của Tisco, thực tế này nếu cứ kéo dài sẽ làm trầm trọng thêm tình hình của doanh nghiệp. Đây là điều hết sức bất cập, vì theo vị đại diện này cơ hội để Tisco cho dự án này hồi sinh không hề đóng mà trái lại đang mở ra trước mắt. Đó là nếu cấp thẩm quyền cho phép thoái vốn nhà nước thì một khi có những nhà đầu tư đủ tiềm lực, khả năng và tâm huyết tiếp nhận dự án thì chắc chắn cơ hội phát triển sẽ rộng mở.

Mong muốn này thực ra có tính khả thi rất cao vì mới đây trên phương án thoái vốn do Tổng công ty Thép Việt Nam đề xuất, Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước đã trình Thủ tướng Chính phủ xin ý kiến các bộ ngành.

Hiện tại tình hình kinh doanh của Tisco vẫn tương đối khả quan, tổng doanh thu 9 tháng đầu năm đã đạt gần 8.900 tỷ đồng, lợi nhuận đạt 57 tỷ đồng, nộp ngân sách xấp xỉ 145 tỷ đồng, thu nhập bình quân của hơn 4.200 lao độngước đạt 8,3 triệu đồng/tháng. Trước một dự án tưởng như sẽ thua thiệt đủ đường khi nhà thầu thiếu hợp tác, nhưng bằng những bước xử lý khéo léo mà vẫn đảm bảo nguyên tắc của Chính phủ khóa trước, cộng với sự kiên trì không mệt mỏi của tập thể người lao động Tisco, nhà máy đã vượt qua được những giai đoạn khó khăn nhất để thời điểm này có thể hy vọng vào một lối ra phù hợp.

Rất nhiều chuyên gia cho rằng dự án nếu được khởi động lại thì khả năng thành công là rất cao vì thực tế hiện nay phần lớn máy móc vẫn được bảo quản cẩn thận. Mặt khác, những bộ phận quan trọng bậc nhất như thiết bị điều khiển vẫn chưa được nhà thầu chuyển giao, nên việc vận hành nhà máy sẽ không phát sinh thêm nhiều chi phí mà vẫn đảm bảo hiệu quả.

Vấn đề còn lại ở đây, theo đại diện của Tisco “là cần phải biết xót tiền khi đã để dự án kéo dài quá lâu. Chỉ khi nào có nhà đầu tư thực sự thấy của đau con xót thì Tisco mới có điều kiện đi lên”.