Giải thưởng VinFuture 2022: TS Phương Lễ Trí nói về "tầm vóc" công nghệ vắc xin của AstraZeneca

Chủ đề năm nay của VinFuture là Hồi sinh và Tái thiết sau đại dịch, ông đánh giá như thế nào về vai trò của khoa học trong việc hỗ trợ quá trình này?

Vai trò của khoa học trong sự phát triển của y học là tất yếu. Nếu không có khoa học thì tất cả các giải pháp để phòng chống dịch Covid vừa qua sẽ khó mà thực hiện được. Không chỉ trong việc đẩy lùi dịch bệnh, nhiều công trình thử nghiệm lâm sàng và nhiều tiến bộ mới trong y học đã hiện thực hóa vào cuộc sống, giúp tăng cường chẩn đoán và điều trị chính xác nhiều loại bệnh như tim mạch- thận- chuyển hóa, hô hấp, tiêu hóa hay ung thư.

Chuỗi hội thảo liên quan đến y học chính xác được tổ chức với nội dung đa dạng, bắt kịp xu hướng phát triển khoa học trên toàn cầu, đặc biệt trong lĩnh vực ung thư. Tôi thấy buổi hội thảo rất có ý nghĩa

Công nghệ vắc xin của AstraZeneca có tiến triển như thế nào trong thời gian gần đây?

 Vắc xin là một trong các lĩnh vực mà AstraZeneca mở rộng phát triển trong thời gian gần đây. Bên cạnh vắc xin phòng chống Covid-19, AstraZeneca cũng đã và đang triển khai các chương trình nghiên cứu phát triển ứng dụng công nghệ vắc xin trong điều trị và giải quyết một số các bệnh lý ung thư. Hy vọng trong thời gian tới chúng ta sẽ sớm nghe được cập nhật tích cực về ứng dụng công nghệ của vắc xin trong việc giải quyết các bệnh lý ung thư.

Trong quá trình hiện này, có nghiên cứu nào về chẩn đoán ung thư sớm không? 

AstraZeneca nói riêng cũng như ngành dược nói chung đang có xu hướng nghiên cứu và phát triển về phát hiện sớm ung thư. Nếu bệnh nhận được phát hiện ở giai đoạn sớm, chúng ta có thể hy vọng ung thư có thể được kiểm soát như bệnh mãn tính, hoặc thậm chí có thể chữa khỏi, theo định nghĩa chữa khỏi theo lĩnh vực ung thư. 

Hiện nay, nhiều công nghệ chẩn đoán sớm, chẳng hạn như những tiến độ gần đây trong lĩnh vực sinh học phân tử, sẽ là công cụ hỗ trợ tốt cho việc chẩn đoán sớm này. Ngoài ra, nhiều chỉ định mới trong điều trị ung thư giai đoạn sớm đã được cơ quan quản lý phê duyệt trên thế giới như ung thư phổi, ung thư vú… chắc chắn sẽ mở ra nhiều hy vọng cho bệnh nhân.

Các hoạt động nhằm thúc đẩy nghiên cứu và ứng dụng thuốc miễn dịch điều trị ung thư của AstraZeneca tại Việt Nam hiện nay như thế nào?

Trong những năm qua, AstraZeneca đã mở rộng các chương trình nghiên cứu phát triển và mở rộng các mối quan hệ hợp tác với các cơ quan quản lý, các hội chuyên ngành, các bệnh viện và những đối tác trong và ngoài khu vực.

Astrazeneca vinh dự được đồng hành cùng các cơ quan quản lý và các bệnh viện để đào tạo nâng cao năng lực chuyên môn, đặc biệt là năng lực thử nghiệm lâm sàng và thực hiện nghiên cứu. Với sự hỗ trợ của AstraZeneca, nhiều chứng chỉ đào tạo từ nghiên cứu đến thực hành trên lâm sàng đã được cấp, giúp bác sỹ và cán bộ y tế có nền tảng vững chắc trong chẩn đoán và điều trị bệnh nhân ung thư. Ngoài ra, AstraZeneca cũng có nhiều chương trình hỗ trợ bệnh viện trong việc xây dựng cơ sở vật chất, hỗ trợ chi phí chẩn đoán và điều trị cho bệnh nhân, từ đó giúp ứng dụng các liệu pháp điều trị tiên tiến tốt hơn cho bệnh nhân.

Có những tiến bộ gì và khả năng tiếp cận của bệnh nhân tại Việt Nam như thế nào với các loại thuốc này?

Cho đến thời điểm hiện tại, tại Việt Nam, AstraZeneca đã đồng hành cùng hơn 40 bệnh viện và mở rộng gần hơn 300 cơ sở khác nhau để triển khai trên 20 nghiên cứu, trong đó có nhiều nghiên cứu ung thư đánh giá trên liệu pháp miễn dịch như ung thư phổi, buồng trứng, gan, bàng quang... Một số các nghiên cứu đã hoàn thành và công bố trên các tạp chí y khoa danh tiếng và được các cơ quan quản lý đánh giá để phê duyệt chỉ định điều trị bệnh nhân trên thực tế. Đóng góp dân số bệnh nhân từ Việt Nam có thể nói là rất đáng kể.

Astra Zeneca có quan hệ hợp tác như thế nào với các bệnh viện, trong đó có Vinmec?

Đối tác hợp tác của Astra rất đa dạng, từ các cơ quan quản lý, các hội chuyên ngành, các bệnh viện, phòng xét nghiệm sinh học phân tử, bên cạnh đó còn có các đơn vị, công ty làm về công nghệ như trí tuệ nhân tạo, và các đơn vị đưa ra giải pháp về y tế bền vững.

Vinmec là một trong những đối tác của AstraZeneca, đặc biệt trong lĩnh vực sinh học phân tử giúp bệnh nhân cá thể hóa chẩn đoán, có thể nhắc đến gần đây là xét nghiệm suy giảm chức năng tái tổ hợp tương đồng (HRD) trên bệnh nhân ung thư buồng trứng – một trong những tiến bộ không chỉ tại Việt Nam mà còn trên thế giới, đem lại giải pháp điều trị chính xác cho bệnh nhân.

Với năng lực, thành tích mà Vinmec đạt được, và những thành quả mà AstraZeneca hướng tới, việc hợp tác sẽ có thể mở rộng hơn nữa mới mục tiêu chung giúp nâng cao chất lượng hệ thống y tế Việt Nam và giúp bệnh nhân Việt Nam có cuộc sống tốt hơn.

Cảm nhận của ông về giải VinFuture năm nay?

Đây là giải thưởng đã được ghi nhận bởi giới khoa học, khích lệ sự cống hiến của các nhà Khoa học ở nhiều lĩnh vực khác nhau, trong đó có lĩnh vực y khoa. Có những thành tựu trong lĩnh vực y khoa mang đến những thay đổi rất lớn cho cuộc sống của con người.

Việc vinh danh này là 1 trong những khích lệ cho giới khoa học tiếp tục cống hiến nhiều hơn nữa cho xã hội.

Ông có nhận định như thế nào về khả năng sẽ có vắc xin ngừa ung thư trong tương lai?

Với tiến bộ gần đây về KH, công nghệ, hoàn toàn cho phép chúng ta có thể nghĩ đến những phát minh mới trong tương lai.  Một công nghệ tương tự như vaccin để huấn luyện cho hệ miễn dịch của cơ thể chống lại tế bào ung thư là 1 trong những bước tiến mà giới y khoa đã theo đuổi suốt nhiều năm nay. Và cũng có rất nhiều cơ sở để chúng tôi tin rằng điều đó có thể thực hiện được. Tất nhiên chúng ta sẽ cùng chờ những kết quả tích cực từ các thử nghiệm lâm sàng được công bố trong tương lai.