Hải sản cạn kiệt, ngư dân Cà Mau mong sớm áp dụng Luật Thủy sản

Bất chấp bám biển mưu sinh vì nghèo

Cà Mau có vùng biển rộng trên 71.000 km2, nguồn hải sản phong phú, là ngư trường thuận lợi cho ngư dân khai thác. Cũng từ đó, ngành khai thác hải sản đã góp phần tăng trưởng kinh tế địa phương, giải quyết việc làm cho hàng chục nghìn lao động.

Theo quy định, những tàu cá có công suất dưới 20 CV hoặc những phương tiện phát sinh ngoài quy hoạch hành nghề, sát hại nguồn lợi cao như cào, te… sẽ bị cấm không cho khai thác tại vùng biển ven bờ. Tuy nhiên, thực tế là những trường hợp này đều có hoàn cảnh khó khăn, không đất sản xuất, buộc lòng họ phải bám biển để mưu sinh.

Hoạt động cào nghêu giống ven biển gây ảnh hưởng nguồn lợi thủy sản. Ảnh: Chúc Ly.

Chia sẻ với chúng tôi, anh N.V.T (ngụ huyện Ngọc Hiển), cho biết: “Tôi không có tàu lớn, mà ra biển đánh bắt bằng vỏ lãi, chủ yếu bắt cá kèo giống để mưu sinh. Nếu chịu khó, mỗi ngày tôi có thể kiếm được 3 – 5 ly cá kèo giống. Sau đó, tôi đem vào đất liền gièo lại vài ngày trước khi bán cho thương lái. Biết làm vậy là sai, mỗi lần bị bắt sẽ bị đóng phạt 1 – 2 triệu đồng, nhưng tôi cũng đành chấp nhận, vì nếu không ra biển thì gia đình tôi không biết lấy gì để sống”.

Còn bà L.T.L (ngụ huyện Ngọc Hiển) cho hay: “Không có tàu lớn, chúng tôi phải luồng đi theo những nhánh sông nhỏ để ra biển chứ không ra các cửa chính. Nếu ra vào cửa chính thì sẽ bị lực lượng biên phòng ngăn lại, có khi còn bị phạt nặng. Nếu có vốn thì gia đình tôi sẽ vào đất liền làm ăn, chứ làm nghề biển giờ nguy hiểm lắm”.

Nguồn lợi thủy sản ngày càng cạn kiệt

Theo thống kê, tỉnh Cà Mau hiện có 4.700 tàu cá đăng ký, trong đó có hơn 2.400 tàu từ 90 CV trở lên; gần 1.100 tàu từ 20 CV đến dưới 90 CV; có gần 1.300 tàu dưới 20 CV; có 182 tàu dịch vụ hậu cần nghề cá. Sản lượng khai thác của tỉnh Cà Mau năm 2017 đạt 209.071 tấn, chiếm 6% so với sản lượng khai thác của cả nước. Chính vì vậy, đã tạo ra áp lực khai thác lớn, dẫn đến nguồn lợi thủy sản bị suy giảm đáng kể, đặc biệt là các loại thủy sản chưa trưởng thành, tập trung ở gần bờ.

Bên cạnh đó, với đặc trưng địa hình, nguy cơ cạn kiệt nguồn tài nguyên biển càng tăng lên khi tại các vùng cửa sông, cửa biển hiện nay có hàng ngàn miệng đáy, trong đó có hàng trăm miệng đáy cạn, chủ yếu tận thu các loài thủy sản nhỏ. 

Hoạt động khai thác ven bờ khiến nguồn lợi thủy sản có nguy cơ cạn kiệt dần. Ảnh: CTV.

Ông Nguyễn Tấn Biểu (thị trấn Sông Đốc, huyện Trần Văn Thời), người có kinh nghiệm nhiều năm khai thác trên vùng biển Cà Mau, cho biết: “Giờ tôm, cá giảm hẳn, tình trạng này cũng là do chúng ta khai thác quá mức. Lượng tàu cá ngày càng nhiều, bên cạnh đó, vẫn còn nhiều phương tiện khai thác theo kiểu tận diệt, đánh bắt luôn cá nhỏ, vì thế chúng tôi rất quan tâm từ ngày 1.1.2019 tới, khi Luật Thủy sản có hiệu lực thi hành, việc kiểm soát nguồn lợi thủy hải sản sẽ được thực hiện triệt để”.

Ông Lâm Văn Phú - Phó Chủ tịch UBND thị trấn Sông Đốc, nhìn nhận: Hiện ở địa phương có hơn 1.400 tàu khai thác hải sản, trong đó 70% là tàu đánh bắt xa bờ, năm 2017 sản lượng đạt hơn 110.000 tấn. Những năm gần đây nguồn lợi hải sản ngày càng giảm dần. Mặc dù sản lượng có thể đạt qua các năm nhưng chất lượng thì ngày càng giảm, các loại cá có thể xuất khẩu cũng ít dần. Bên cạnh đó, có một số phương tiện sử dụng phương tiện khai thác tận diệt, gây ảnh hưởng nguồn lợi thủy sản, nhất là các phương tiện khai thác gần bờ.

Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Việt Triều - Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Cà Mau, cho biết: Đối với khu vực biển ven bờ, nguồn lợi thủy sản đã suy giảm nhiều so với trước, đặt biệt là các loài cá lớn có giá trị kinh tế đã gần như không còn xuất hiện trong vài năm gần đây (cá đường, đuối đen, đù sóc, cá gộc, cá chim trắng, cá dứa, cá gúng...). Đối với khu vực biển xa bờ, sản lượng khai thác gần như đã đến ngưỡng giới hạn, do khai thác quá mức, không có hạn ngạch và kiểm soát chặt chẽ từ khâu thu mua và số lượng tàu phát sinh, đặt biệt là nghề lưới kéo

Đối với khu vực biển xa bờ, sản lượng khai thác gần như đã đến ngưỡng giới hạn. Ảnh; Chúc Ly.

“Khi số lượng tàu ngày càng tăng thì ngư trường khai thác càng bị thu hẹp, sản lượng khai thác ngày càng giảm. Biểu hiện chính của điều này là những năm gần đây ngư dân thường sử dụng các ngư cụ cấm đánh bắt như dùng xung điện, kích thước mắt lưới nhỏ để khai thác tận thu, vào vùng cấm để đánh bắt trộm hoặc đưa tàu đi khai thác trái phép vùng biển nước ngoài”. Chúng tôi rất mong muốn sớm có những hướng dẫn cụ thể trong Luật Thủy sản để kiểm tra, kiểm soát việc khai thác thủy sản được thông suốt hơn"- Triều nhận định.

Hiện nay, đối với những phương tiện, hoạt động nghề cào, te… thì địa phương không cho đăng ký, đăng kiểm, không cấp phép hoạt động khai thác. Do đó, đa phần người dân hoạt động “chui”, chủ yếu đều là các phương tiện gia dụng, khai thác gần bờ. Ngoài ra, nhóm phương tiện có công suất dưới 20 CV do UBND cấp huyện quản lý. Tuy nhiên, việc phân cấp quản lý còn nhiều khó khăn, vướng mắc đối với địa phương.

Theo Chi cục Thủy sản tỉnh Cà Mau, đơn vị đã tham mưu cho UBND tỉnh tính toán lại để quản lý chặt chẽ hơn các phương tiện hành nghề biển. Hiện ngành chức năng đang xem xét, cân nhắc có nên tiếp tục phân cấp hay rút tất cả về tỉnh quản lý. Sắp tới đây, Luật Thủy sản mới sẽ có hiệu lực từ ngày 1.1.2019. Khi áp dụng luật mới, sẽ không quản lý tàu cá theo công suất nữa mà quản lý theo chiều dài.