Hàng tỉ USD cứu trợ Covid-19 ở Mỹ bị thất thoát, chính phủ tiến hành hàng nghìn cuộc điều tra

AP cho biết, những kẻ lừa đảo đã sử dụng số an sinh xã hội của những người đã chết và tù nhân liên bang để nhận séc thất nghiệp.  Sự gian lận diễn ra ở nhiều tiểu bang. Và những người xin vay tiền liên bang không được kiểm tra chéo đối với cơ sở dữ liệu của Bộ Tài chính trong khi lẽ ra phải báo động về những người vay với thủ tục sơ sài.

Thủ phạm rất đa dạng: Bọn tội phạm và các băng đảng. Nhưng một người lính Mỹ ở Georgia, các mục sư của một nhà thờ không còn tồn tại ở Texas, một cựu nghị sĩ bang Missouri và một nhà thầu lợp mái nhà ở Montana cũng đã biển thủ tiền cứu trợ Covid-19.

Tất cả những điều đó đã dẫn đến vụ biển thủ lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ, trong đó những kẻ biển thủ đã lấy hàng tỷ USD  cứu trợ Covid-19 của liên bang nhằm chống lại đại dịch tồi tệ nhất trong một thế kỷ và ổn định nền kinh tế đang rơi tự do.

Phân tích của AP cho thấy những kẻ lừa đảo có khả năng đã đánh cắp hơn 280 tỉ USD tiền tài trợ cứu trợ COVID-19; 123 tỉ USD khác đã bị lãng phí hoặc sử dụng sai. Kết hợp lại, khoản thất thoát chiếm 10% trong số 4,2 nghìn tỉ USD mà chính phủ Mỹ đã giải ngân cho  cứu trợ Covid cho đến nay.

Con số đó chắc chắn sẽ tăng lên khi các nhà điều tra đào sâu hơn vào hàng ngàn mưu đồ tiềm năng.

Làm thế nào số tiền nhiều như vậy có thể bị đánh cắp? Các nhà điều tra và các chuyên gia bên ngoài cho rằng chính phủ, khi tìm cách nhanh chóng chi hàng nghìn tỷ USD để cứu trợ, đã tiến hành quá ít giám sát trong giai đoạn đầu của đại dịch và đưa ra quá ít hạn chế đối với người nộp đơn. Nói tóm lại, họ nói, quá dễ dàng.

Dan Fruchter, trưởng bộ phận gian lận và tội phạm cổ cồn trắng tại văn phòng Luật sư Hoa Kỳ ở Quận phía Đông của Washington cho biết: “Đây là loại tiền vô tận mà bất kỳ ai cũng có thể tiếp cận. Mọi người đã tự đánh lừa mình khi nghĩ rằng đó là một việc làm được xã hội chấp nhận, mặc dù nó không hợp pháp.”

Chính phủ Mỹ đã buộc tội hơn 2.230 bị cáo với các tội gian lận liên quan đến đại dịch và đang tiến hành hàng nghìn cuộc điều tra.

Hầu hết số tiền cướp được đã được lấy từ ba sáng kiến cứu trợ đại dịch lớn được đưa ra dưới thời chính quyền Trump và được Tổng thống Joe Biden kế thừa. Những chương trình đó được thiết kế để giúp các doanh nghiệp nhỏ và những người lao động thất nghiệp sống sót sau những biến động kinh tế do đại dịch gây ra.

Việc biển thủ diễn ra rộng rãi và đôi khi khá đơn giản. Tất cả các vụ biển thủ được tiến hành vào thời điểm nước Mỹ đang vật lộn với các bệnh viện quá tải, trường học đóng cửa và các doanh nghiệp đóng cửa. Kể từ khi đại dịch bắt đầu vào đầu năm 2020, hơn 1,13 triệu người ở Hoa Kỳ đã chết vì Covid-19, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh.

Michael Horowitz, tổng thanh tra của Bộ Tư pháp Mỹ, chủ tịch Ủy ban Trách nhiệm Giải trình Ứng phó với Đại dịch liên bang, nói với Quốc hội rằng vụ gian lận “rõ ràng lên tới hàng chục tỉ USD” và sẽ có thể vượt quá 100 tỉ USD.

Mike Galdo, quyền Giám đốc Thực thi Gian lận COVID-19 của Bộ Tư pháp Hoa Kỳ, cho biết, “đó là một số lượng gian lận chưa từng có”.

Trước khi rời nhiệm sở, cựu Tổng thống Donald Trump đã phê duyệt các biện pháp viện trợ khẩn cấp với tổng trị giá 3,2 nghìn tỉ USD, theo số liệu từ Ủy ban Trách nhiệm Giải trình Ứng phó Đại dịch. Kế hoạch giải cứu người Mỹ năm 2021 của Biden cho phép chi thêm 1,9 nghìn tỉ USD. Khoảng 1/5 trong số 5,2 nghìn tỉ USD vẫn chưa được thanh toán, theo báo cáo gần đây nhất của ủy ban.

Chưa bao giờ nhiều viện trợ khẩn cấp liên bang lại được bơm vào nền kinh tế Hoa Kỳ nhanh như vậy. “Gói giải cứu lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ,” Tổng kiểm soát Hoa Kỳ Gene Dodaro nói với Quốc hội.

Quy mô khổng lồ của gói đó đã che khuất những sai lầm trị giá hàng tỉ USD.

Ví dụ,  chương trình IRS trị giá 837 tỉ đô la đã thành công 99% trong việc gửi séc kích thích kinh tế cho những người nộp thuế thích hợp, theo cơ quan thuế. Tuy nhiên, tỷ lệ thất bại 1% đó tương đương gần 8 tỷ đô la sẽ đến tay “những cá nhân không đủ điều kiện”, một tổng thanh tra của Bộ Tài chính nói với AP.

Một phát ngôn viên của IRS cho biết cơ quan này không đồng ý với tất cả các số liệu do cơ quan giám sát trích dẫn và lưu ý rằng, ngay cả khi chính xác, khoản thất thoát chỉ chiếm một phần rất nhỏ trong ngân sách của chương trình.

Cuộc khủng hoảng Covid cũng đẩy Cơ quan quản lý doanh nghiệp nhỏ, một cơ quan thường ít được chú ý, vào một vai trò chưa từng có. Ví dụ, trong bảy thập kỷ trước khi đại dịch xảy ra, SBA đã giải ngân 67 tỉ USD cho các khoản vay khắc phục hậu quả.

Khi đại dịch xảy ra, cơ quan này được giao nhiệm vụ quản lý hai nỗ lực cứu trợ lớn — các chương trình Cho vay Thiệt hại Kinh tế do Thảm họa và Bảo vệ Tiền lương do COVID-19, lên tới hơn một nghìn tỉ USD. Lực lượng nhân viên của SBA phải nhanh chóng chuyển tiền để giúp đỡ các doanh nghiệp đang gặp khó khăn và nhân viên của họ. COVID-19 đã đẩy tốc độ của SBA từ chậm chạp sang chạy nước rút. Theo báo cáo của tổng thanh tra SBA, trong khoảng thời gian từ tháng 3/2020 đến cuối tháng 7/2020, cơ quan này đã cấp 3,2 triệu khoản vay thảm họa thiệt hại kinh tế do Covid-19 với tổng trị giá 169 tỉ USD, đồng thời triển khai Chương trình bảo vệ tiền lương khổng lồ mới.

Trong lúc vội vàng, các hàng rào bảo vệ tiền liên bang đã bị dỡ bỏ. Những người vay tiềm năng được phép “tự xác nhận” rằng đơn xin vay của họ là đúng. Đạo luật CARES cũng cấm SBA xem xét bảng điểm khai thuế có thể loại bỏ những người nộp đơn mờ ám hoặc không xứng đáng.

Horowitz cho biết rất nhiều vụ lừa đảo đã xảy ra ở đây. Trong vòng chưa đầy vài ngày, nhiều nhất là một tuần, SBA có thể đã phát hiện ra hàng nghìn ứng viên không đủ điều kiện.

Văn phòng tổng thanh tra SBA đã ước tính gian lận trong chương trình cho vay thảm họa thiệt hại kinh tế do Covid-19 là 86 tỉ USD và chương trình Bảo vệ tiền lương là 20 tỉ US. Cơ quan giám sát dự kiến trong những tuần tới sẽ công bố số liệu thiệt hại đã sửa đổi có khả năng cao hơn nhiều.

Trong một cuộc phỏng vấn, Tổng thanh tra SBA Hannibal “Mike” Ware từ chối cho biết ước tính gian lận mới cho cả hai chương trình sẽ là bao nhiêu.

Thất thoát còn xảy ra trong các chương trình trợ giúp người thất nghiệp. Tháng 2/2023, Bộ Dịch vụ Việc làm và Gia đình của bang Ohio đã báo cáo 1 tỉ USD trong các yêu cầu trợ cấp thất nghiệp bị gian lận do đại dịch và 4,8 tỉ USD khác trong các khoản thanh toán vượt mức.

Trong khi đại dịch đang qua đi, trong Quốc hội Mỹ  bị chia rẽ về mặt chính trị, các nhà lập pháp đã không bỏ qua đại dịch và đang tranh luận gay gắt về sự thành công của các khoản  chi tiêu cứu trợ và ai là người chịu trách nhiệm cho việc thất thoát.

Đảng Cộng hòa lập luận rằng quá nhiều tiền của chính phủ sẽ sinh ra gian lận, lãng phí và lạm phát. Đảng Dân chủ đã phản bác rằng tất cả sức mạnh tài chính từ Washington đã cứu sống người dân, việc kinh doanh và tạo việc làm.

Tuy nhiên, Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ đã tìm thấy tiếng nói chung vào năm ngoái về các dự luật cho phép chính phủ liên bang có thêm thời gian để bắt những kẻ lừa đảo. Tháng 8/2022, Tổng thống Biden  đã ký luật tăng thời hiệu từ 5 năm lên 10 năm đối với các tội liên quan đến hai chương trình chính do SBA quản lý. Thời gian bổ sung sẽ giúp các công tố viên liên bang tìm câu trả lời với các trường hợp gian lận do đại dịch.