Hoàng đế khai mở Vương triều Khổng Tước trong lịch sử Ấn Độ là ai?

Đế quốc Maurya (hay còn gọi: Vương triều Khổng Tước) luôn được coi là thời kỳ huy hoàng bậc nhất trong lịch sử Ấn Độ. Khi nhắc đến giai đoạn này, hậu thế thường nghĩ ngay đến Ashoka, vị hoàng đế của các hoàng đế với công tích vô tiền khoáng hậu.

Tuy vậy Maurya còn có một vị hoàng đế nữa cũng nhận được sự kính trọng lớn lao của muôn đời dân Ấn. Trong bài viết này chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về Chandragupta Maurya, vị hoàng đế khai sinh vương triều Maurya.

Tuổi thơ cơ cực và cơ duyên gặp được người thầy vĩ đại

Từ hơn 4000 năm trước vốn dĩ trên ở hai bên bờ sông Ấn đã hình thành nền văn minh Indus rực rỡ. Đó là những tiểu quốc, là những thành phố sầm uất. Tuy nhiên theo thời gian với nhiều nguyên nhân khác nhau, các tiểu quốc đó dần lụi tàn sau vài trăm năm tồn tại.

Đến khoảng những năm 2500 TCN thì tại đất Ấn thiết lập những tiểu quốc mới kém phát triển hơn so với trước kia. Để rồi, hầu hết phần đất phía tây nam của khu vực tiểu Á bị Alexander Đại Đế của Macedonia chinh phục. Chỉ còn phần Bắc Ấn vẫn còn tồn tại vương triều Nanda thuộc người Ấn cai quản.

Trong bối cảnh đó ở phần đất phương bắc này đã chứng kiến sự ra đời của một đứa trẻ sẽ làm thay đổi mãi mãi lịch sử của người Ấn.

Thực tế cho đến ngày nay xuất thân thật sự của Chandragupta vẫn luôn là điều mơ hồ không rõ ràng. Có nhiều thuyết khác nhau về việc hoàng đế tương lai được sinh ra bởi ai và ở đâu.

Có 2 thuyết được ghi nhận nhiều nhất hiện nay. Một là ông chính là con riêng của vua Nanda với một người hầu gái tên Mura. Và hai mẹ con ông bị trục xuất khỏi đất nước khi ông mới chỉ có vài tuổi. Một thuyết khác thì nói rằng cha ông là người thuộc dòng dõi có đẳng cấp cao trong xã hội khi đó. Nhưng sau khi cha ông bị ám hại bởi sự tranh đấu giữa các anh em trong gia đình thì mẹ con ông cũng bị buộc phải dời xứ mà đi.

Trong hai thuyết này thì đều thống nhất về một điểm chung. Đó là việc ông được sinh ra trong khoảng những năm 340 TCN đổ về trước bởi người mẹ có liên quan đến cái tên Mura và biểu tượng con công. Đây được cho là tiền đề để về sau nhà vua lên ngôi và đặt tên cho vương triều của mình là vương triều Maurya (có nghĩa là vương triều con công).

Người đời sau chỉ biết chắc chắn rằng mẹ con nhà vua đã có cuộc sống khó khăn suốt một thời gian dài. Thậm chí mẹ ông cũng mất khi ông chưa tròn mười tuổi. Và trong điều kiện đó Chandragupta đã sự tiếp xúc và gắn bó rất nhiều tầng lớp thấp trong xã hội khi đó bao gồm nông dân nghèo, thợ thủ công...

Trong hoàn cảnh này ông đã luôn cố gắng vươn lên bằng sự thông minh, sáng dạ hơn người. Dần dần ông trở thành thủ lĩnh của đám trẻ cùng trang lứa.

Điều này đã lọt vào trong mắt của Chanakya, nhà chính trị và mưu sĩ kỳ tài của người Ấn khi đó. Chanakya đã nhận chăm sóc nhà vua tương lai và đưa ông đến ngôi trường tại kinh đô nơi ông đang giảng dạy.

Có thể nói rằng vị mưu sĩ kỳ tài đã truyền thụ hết những tinh hoa kiến thức của bản thân cho học trò của mình. Đây chính là bước đầu trong kế hoạch mà Chanakya nung nấu bất lâu là tạo ra một đấng quân vương sẽ gây dựng lên một vương triều hùng mạnh cho người Ấn.

Gây dựng quân đội đẩy lùi ngoại bang, mở ra vương triều mới

Không phụ lòng mong đợi của người thầy vĩ đại, Chandragupta lớn lên đã trở nên cực kỳ tài trí, bản lĩnh hơn người. Ông nhanh chóng thu phục được sự quy thuận của rất đông đảo các tầng lớp khác nhau, đặc biệt là tầng lớp dưới của xã hội đương thời.

Đội quân mà ông gây dựng lên thậm chí bao gồm lính đánh thuê và lục lâm thảo khấu có nguồn gốc từ dân nghèo... Họ đều có sự bất bình với cuộc sống cơ cực do ách đô hộ của người Macedonia và tầng lớp quý tộc quy phục ngoại bang.

Thời cơ đến khi Alexander Đại Đế mất đột ngột về bệnh, chính quyền ngoại bang suy yếu bởi người đứng đầu dường như đã đem theo phần quân đội trở về Macedonia để tham gia tranh đấu chính trị tại đây. Trong khoảng thời gian từ năm 323 TCN đến năm 317 TCN, Chandragupta với Chanakya đã thuyết phục một số quý tộc nổi dậy đẩy lùi người ngoại quốc ra khỏi phần phía tây của đất Ấn.

Cũng trong khoảng thời gian này ông đã bắt đầu quá trình thu phục thêm các vùng đất của bắc Ấn. Đội quân của ông ban đầu tấn công trực diện vào trung tâm của vương quốc Nanda tuy nhiên không thu được nhiều thành công. Sau đó ông cho quân tiến hành bao vây xung quanh và từ từ thu phục được các phần đất của Nanda cho đến khi đánh bại vua cuối cùng của vương triều này là Dhammananda vào khoảng năm 321 TCN.

Từ đây, ông đăng quang hoàng đế và loại bỏ vương triều Nanda, chính thức mở ra vương triều mới trong lịch sử Ấn Độ có tên Maurya. Tên của ông cũng chuyển từ Chandragupta Nanda sang Chandragupta Maurya trong các niên đại sau này.

Cũng có nhiều ghi chép của các biên niên sử của người Ấn hoặc của các học giả nước ngoài thì quân đội của nhà vua còn mở rộng bờ cõi vương triều mới đến các ngọn đồi ở cực nam của tiểu lục địa Ấn Độ ngày nay. Có thể nói rằng đây là lần đầu tiên gần như toàn bộ đất đai của người Ấn quy về một mối dưới cai trị của một vương triều.

Ngăn bước tiến ngoại bang tạo nên thời kỳ độc lập lâu dài của người Ấn

Tuy nhiên công cuộc chinh chiến của nhà vua không dừng lại ở việc tạo ra bờ cõi mới cho vương triều của mình. Thử thách lớn nhất cho triều đại mới của ông đã đến khi đội quân ngoại bang của người Macedonia lại một lần nữa quay lại với tham vọng tái đánh chiếm Ấn Độ. Người dẫn đầu đội quân này chính là Hoàng đế Hy Lạp Seleukos, người tướng lĩnh được thừa hưởng quyền cai trị Ấn Độ trong quyết định của người Macedonia.

Một trận chiến khốc liệt đã diễn ra ở phần đất Tây Ấn trong khoảng năm 305 TCN. Lịch sử hai bên đều có những ghi nhận đưa ra lợi thế trên chiến trận nghiêng về phía mình. Tuy nhiên điều chắc chắn là hoàng đế Hy Lạp và đội quân của ông đã phải dừng bước và quay đầu rút lui sau khi ký hiệp ước hòa bình với nhà vua.

Nội dung của hiệp ước nổi tiếng này là việc Hoàng đế Hy Lạp sẽ coi như bán lại năm vùng đất thuộc Ấn Độ cho vương triều Maurya và gả công chúa cho Chandragupta. Đổi lại nhà vua của Maurya sẽ đưa ra 500 con voi chiến cùng sự ủng hộ trong việc Hy Lạp đánh Ai Cập.

Sự ra đi của đấng quân vương và thành tựu mở đường cho hậu thế

Sau khi thành công chặn bước xâm lược lần nữa của người ngoại tộc, thì đây là lúc để nhà vua tập trung xây dựng đất nước. Cuộc đời của ông trong giai đoạn này thông qua các ghi chép còn lại đến ngày nay chính là minh chứng rõ nhất cho người cuồng công việc. Nhà vua chăm lo quốc sự từ sáng đến tối, thậm chí là trong bữa ăn.

Vào thời điểm những năm cuối đời nhà vua cải sang Kỳ Na giáo. Sau đó vào năm 298 TCN, ông đã nhường ngôi cho con trai là Bindusara, người được sinh ra bởi người vợ đầu tiên là Durdhara.

Ngoài Bindusara thì Chandragupta được ghi nhận là còn có một người trai nữa với người vợ là công chúa Helen của Hy Lạp. Tuy nhiên người con trai này không thể tham gia kế thừa ngôi báu do thỏa thuận trong điều kiện của Thủ tướng Chanakya đề ra để đồng ý với hôn nhân của nhà vua với công chúa ngoại tộc.

Khi đã truyền ngôi cho con trai và tiếp tục giao phó sự phò trợ tân vương cho thủ tướng xong xuôi, đây cũng là lúc Chandragupta bắt đầu nghi thức tôn giáo hiến sinh. Vào năm 297 TCN, ông đã đi vào rừng và nhịn ăn từ bỏ cõi thế để đến với các thánh thần theo đức tin của mình.

Vương triều Maurya mà Chandragupta để lại cho con trai Bindusara được đánh giá khá là vững mạnh. Chính điều này là tiền đề cho cháu trai của ông, hoàng đế Ashoka tạo ra một cơ đồ rực rỡ nhất của người Ấn vào mấy mươi năm sau đó.

Theo các ghi chép trong và ngoài Ấn Độ thì đây là thời kỳ kinh tế có bước phát triển mạnh mẽ, bao gồm nông nghiệp và công thương nghiệp. Việc này có được là do nhà vua và thủ tướng đã đặt ra rất nhiều các cơ quan chuyên trách trông coi mùa vụ với quan chức phân cấp từ trung ương đến tận mỗi ngôi làng do người đứng đầu làng đảm trách.

Cùng với việc tiếp đón các sứ thần ngoại ban lưu trú thường xuyên ở kinh đô tạo điều kiện mở rộng việc buôn bán từ phương tây sang phương đông, kinh tế phát triển và chính quyền đất nước ổn định với hệ thống theo dõi quan chức hết sức sát sao của nhà vua. Thêm vào đó là một đội quân đông đảo và thiện chiến. Đây là những gì mà các nhà vua sau này của vương triều được thừa hưởng từ vị hoàng đế ông cha của họ.

Có thể khẳng định rằng sự xuất hiện của Chandragupta Maurya đã làm thay đổi hẳn dòng chảy lịch sử của người Ấn. Và họ sẽ mãi tự hào về một vị hoàng đế có cuộc sống cơ hàn thủa thiếu thời lại có thể thành công tạo ra sự nghiệp vĩ đại lưu truyền mãi về sau.

Chính ông ấy đã ghi công đầu giải phóng đất nước khỏi ách thống trị của ngoại bang và tạo ra một vương triều mới thịnh vượng. Đây chính là nền móng vững chắc cho việc Ashoka tạo lên thời kỳ vàng son bậc nhất trong lịch sử Ấn Độ sau này. Ông xứng đáng là một trong các vị vua vĩ đại nhất, sáng suốt nhất trong lòng mỗi người dân Ấn.