Hơn 100.000 học sinh tiểu học “lưu ban”: Bình thường hay bất thường?

1,14% học sinh chưa hoàn thành chương trình học

Theo báo cáo tổng kết năm học 2022-2023 của Bộ GDĐT, năm học vừa qua, cả nước có 105.734 trên tổng số hơn 9,2 triệu học sinh chưa hoàn thành chương trình lớp học, chiếm tỷ lệ 1,14%. Trong đó, riêng lớp 1 có 52.456 học sinh xếp loại chưa hoàn thành. Con số này chiếm tỷ lệ 2,9% trên tổng số 1.763.961 học sinh lớp 1 của cả nước.

Con số đánh giá chất lượng dạy học ở bậc tiểu học nói chung và lớp 1 nói riêng không khác biệt so với các năm. Học sinh lớp 1 "chưa hoàn thành" nhiều nhất, sau đó lớp 2, lớp 3, lớp 4, lớp 5 giảm dần.

Lý do học sinh lớp 1 chưa hoàn thành nhiều nhất vì đây là năm đầu tiên của bậc học với nhiều yêu cầu về kỹ năng cần đạt, năng lực cần đạt cũng như tạo nền tảng vững chắc để học sinh thuận lợi học các năm tiếp theo.

Báo cáo cũng nhận định "cách đánh giá mới phản ánh thực chất chất lượng giáo dục trên bình diện toàn quốc". Cũng theo báo cáo, trong 52.456 học sinh chưa hoàn thành lớp 1 có 16.215 là học sinh dân tộc thiểu số, 440 học sinh học lớp ghép (dành cho trẻ lang thang cơ nhỡ) và 3.624 học sinh khuyết tật. Theo Bộ GDĐT, các năm trước tỷ lệ học sinh "chưa hoàn thành" lớp học cao hơn do điều kiện học tập trong hoàn cảnh dịch bệnh khó khăn hơn.

Chia sẻ với PV, ông Thái Văn Tài, Vụ trưởng Vụ Tiểu học, Bộ GDĐT lý giải: "Quan điểm của Bộ GDĐT là quản lý chặt chẽ khối lớp đầu tiên của cấp học vì nếu lỏng lẻo sẽ tạo khoảng trống dẫn đến nguy cơ không thể khắc phục được về sau, trong đó có nguy cơ tái mù chữ và ngồi nhầm lớp.

Thứ hai là, trước thềm năm học vừa qua, kết quả khảo sát cho thấy có khoảng 2% trẻ 5 tuổi chưa được đi học mầm non, chủ yếu là trẻ ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, kết hợp với ảnh hưởng của dịch bệnh. Không được học mẫu giáo, vào lớp 1 trẻ sẽ gặp nhiều khó khăn hơn. Con số hơn 52.000 em xếp loại thấp ở lớp 1 năm qua tương đương với con số khoảng 2% trẻ chưa được ra lớp mẫu giáo.

Năm học 2022-2023 cũng là năm đầu tiên học sinh toàn quốc được đi học trực tiếp trọn vẹn sau dịch Covid-19, ít nhiều ảnh hưởng đến chất lượng nói chung so với thời điểm trước khi có dịch bệnh xảy ra".

Cũng theo ông Tài, 105.700 học sinh "chưa hoàn thành" là chưa hoàn thành chương trình lớp học tương ứng, không phải là số học sinh không hoàn thành chương trình tiểu học 5 năm. Đối với học sinh "chưa hoàn thành", các nhà trường sẽ phải có kế hoạch dạy bù những phần kiến thức, nội dung các em chưa hoàn thành để học sinh đạt được các mục tiêu cần đạt. Việc này nhằm đảo bảo quyền lợi của học sinh, tránh trường hợp học sinh ngồi nhầm lớp, không ảnh hưởng hay mâu thuẫn với chính sách phổ cập giáo dục tiểu học.

Trong số các học sinh "chưa hoàn thành" lớp 1, mỗi em chưa đạt ở một số nội dung, hoạt động khác nhau. Các em khuyết thiếu ở nội dung, hoạt động nào, giáo viên các trường sẽ tăng cường bù đắp cho học sinh ở nội dung đó. Thực tế những năm trước việc này đã được thực hiện và mang lại hiệu quả. Cũng trên thực tế không phải tất cả học sinh sau khi được bồi dưỡng sẽ được lên lớp, sẽ có trường hợp học sinh ở lại lớp nhưng không phải con số hơn 52.000 em.

Chương trình, sách giáo khoa không có lỗi?

Năm học 2022-2023 là năm thứ 3 triển khai chương trình sách giáo khoa mới dành cho lớp 1, 2, 3. Dư luận lo ngại con số hơn 100.000 học sinh chưa hoàn thành trên là "sản phẩm" của chương trình giáo dục phổ thông mới.

Trước băn khoăn này, Vụ trưởng Vụ Tiểu học khẳng định: "Con số hàng chục nghìn học sinh đánh giá, xếp loại "chưa hoàn thành" cuối năm học không xuất phát từ chương trình, sách giáo khoa.

Ông Tài lý giải, khi thiết kế, xây dựng chương trình giáo dục phổ thông mới, các chuyên gia, nhà quản lý giáo dục rất quan tâm tới đối tượng học sinh lớp 1 để có những điều chỉnh phù hợp. Ví dụ, môn Tiếng Việt đã được điều chỉnh tăng từ 350 tiết/năm học lên thành 420 tiết/năm học nhưng nội dung kiến thức không tăng. Nghĩa là vẫn chừng đó chữ cái, âm vần nhưng tăng thời gian thực hành để học sinh thuận lợi hơn khi nắm được kiến thức.

Ngược lại, chương trình, sách giáo khoa mới điều chỉnh môn học, điều chỉnh phương pháp, tăng tính thực hành, qua đó giúp việc học tập nhẹ nhàng, dễ đạt mục tiêu cần đạt hơn so với chương trình hiện hành.

"Bộ GDĐT rất mong các địa phương tạo điều kiện, vượt khó để tất cả học sinh trong độ tuổi 5-6, nhất là trẻ vùng sâu vùng xa tiếp cận được chương trình mầm non. Thực tế hiện nay còn có khoảng 2% trẻ 5 tuổi chưa được ra lớp ở bậc mầm non là rất khó khăn cho các em khi vào lớp 1.

Bộ GDĐT cũng đang lấy ý kiến Dự thảo Thông tư về dạy học Tiếng Việt cho trẻ em là người dân tộc thiểu số trước khi vào lớp 1. Theo đó, sẽ có những nội dung bù đắp kiến thức, kết nối chương trình giáo dục mầm non với bậc tiểu học và nhiệm vụ này được các trường tiểu học thực hiện tại trường trước khi bước vào khai giảng năm học mới.

Ngoài ra, tôi cũng cho rằng, việc tiếp tục tăng cường giám sát thực chất chất lượng dạy học vẫn là giải pháp cần làm. Không vì thành tích mà thiếu chặt chẽ trong đánh giá, giám sát chất lượng", Vụ trưởng Vụ Tiểu học nói.